Πολιτικη & Οικονομια

Οι ηγεσίες στο μικροσκόπιο της πανδημίας

Να μην συμβεί αυτή η σύγκρουση μεταξύ αυτών που θέλουν «περισσότερη ασφάλεια» κι εκείνων που θέλουν την κεκτημένη «ελευθερία» τους

Σάββας Σαββόπουλος
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Κορωνοϊός: Ο ψυχίατρος-ψυχαναλυτής Σάββας Σαββόπουλος σχολιάζει τις αντιδράσεις στα περιοριστικά μέτρα κι επισημαίνει τι πρέπει να προσέξουμε ως κοινωνία.

Η ραγδαία εξάπλωση του κορωνοϊού και η απειλή που συνιστά για την υγεία όλων μας, έχει προκαλέσει μια παγκοσμιοποίηση των συγκινήσεων, ιδιαίτερα του φόβου.

Το πλέον αποτελεσματικό μέσο προφύλαξης από την πανδημία είναι ο περιορισμός των μετακινήσεων των ατόμων και η αποφυγή επαφής με τον «άλλο». Πρόκειται για ένα ψυχολογικά δύσκολο εγχείρημα, τόσο γιατί για πολλούς είναι σκληρή η μοναξιά του εγκλεισμού, όσο και γιατί πραγματικά «υπάρχουμε», όταν αλληλοεπιδρούμε με τους άλλους. Η πλειοψηφία του ελληνικού λαού αντιλήφθηκε την πραγματικότητα και έδειξε αξιοσημείωτη σωφροσύνη Πειθάρχησε στα περιοριστικά μέτρα που επέβαλαν οι υπεύθυνοι, έστω κι αν αυτά δημιουργούν άγχος, φόβο, απελπισία, θλίψη ή θυμό. Αυτή η πλειοψηφία δήλωσε -από τα μπαλκόνια και τα παράθυρά τους- με ένα χειροκρότημα, την αλληλεγγύη της στους επαγγελματίες της υγείας, που εκτίθενται καθημερινά στον ιό για να φροντίσουν τους ασθενείς. Με το χειροκρότημα αυτό επίσης δήλωσαν ότι είμαστε όλοι μαζί. Η μοίρα μας είναι κοινή.

Οι «φρόνιμοι» πολίτες, συχνά, θεωρούν εκείνους που αγνοούν τα μέτρα προφύλαξης φορείς της καταστροφικότητας, εχθρούς, επειδή με την συμπεριφορά τους βάζουν σε κίνδυνο την κοινότητα -ιδιαίτερα τις ευπαθείς ομάδες.

Αυτή η αντικοινωνική στάση - ωθεί την πολιτεία να παίρνει αυστηρά μέτρα, τα οποία βιώνονται από τους παραβάτες τους ως μέτρα σωφρονισμού και αυταρχισμού και τους κάνει πιο ευρηματικούς στο να «ξεγλιστρούνε» από αυτά. Φαίνεται ότι η ασυνείδητη καταστροφικότητα σε κάποιους συμπολίτες μας, που διαψεύδουν τις επιπτώσεις της στάσης τους ξεχύνεται ανεξέλεγκτη και τους ωθεί να απολαύσουν ό,τι θέλουν, με κάθε κόστος. Ένας τέτοιος συμπολίτης αρνείται πεισματικά να «πήξει» κλεισμένος στο σπίτι του, όπως οι άλλοι, αρνείται να συγκρουστεί με τον εαυτό του και τους άλλους. Τα προσωπικά και τα οικογενειακά του τραύματα πιθανόν θα ανασυρθούν, δεν θα προσπαθήσει να «βρει» κάτι από τον εαυτό του που διαφεύγει και θα αποδράσει μακριά.

Για αυτόν το να κλειστεί σπίτι του φαίνεται φυλακή και οι περιοριστικές διατάξεις διαδικασίες κοινωνικής ορθοπεδικής. Ο έλεγχος από την αστυνομία και τα πρόστιμα για τις παραβάσεις θεωρούνται ως εγχείρημα  για την επιβολή μιας κοινωνίας επιτήρησης και πειθαρχίας. Κάποιοι μίλησαν για σχέδιο επιβολής παγκόσμιου ελέγχου των λαών, παραβλέποντας το γεγονός ότι χωρίς τις γνώσεις της σύγχρονης ιατρικής -πρόληψη και θεραπεία- τα θύματα της πανδημίας του θα ήταν αμέτρητα. Ξεχνούν την ιστορία των πανδημιών μέσα στους αιώνες, οι οποίες άφησαν αναρίθμητα θύματα και είχαν για πολλά χρόνια καθοριστική σημασία για τους λαούς που έπληξαν.

Το πιο θλιβερό είναι υψηλόβαθμοι πολιτικοί, κληρικοί, υπεύθυνοι ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, ιδιαίτερα γιατροί να παρακινούν τους πολίτες με τον λόγο ή τις πράξεις τους σε «παραβατικές» ή ασύμβατες με την επιστήμη συμπεριφορές. Πώς είναι δυνατόν κληρικοί και ευσεβείς χριστιανοί να λένε ότι η μετάληψη κάνει θαύματα και δεν μεταδίδει τον ιό, σαν να είναι αντιϊκό φάρμακο, όταν ο Ιησούς μετά την θεία ευχαριστία δεν έκανε κανένα θαύμα για την αποφυγή της Σταύρωσης;

Πώς είναι δυνατόν καθηγητές της ιατρικής σχολής, που αρθρογραφούν για την αντιμετώπιση της πανδημίας, να κάνουν δεξιώσεις σε κλειστούς χώρους (!) και εκεί να μολύνονται δεκάδες καλεσμένοι, την στιγμή που άλλοι γιατροί, χωρίς πολλά μέσα, παλεύουν να σώσουν πολίτες; Αγνοούν αυτοί οι «ηγέτες» ότι η ναρκισσιστική παντοδυναμία και η έπαρση ότι είναι διαφορετικοί από τους άλλους -αυτούς που συμβουλεύουν- οδηγεί στην καταστροφή και την αυτοκαταστροφή.

Όμως, κάθε κοινωνία για να προστατευτεί από τους κινδύνους που προέρχονται από τη φύση και τις συγκρουσιακές κοινωνικές σχέσεις αναπτύσσει τον κατάλληλο πολιτισμό. Αυτός οποίος κινείται μεταξύ δυο πόλων: αυτού της ελευθερίας και εκείνου της ασφάλειας. Μεταπολεμικά η πολιτισμική εξέλιξη οδήγησε άτομα και συλλογικότητες προς τον πόλο της ελευθερίας, η οποία εκφράστηκε με τον ατομικισμό, τον καταναλωτισμό και τον θρίαμβο του κεφαλαίου. Η κοινωνία έγινε ρευστή και βασικοί κοινωνικοί θεσμοί, όπως η οικογένεια, η εκκλησία κλπ έχασαν τον ρόλο που είχαν παλαιότερα. Οι ανθρώπινες σχέσεις έγιναν επιδερμικές, πιο χαλαρές και το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε περισσότερο στην ναρκισσιστική επιβεβαίωση, παρά στην έγνοια για τον άλλο.

Σε αυτό το πλαίσιο τα περισσότερα εθνικά συστήματα υγείας υποβαθμίστηκαν θυσία στην οικονομίστικη αντίληψη, αγνοώντας αυτό που σίγουρα θα συμβεί περιοδικά: πανδημίες και άλλες μαζικές καταστροφές. Στη χώρα μας πολιτικές του εφήμερου, τις οποίες μαρτυρά  το διαχρονικό έλλειμμα στην πολιτική της δημόσιας υγείας και την διαφθορά μερικών «επαγγελματιών» του κλάδου, άφησαν την χώρα απροετοίμαστη. Η παρούσα πολιτική εξουσία αναγνωρίζοντας την σοβαρότητα της κατάστασης, αλλά και την υπάρχουσα γύμνια του ΕΣΥ πήρε τα ενδεικνυόμενα μέτρα που στοχεύουν στον περιορισμό της μετάδοσης της νόσου.

Εάν όμως εμφανιστεί σοβαρός κίνδυνος, η κοινωνία μετατοπίζεται προς την πόλο της ασφάλειας και υιοθετεί τα απαραίτητα μέτρα. Αυτό συνέβη στην Κίνα και σε δυτικές προτεσταντικές χώρες· πλήρωσαν ακριβά την αρχική απραξία και την υποβάθμιση της σοβαρότητας του προβλήματος.

Τα περιοριστικά μέτρα που επιβάλλονται διεθνώς γίνονται πιο αυστηρά, όσο ομάδες ανθρώπων επιμένουν να απολαμβάνουν την ελευθερία να «μολύνουν». Οι τελευταίοι πρέπει να γνωρίζουν ότι, απεμπολώντας την ευθύνη τους να προστατεύουν τον εαυτό και τους άλλους από την πανδημία, θα εκλαμβάνονται ως αδιάφοροι ή και «προδότες» από την πλειοψηφία της κοινότητας που τοποθετήθηκε υπέρ της ασφάλειας, στην παρούσα «εμπόλεμη» κατάσταση.

Θα πρέπει όλοι να προσέξουμε, να μην συμβεί αυτή η σύγκρουση μεταξύ αυτών που θέλουν «περισσότερη ασφάλεια» κι εκείνων που θέλουν την κεκτημένη «ελευθερία» τους. Μια σύγκρουση που ενδέχεται να οδηγήσει σε κάποια «εμφύλια» αντιπαράθεση ή σε σοβαρή υποβάθμιση του δημοσίου βίου. Και αυτό θα αποτελέσει ένα ισχυρό ενδεχόμενο, αν οι ηγεσίες σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής, αποδειχτούν «λίγες» στην διαχείριση της κρίσης.