Άμεση ανάλυση: Τα μυστικά του Βερολίνου, η ατζέντα της Τριμερούς

Όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης σήκωνε το τηλέφωνο από τη δυτική όχθη του Αιγαίου προκειμένου να συνομιλήσει με τον Ταγίπ Ερντογάν, τόσο στην Αθήνα όσο και στην Άγκυρα τουλάχιστον η Ελένη Σουρανή και ο Ιμπραχίμ Καλίν γνώριζαν πως πίσω από τις κουίντες βρισκόταν σε εξέλιξη η πρωτοβουλία της Άνγκελα Μέρκελ η οποία διαμεσολαβούσε προκειμένου Ελλάδα και Τουρκία να κάτσουν κάποια στιγμή επίσημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Το ταξίδι του Ζοζέφ Μπορέλ στην Άγκυρα και η δήλωσή του μετά τις συνομιλίες του με τον ΥΠΕΞ της Τουρκίας πως «υπάρχει πρόβλημα χωρικών υδάτων μεταξύ των δύο χωρών» έδειξε πως η διαμεσολάβηση υπερβαίνει τα γνωστά, κοινότοπα, όρια και πως επεκτείνεται σε μία εφ’ όλης της ύλης κουβέντα. Αρχίζει δηλαδή από τα όρια του εναερίου χώρου, το FIR, τα χωρικά ύδατα που δεν συμπίπτουν στο Αιγαίο (πρωτοφανές) με τον εναέριο χώρο, την υφαλοκρηπίδα και εντέλει την ΑΟΖ, αλλά ενδεχομένως να φθάνει σε ζητήματα μουφτήδων στη Θράκη, θρησκευτικών λατρευτικών χώρων (Τζαμί Αθήνας κ.λπ.) για να καταλήξει στους υδρογονάνθρακες και το Κυπριακό.

Αν κάποιος παρακολουθούσε χωρίς εμμονές αυτή τη στήλη θα είχε ήδη μία πρόγευση για το πώς η Ελλάδα, βήμα-βήμα, οδηγήθηκε σε έναν διάλογο - διαπραγμάτευση εφ’ όλης της ύλης.

Η μυστική συνάντηση του Βερολίνου της 14ης Ιουλίου ήταν καλά προετοιμασμένη και κρατήθηκε μυστική. Ο λόγος είναι αυτονόητος. Η συνάντηση θα περιελάμβανε αναφορές της συνολικής ατζέντας των ελληνοτουρκικών εκκρεμοτήτων αλλά υπό το ασήκωτο βάρος της αλλαγής του καθεστώτος λειτουργίας της Αγίας Σοφίας. Προφανώς λοιπόν η συνάντηση του Βερολίνου είχε αποφασιστεί και είχε προετοιμαστεί εν πλήρη γνώσει των συμμετεχόντων πως ο Ταγίπ Ερντογάν θα προχωρούσε στα σχέδιά του. Προφανώς λοιπόν είχε προβλεφτεί εκατέρωθεν πως η Άγκυρα θα έπρεπε στο Βερολίνο, ανεπίσημα μεν αλλά κατηγορηματικά δε, να δεσμευθεί επί ορισμένων ζητημάτων.

Α. Να δώσει κάποιο αντάλλαγμα έναντι της Αγίας Σοφίας και

Β. Να υπάρξει κάποια εγγύηση πως κατά τη διάρκεια των συνομιλιών - διαπραγματεύσεων δεν θα υπάρξει κάποια προκλητική ενέργεια, έρευνα, γεώτρηση ή κάτι παρεμφερές σε «θερμούς» θαλάσσιους χώρους που θεωρούνται «κόκκινη γραμμή» από την Αθήνα. Μία τέτοια δέσμευση δεν είναι αυτονόητη διότι ως γνωστόν δεν υπάρχουν συντεταγμένες της ελληνικής ΑΟΖ –που έχουν κατατεθεί σε κάποιο διεθνές Forum. Άρα πιθανώς η Ελλάδα να έχει ζητήσει να μην υπάρξουν προκλητικές ενέργειες συγκεκριμένα γύρω από το Καστελόριζο ή νότια της Κρήτης και πάντως εντός των ορίων (θεωρητικά) της ελληνικής ΑΟΖ που συμπεριλαμβάνεται στο Τουρκο-Λιβυκό σύμφωνο.

Τώρα, ως προς την πρώτη δέσμευση, πληροφορίες αναφέρουν πως η Άγκυρα ενδεχομένως να ανασύρει από το διπλωματικό σεντούκι το σημαντικό ζήτημα της επαναλειτουργίας της Σχολής της Χάλκης. Δηλαδή να αποδώσει στη Σχολή την αυτονομία της ώστε να λειτουργήσει και ως Θεολογικός Πυρήνας της Ορθοδοξίας αλλά και ως φυτώριο Ιεραρχών  αλλά και Κέντρο Ανωτέρων Θεολογικών Σπουδών (ενδεχομένως πανεπιστημιακού επιπέδου). Ένα τέτοιο πακέτο θα λειτουργούσε εκτονωτικά και εντός της Ορθοδοξίας αλλά και στο σύνολο της Χριστιανικής Δύσης ως αντίβαρο στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε μουσουλμανικό χώρο λατρείας με την αλλαγή του διατάγματος του 1934.

Όλα όμως τα παραπάνω ανήκουν στον χώρο των εικασιών από διπλωματικούς κύκλους και αναλυτές που επιστρατεύουν την κοινή λογική. Μέχρι στιγμής τα μόνα στοιχεία που έχουν γίνει γνωστά και επιβεβαιώνονται και από τις δύο όχθες του Αιγαίου είναι πως στο ραντεβού του Βερολίνου οι φάκελοι ήταν καλά προετοιμασμένοι και η ατζέντα απολύτως πλήρης με κάλυψη όλων των εκκρεμοτήτων στα ελληνοτουρκικά, συμπεριλαμβανομένης και της διάστασης της Ανατολικής Μεσογείου. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Νίκος Αναστασιάδης βρέθηκε στην Αθήνα για συνομιλίες στο Μαξίμου. Την τελευταία περίοδο οι σχέσεις Αθήνας - Λευκωσίας δεν είναι και οι καλύτερες.

Ένα νέο (ποιοτικό) στοιχείο που αξίζει προσοχής είναι πως η Άγκυρα έχει επιδείξει σπουδή και ανυπομονησία ζητώντας πιεστικά να προσχωρήσει με ταχύτητα η διαπραγμάτευση με την Ελλάδα 

Ένα νέο (ποιοτικό) στοιχείο που αξίζει προσοχής είναι πως η Άγκυρα έχει επιδείξει σπουδή και ανυπομονησία ζητώντας πιεστικά να προσχωρήσει με ταχύτητα η διαπραγμάτευση με την Ελλάδα στο πλαίσιο της γερμανικής διαμεσολάβησης. Η ανυπομονησία αυτή κάτι προδίδει και ενδεχομένως να εξηγεί. Η Άγκυρα γνωρίζει πολύ καλά πως ζητήματα όπως το Λιβυκό ανήκουν στην κατηγορία των προβλημάτων που αποτελούν πρώτη προτεραιότητα για βασικούς παράγοντες που δρουν στην περιοχή. Ρωσία, Γαλλία, Αίγυπτος αλλά και άλλες.

Το ενεργειακό ζήτημα που παραμένει άλυτο στη Λιβύη είναι επίσης πρώτης προτεραιότητας για μία σειρά από εταιρείες κολοσσούς που εμπλέκονται, και τα διαφυγόντα κέρδη μέχρι στιγμής είναι κολοσσιαία. Η Τουρκία δεν θέλει να περιμένει, φοβούμενη το ενδεχόμενο ανατροπής των υφιστάμενων συμμαχιών, την πιθανότητα μετωπικής σύγκρουσής της με το σύνολο (εκτός Κατάρ) Αραβικών - Σουνιτικών χωρών με επικεφαλής την Αίγυπτο, την πιθανότητα περιφερειακής σύγκρουσης της Άγκυρας με τη Γαλλία, η οποία λόγω TOTAL διατηρεί στρατηγικά συμφέροντα στη Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο ενώ έχει υπογράψει κολοσσιαία συμβόλαια αμυντικής συνεργασίας με το Κάιρο. Πέραν τούτου η Γαλλία δεν θα επέτρεπε την εξάπλωση της επιρροής της Τουρκίας και την επέλαση των τζιχαντιστών-μισθοφόρων του Ερντογάν και των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Τυνησία και την Αλγερία--Μαρόκο, που το Παρίσι θεωρεί χώρες ύψιστης στρατηγικής σημασίας για τα γαλλικά συμφέροντα.

Σε αυτή τη «θολούρα» πολύπλοκων και τριγωνικών καμία φορά συμφερόντων, εξελίσσεται η διαβούλευση Ελλάδος - Τουρκίας με τη διαμεσολάβηση της Γερμανίας και τη σύμφωνη γνώμη της Κομισιόν. Το ζήτημα είναι πως η διαπραγμάτευση άρχισε και πως κάποια στιγμή το ελληνικό ΥΠΕΞ θα πρέπει, όταν αυτό κριθεί ώριμο, να ενημερώσει την κοινή γνώμη.

Υπενθυμίζεται το εξής: Το 2003 η Ελλάδα και η Τουρκία είχαν φθάσει σε μία συμφωνία για την υφαλοκρηπίδα και κατ’ επέκταση για την ΑΟΖ, η οποία εξαρτάται από τα όρια της υφαλοκρηπίδας εκατέρωθεν. Συμφωνία η οποία δεν έφθασε ποτέ να ψηφιστεί από το ελληνικό κοινοβούλιο. Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ο οποίος ομού με τον Γιώργο Παπανδρέου (τότε ΥΠΕΞ) είχαν ολοκληρώσει ένα διπλωματικό άθλο αλλά με συμβιβασμούς, δεν έφερε ποτέ για ψήφιση αυτή τη συμφωνία φοβούμενος τις αντιδράσεις λόγω επερχόμενων εκλογών. Τότε, στα τέλη του πρώτου εξαμήνου του 2003, είχε φθάσει στα χέρια του πρωθυπουργού μία πολύ σοβαρή και άρτια επιστημονικά δημοσκόπηση - ανάλυση η οποία καταδείκνυε πέραν κάθε αμφιβολίας πως το ΠΑΣΟΚ δεν θα κέρδιζε τις εκλογές όποτε αυτές και αν διεξάγονταν, από το καλοκαίρι εκείνου του έτους έως τον Μάρτιο του 2004. Οι επιπτώσεις εκείνης της δημοσκόπησης ήταν δραματικά καταλυτικές. Ο Κώστας Σημίτης έδωσε το «δαχτυλίδι» στον Γιώργο Παπανδρέου, ο Κώστας Καραμανλής έγινε πρωθυπουργός και η συμφωνία με την Τουρκία παραπέμφθηκε στις ελληνικές καλένδες, με τις συνέπειες που γνωρίζουμε. Τώρα αρχίζουμε πάλι από το μηδέν υπό εντελώς διαφορετικές συνθήκες και υπό καθεστώς πλήρους ανατροπής των συσχετισμών δυνάμεων.