«Το καλύτερο κομμάτι της κοινωνίας είναι έξω απ’ το παιχνίδι»

Η μαμά του τον πήγαινε σε συγκεντρώσεις του Ρήγα Φεραίου. Θα πήγαινε στο ΠΑΣΟΚ του Σημίτη, καθώς είναι ένθερμος οπαδός του («εγώ και πολλοί άλλοι, εκτός από τους πασόκους»). Έχει στα μάτια του τη λάμψη και τον ενθουσιασμό ενός μικρού παιδιού, αλλά και την ωριμότητα να σε πείσει για τη σοβαρότητα των επιχειρημάτων του. «Να πας να ψηφίσεις!» μου λέει στο τέλος της συνέντευξης. «Σε παρακαλώ! Αν συμμετέχεις στον προβληματισμό μας μην τυχόν και δεν πας! Φαντάζεσαι να μην μπούμε για μία ψήφο;» 

Προσέγγισε τον Στέφανο Μάνο, τον οποίο γνώρισε σε τηλεοπτική εκπομπή για τα επεισόδια του Δεκεμβρίου. «Ο Μάνος έχει την πιο ελεύθερη και ριζοσπαστική σκέψη».

Εσύ πώς κρίνεις τα γεγονότα του Δεκεμβρίου;
Όταν είσαι 18 χρονών ένα από τα πράγματα τα οποία είναι φυσικό να σκέφτεσαι είναι αυτό που είχε πει ο Σαββόπουλος, «είμαι 16άρης, σας γαμώ τα Λύκεια». Όταν σε μία κοινωνία οι νέοι εξεγείρονται με έναν τόσο μαζικό και βίαιο τρόπο, σε αυτή την κοινωνία κάτι δεν πηγαίνει καλά. Είναι λάθος να υποτιμά κανείς αυτό που έγινε. Όπως είναι αντίστοιχα λάθος –όταν δεν είσαι 18 χρονών και γνωρίζεις ότι τα συναισθήματά μας για να τα κάνουμε λειτουργικά και ωφέλιμα πρέπει να τα βάζουμε σε μια φόρμα– να καπηλεύεσαι και να προστατεύεις αυτού του είδους τις συμπεριφορές.

Αναφέρεσαι στον ΣΥΡΙΖΑ;
Υπήρξε μία υπερπροστασία των εξεγέρσεων και μία πολύ μονόπλευρη ματιά πάνω σε αυτά. Όταν κανείς ηγείται σχηματισμών πρέπει να μπορεί να καταλάβει ότι ο 18χρονος που εξεγείρεται, ο καταστηματάρχης του οποίου το μαγαζί σπάνε, ο ανεκπαίδευτος μπάτσος βράζουν στο ίδιο καζάνι. Τα αδιέξοδά τους είναι κοινά. Η τάση του ΣΥΡΙΖΑ να χαϊδέψει τις εξεγέρσεις είναι λανθασμένη, αλλά και η κυβέρνηση χειρίστηκε την κατάσταση όσο πιο λανθασμένα μπορούσε.

Το ΠΑΣΟΚ; (μια χαλασμένη εξάτμιση διακόπτει τη συζήτησή μας, «να, αυτό λέω, να κυκλοφορείς έτσι στους δρόμους της Αθήνας είναι βιασμός! Τι λέγαμε;…»)
Κράτησε μία στάση πιο ήπια… αλλά ήξεις αφήξεις. Κάποιες φορές πρέπει να λες και πράγματα αντιδημοφιλή. Πρέπει να καταλάβουμε ότι το πρόβλημα δεν είναι ότι είμαστε μια αστυνομοκρατούμενη κοινωνία, αλλά πρέπει να δούμε τι εκπαίδευση έχουν αυτοί οι αστυνομικοί που βγαίνουν στο δρόμο. 5 μήνες μετά τα επεισόδια έχει γίνει κάποια βελτίωση στον τρόπο με τον οποίο αξιολογούνται οι αστυνομικοί; Δεν είμαι από τους ανθρώπους που λένε: καταργήστε την αστυνομία. Αν είχα ένα μικρόφωνο, τότε το δικό μου μήνυμα θα ήταν σταματήστε τις καταλήψεις. Μπείτε στις τάξεις σας. Μην επιτρέψετε εσείς οι ίδιοι τον ευτελισμό του πανεπιστημίου. Άκουσα στη Νομική τον Δραγασάκη με τον Μάνο να συνομιλούν και η ανάλυση που έκαναν ήταν σχεδόν ταυτόσημη. Σε μία νομική σχολή, όμως, που ήταν από πάνω μέχρι κάτω με αφίσες φοιτητικών παρατάξεων. Ένα χάλι! 

Άκουσα μάλιστα τον Βασίλη Κοντογιαννόπουλο να λέει ότι οι φοιτητικές παρατάξεις καταστρέφουν την παιδεία. Δεν αρνούμαι την ιδεολογία, τη συγκρότηση των ομάδων, αλλά σε ποιο ευνομούμενο κράτος της Ευρώπης οι φοιτητικές νεολαίες αποφασίζουν για την πρόοδο των καθηγητών τους και ποιος θα γίνει πρύτανης! Να, τώρα, τα λέω αυτά και θα βγει ο κύριος Τσίπρας να πει: «Ο δεξιός!».

Ένας επιτυχημένος ηθοποιός, σκηνοθέτης με θέατρο δικό του, γιατί μπαίνει σε τέτοιες περιπέτειες;
Το πρώτο πράγμα που μου είπε ο Μάνος όταν βρεθήκαμε: «Πόρους έχετε; Εάν θέλετε να ασχοληθείτε πρέπει να έχετε πόρους, γιατί ασκώντας την πολιτική με ευγενή τρόπο θα φτωχύνετε!». Αισθάνομαι πολύ καιρό ότι ο κόμπος έφτασε στο χτένι και το καλύτερο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας, που έχει ψυχραιμία, είναι ακομμάτιστο και σκέφτεται εκτός πλαισίου, είναι έξω από το παιχνίδι… ηθελημένα! Θεωρώ ότι έχω υποχρέωση να συμμετέχω στη διαμόρφωση της κοινωνίας και τσαντίζομαι όταν ακούω τους φίλους μου να λένε, «έλα, μωρέ, όλοι ίδιοι είναι, στην Ελλάδα ζεις». 

Η «Δράση» πώς τοποθετείται ιδεολογικά;
Είναι το ριζοσπαστικό κέντρο. Πιστεύω στην ελεύθερη οικονομία αλλά και στο ότι η αγορά μπορεί να ρυθμίζεται από το κράτος, το οποίο όμως πρέπει να είναι ευέλικτο χωρίς κομματικές αγκυλώσεις. Η αριστερά δεν εκφράζει προοδευτική φωνή. Είμαστε στην εποχή του micro chip και αυτοί τοποθετούνται στην εποχή της ατμομηχανής. Αυτό που ονομάζεται αριστερά ως πολιτική θέση το βρίσκω πάρα πολύ συντηρητικό, πολύ πιο συντηρητικό από τη ΝΔ. Το ΚΚΕ αυτή τη στιγμή μοιάζει σε πάρα πολλά πράγματα με τον ΛΑΟΣ. Οι ευρωφοβικοί! Αλλά και ο Συνασπισμός… ή αυτό που είναι τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ – μπαίνει το ερώτημα, τι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ; 

Ο πρόεδρος του ΣΥΝ ο Αλέξης Τσίπρας;
Έχω λυπηθεί για την ιστορία του Τσίπρα. Επέλεξε το διάλογο με το χαμηλότερο κομμάτι της λαϊκής του βάσης. Με δική του υπαιτιότητα ή των συμβούλων του κάηκε. Μία δυνατότητα να ακουστεί κάτι ξεχωριστό χάθηκε. Ένα μόνο θα σου πω. Μπήκε στην ΚΝΕ το 1989!… I rest my case! Όταν οι άλλοι βγαίνανε… όταν όλοι κοίταξαν με μια άλλη ματιά τα πράγματα αυτός μπήκε στην ΚΝΕ, το 1989!  

Όταν ήσουν μικρός τι αναμνήσεις έχεις από την πολιτική;
Η μητέρα μου με πήγαινε σε συγκεντρώσεις του Ρήγα. Αυτό που μου έκανε εντύπωση, αν και δεν θυμάμαι τι έλεγαν, ήταν η αίσθηση ότι ήσουν ανάμεσα σε ανθρώπους που έχουν μία γνήσια αγωνία για το πώς αλλάζουν τα πράματα σε αυτό τον τόπο. Ο Κύρκος μιλούσε πολύ απλά και στο τέλος έβγαζε και έπαιζε τη φυσαρμόνικά του. Σε κάποιους κυνικούς μπορεί να μοιάζει γελοίο, εγώ που είμαι καλλιτέχνης και γνωρίζω την έννοια του συμβολισμού αντιλαμβάνομαι ότι έχει λείψει από τη σημερινή πολιτική ζωή. Πάντως χαιρόμουν να βλέπω τον Σημίτη, τον θαυμάζω… εγώ και πάρα πολύ άλλοι, εκτός από τους πασόκους!

Θα πήγαινες, λοιπόν, στο ΠΑΣΟΚ;
Δε θα πήγαινα με το ΠΑΣΟΚ, θα πήγαινα με τον Σημίτη. Εάν είχα την τωρινή θέση τότε –το 1996– θα μπορούσα να υποστηρίξω τον Σημίτη. Θα βρισκόμουν έξω όμως τελικά, όπως βρέθηκε ο Σημίτης. Όταν εξελέγη τον κατηγορούσαμε ότι δεν είναι μπαλκονάτος, μία κριτική επί προσωπικού πολύ άσχημη. Έκανε πολύ σημαντικά πράγματα! Καταρχάς, μας έβαλε στην ΟΝΕ. Ο Κώστας Σημίτης κατάφερε να κάνει την Ελλάδα να πάει μπροστά κι ας λένε ό,τι θέλουν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ. Για να σωθεί όμως το σαθρό τμήμα του ΠΑΣΟΚ έπρεπε να εκδιωχθεί το υγιές τμήμα, που για μένα ήταν ο Κώστας Σημίτης. Εγώ τον είχα ψηφίσει. Πιστεύω πάντως ότι ο Σημίτης, ο Πάγκαλος, η Γιαννάκου και ο Μάνος θα μπορούσαν να είναι στο ίδιο κόμμα! Σε 2-3 χρόνια αυτό θα συμβεί. Θέλεις να βάλουμε ένα στοίχημα;

Για τον Γιώργο Παπανδρέου τι γνώμη έχεις;
Όταν βγήκε σκέφτηκα, κοίτα να δεις που μπορεί να είναι και δικός μας. Καταρχάς μου είναι πολύ συμπαθής σε προσωπικό επίπεδο. Είχε έρθει στο “Festen” και είχαμε μιλήσει. Θεωρώ ότι είναι ένας πράος και πολύ ευγενής άνθρωπος. Μια φρέσκια, νεωτερική, ψύχραιμη ματιά πάνω στα πράγματα. Αισθάνομαι ότι έχασε μία πολύ μεγάλη ευκαιρία με το «Γιώργο, άλλαξέ τα όλα».

Ο Κώστας Καραμανλής;
Για δείπνο και συζήτηση θα έβγαινα με τον Γ. Π., σε μπαράκι θα πήγαινα με τον Κώστα Καραμανλή! Και αυτός έχει έρθει σε παράσταση, στην Επίδαυρο όταν έπαιζα τον Ιππόλυτο. Κι αυτός μου είναι συμπαθής. Αποδείχθηκε όμως τι σημαίνει το σεμνά και ταπεινά, απλά δεν πιστεύαμε ότι θα γινόταν τόσο απροκάλυπτα. 

Ο Τσίπρας έχει έρθει σε παράσταση;
Όχι και φαντάζομαι –λέει γελώντας– ότι μετά από αυτά που έχω πει για αυτόν και τον ΣΥΡΙΖΑ δεν θα έρθει!  

Ποια είναι η άποψή σου για τους Οικολόγους Πράσινους;
Ο Μάνος και ο Μπουτάρης έχουν προσφέρει στον τομέα του περιβάλλοντος πολύ περισσότερα από ό,τι έχουν προσφέρει όλοι οι Οικολόγοι Πράσινοι μαζί! Έχουν το θετικό ότι και αυτοί είναι μία συσπείρωση πολιτών, έχουν στο ψηφοδέλτιό τους κάποιους σημαντικούς ανθρώπους και σίγουρα το περιβαλλοντικό ζήτημα είναι πολύ σημαντικό. Σίγουρα είναι πολύ καλό το brand name τους, αλλά έχει στενά πλαίσια αυτή η ιδέα. 

Πώς αντέδρασαν οι φίλοι σου όταν τους το είπες;
Κάγχασαν! Αλλά υπάρχει μία περιγραφή για το τι δρόμο ακολουθεί κάθε καινούργια ιδέα. Πρώτον γελοιοποιείται, δεύτερον βρίσκει σθεναρή αντίσταση, τρίτον γίνεται δεκτή ως αυταπόδεικτη. 

Την ίδια αντίδραση είχαν και οι φίλοι σου από τον καλλιτεχνικό χώρο, οι οποίοι εκ φύσεως θα πρέπει να έχουν βαθύτερους προβληματισμούς;
Έχουν! Δεν τους νοιάζει όμως! Οι καλλιτέχνες δεν τολμούν να πάρουν τολμηρή θέση απέναντι στα πράγματα και φοβούνται να πουν πράγματα που θα μας κάνουν αντιδημοφιλείς. 

Εάν η «Δράση» δεν πετύχει το στόχο της, η συνέχεια για σένα στην πολιτική ποια θα είναι;
Εγώ αισθάνομαι ότι θα τον πετύχουμε το στόχο. Πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι η ψήφος στη «Δράση» δεν είναι μία χαμένη ψήφος. Την προηγούμενη Κυριακή μετρηθήκαμε στο 1%, την Τετάρτη η Metron Analysis μας έδωσε 1,5%. Είμαστε η πιο ραγδαία ανερχόμενη δύναμη! Θέλω όποιος σκέφτεται το ίδιο με εμάς να έρθει μαζί μας. Δεν με ενδιαφέρουν οι δυσαρεστημένοι ψηφοφόροι ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Δεν έχει νόημα η ψήφος τιμωρίας. Αλλά για να σου απαντήσω σε αυτό που ρωτάς, εάν διαπιστώσω και –ήδη διαπιστώνω– ότι υπάρχει η προοπτική να επαναφέρουμε την πολιτική συνείδηση, να αφυπνίσουμε την πολιτική σκέψη, να ξανακάνουμε την πολιτική ευγενική διαδικασία και δω ότι η δυναμική μεγαλώνει, θα είμαι εδώ. Με αυτό τον τρόπο η πολιτική είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα διαδικασία από την υποκριτική. Αγαπάω πάρα πολύ τη δουλειά που κάνω, αλλά εάν μου ’λεγες, θα θελες να είσαι βουλευτής ή υπουργός μέσα σε μία πορεία 40 χρόνων ξεκινώντας μία προσπάθεια από το μηδέν, όπως κάνεις τώρα, θα σου έλεγα πως, ναι, με ενδιαφέρει πάρα πολύ.