Ποιος μπορεί να νικήσει τον Τραμπ;

Έφτασε η ώρα! Τον Νοέμβριο του 2020 οι Αμερικάνοι πολίτες θα κληθούν να αποφασίσουν εάν ο Ρεπουμπλικάνος Ντόναλντ Τραμπ θα παραμείνει ένοικος του Λευκού Οίκου για ακόμα τέσσερα χρόνια ή εάν θα αντικατασταθεί από τον Δημοκρατικό αντίπαλο του.

Η διαδικασία ανάδειξης του εν λόγω αντιπάλου ξεκινάει τη Δευτέρα και οι Δημοκρατικοί επίδοξοι Προεδρικοί υποψήφιοι ακονίζουν τα μαχαίρια τους πριν τις πρώτες δύο μεγάλες εσωκομματικές εκλογικές διαδικασίες, σε μια κούρσα που αναμένεται να διχάσει το κόμμα —αλλά και που οφείλει στην κατάληξή της να δημιουργήσει μια κοινή συνισταμένη πίσω από οποιoνδήποτε καταφέρει να επικρατήσει.

Οι πολιτικές παραδόσεις στις ΗΠΑ διατηρούν εν πολλοίς τα χαρακτηριστικά τους από τα πρώτα χρόνια της χώρας. Έτσι, ξεκινώντας από την Αϊόβα (3/2) και το Νιου Χάμσαϊρ (11/2) οι Δημοκρατικοί υποψήφιοι θα αναμετρηθούν σε κάθε πολιτεία, έως ότου κάποιος να συγκεντρώσει την απαραίτητη πλειοψηφία.

«Την απαραίτητη πλειοψηφία τίνος;» θα μπορούσε κάποιος να ερωτηθεί. Ας το δούμε λίγο πιο αναλυτικά.

Πώς καθορίζεται ο νικητής;

Στις «προκριματικές» αυτές εκλογές (primaries και caucuses), οι φίλοι του εκάστοτε κόμματος —εγγεγραμμένοι ή μη, ανάλογα με τον εκάστοτε πολιτειακό νόμο— προσέρχονται στις κάλπες ώστε να δηλώσουν την προτίμησή τους. Ανάλογα με το τελικό ποσοστό του, ο κάθε υποψήφιος «κερδίζει» και έναν αριθμό εκλεκτόρων, οι οποίοι στο σύνολο τους είναι ανάλογοι με τον πληθυσμό της πολιτείας. Για παράδειγμα, η Καλιφόρνια δίνει 551 εκλέκτορες ενώ το Γουαϊόμινγκ δίνει μόνο 18.

Ο ρόλος των εκλεκτόρων είναι να εκπροσωπήσουν τον υποψήφιό τους στην Εθνική Συνδιάσκεψη (National Convention) που πραγματοποιείται το καλοκαίρι και όπου εκείνος που θα συγκεντρώσει την πλειοψηφία των εκλεκτόρων θα πάρει και το χρίσμα του κόμματος για την Προεδρία.

Συνήθως, τις περισσότερες φορές ο νικητής αναδεικνύεται αρκετά νωρίτερα από την Εθνική Συνδιάσκεψη, καθώς η πιθανότητα να έχει συγκεντρωθεί ο απαιτούμενος αριθμός εκλεκτόρων από σχετικά νωρίς είναι μεγάλη. Φέτος όμως, σε μια κούρσα χωρίς ξεκάθαρο φαβορί, τα πράγμα μοιάζουν κάπως διαφορετικά.

Ποιοι ρίχνονται στη μάχη;

Τα ονόματα των μονομάχων είναι μάλλον τα πλέον βαριά στη σύγχρονη ιστορία των Δημοκρατικών. Στην Αϊόβα θα αναμετρηθούν ο Γερουσιαστής από το Βερμόντ —και υποψήφιος για το χρίσμα ξανά το 2016— Μπέρνι Σάντερς, ο πρώην Αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν, η Γερουσιαστής από τη Μασαχουσέτη Ελίζαμπεθ Γουόρεν και ο απροσδόκητα δυνατός δημοσκοπικά, δήμαρχος του Σάουθ Μπέντ της Ιντιάνα, Πιτ Μπούτιτζατζ. Πέρα όμως από τους τέσσερις δυνατούς παίκτες, στην Αϊόβα θα κατέβουν και άλλοι υποψήφιοι, οι οποίοι όμως δύσκολα θα καταφέρουν να παραμείνουν στην κούρσα για αρκετές πολιτείες, εάν δεν κάνουν την έκπληξη.

Το «μαύρο άλογο» της κούρσας είναι ο ξακουστός μεγιστάνας των media και για χρόνια δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Μάικλ Μπλούμπεργκ. Σε μια απροσδόκητη στρατηγική όμως —η οποία σπάνια βγαίνει— ο Μπλούμπεργκ επέλεξε να μην κατέβει σε Αϊόβα και Νιου Χάμσαϊρ, ώστε να εστιάσει σε επόμενες —και μεγαλύτερες— πολιτείες.

Τι μας δίνουν οι δημοσκοπήσεις;

Προτού απαντήσουμε, θα πρέπει να τονιστεί πως τα δημοσκοπικά ευρήματα πριν από προκριματικές εκλογές βρίσκονται ενίοτε εκτός τόπου και χρόνου. Λόγω αμέτρητων αστάθμητων παραγόντων, είναι αρκετά δύσκολο να υπάρξει πολύ ασφαλής πρόβλεψη, άρα κάθε δημοσκόπηση πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη.

Προχωρώντας, όμως, τα προγνωστικά για την Αϊόβα δίνουν… ισοπαλία. Οι τελευταίες προβλέψεις δίνουν τον Σάντερς στο 22.4%, τον Μπάιντεν στο 21.9%, τον Μπούτιτζατζ στο 16% και τη Γουόρεν στο 14.1%. Εφόσον η πρόβλεψη επιβεβαιωθεί, τότε οι Σάντερς και Μπάιντεν θα ισχυριστούν πως ουσιαστικά κέρδισαν, ενώ ο Μπούτιτζατζ περισσότερο και η Γουόρεν λιγότερο θα διατηρήσουν τη δυναμική τους τουλάχιστον μέχρι το Νιου Χάμσαϊρ —όπου όμως τα δεδομένα αλλάζουν.

Ως γειτονική πολιτεία στο Βερμόντ, το Νιου Χάμσαϊρ αναμένεται να δώσει μεγάλη νίκη στον Σάντερς, με τον Μπάιντεν να έρχεται δεύτερος με διαφορά. Υπό αυτή την έννοια, αν ο Σάντερς καταφέρει να κερδίσει και τις δύο πρώτες πολιτείες, θα έχει χτίσει μια ισχυρότατη δυναμική, η οποία αναμένεται να δυσκολέψει πολύ τους αντιπάλους του. Άλλωστε, το ζητούμενο στις πρώτες δύο εκλογές είναι ακριβώς αυτό, η δημιουργία ενός μομέντουμ, ικανού να οδηγήσει σε παραιτήσεις αντιπάλους και να προσελκύσει την υποστήριξη προβεβλημένων και μη στελεχών του κόμματος. Ας μην ξεχνάμε πως ούτε η Αϊόβα, ούτε το Νιου Χάμσαϊρ δίνουν σημαντικό αριθμό εκλεκτόρων, όμως η προβολή από τα media είναι ικανή να καθορίσει το υπόλοιπο παιχνίδι.

Για την ιστορία, ο νικητής της Αϊόβα σπάνια είναι και ο τελικός υποψήφιος για την Προεδρία. Στην περίπτωση του Μπιλ Κλίντον, μάλιστα, δεν χρειάστηκε ούτε μια νίκη στην αρχή — το ζητούμενο λοιπόν σε Αϊόβα και Νιου Χάμσαϊρ είναι εν μέρει η επιβίωση. Από την άλλη, ποτέ κανείς δεν έχασε το χρίσμα έχοντας κερδίσει τις δύο πρώτες πολιτείες. Τροφή για σκέψη για το Δημοκρατικό κόμμα, που μάλλον δεν καλοβλέπει την πιθανότητα να επικρατήσει ο Σάντερς έναντι των υπολοίπων.

Τα επιμέρους χαρακτηριστικά των δυνατών παικτών: Σάντερς εναντίον Μπάιντεν

Οι σχεδόν συνομήλικοι Σάντερς και Μπάιντεν (78 και 77 ετών αντίστοιχα) είναι ισόπαλοι δημοσκοπικά σε εθνικό ποσοστό ενώ, αν και είναι νωρίς για ασφαλείς προβλέψεις, το χρίσμα αναμένεται να κερδηθεί από έναν από τους δύο. Δυστυχώς όμως για τους Δημοκρατικούς, πρόκειται για δύο πολύ διαφορετικές υποψηφιότητες.

Ο Σάντερς αποτελεί μια «προβληματική» υπόθεση εργασίας, καθώς θεωρείται πολύ αριστερός για τα αμερικανικά δεδομένα ενώ η ιδιότητα του ως «ανεξάρτητος» Γερουσιαστής δεν συγκινεί ιδιαίτερα πολλούς Δημοκρατικούς. Συγκεκριμένα, οι περισσότεροι Δημοκρατικοί θεωρούν πως ο Τραμπ θα επέλεγε τον Σάντερς για αντίπαλο, αν μπορούσε, καθώς θα είναι εύκολο για τον νυν Πρόεδρο να τον παρουσιάσει ως επικίνδυνο ακροαριστερό, «σοσιαλιστή» και εκφραστή παρωχημένων ιδεών. Ο φόβος αυτός δεν είναι εσφαλμένος καθώς όντως ο Σάντερς καταφεύγει συχνά σε έντονα καταγγελτικό λόγο, επιμένοντας να ζητάει μια «επανάσταση» και επιλέγοντας διχαστική εσωκομματική στρατηγική — η οποία δείχνει να λειτουργεί, αν και συχνά ξεφεύγει της μετριοπάθειας που χαρακτηρίζει τη σοσιαλδημοκρατία που συχνά επικαλείται ο ίδιος.

Όμως, το μεγάλο ματς είναι οι εκλογές του Νοεμβρίου. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν ο Σάντερς θα καταφέρει να συγκινήσει τους μετριοπαθείς ψηφοφόρους των πολιτειών που παραδοσιακά καθορίζουν την έκβαση του αποτελέσματος (swing states) λόγω της ισχύος του εν λόγω δημογραφικού σε αυτές.

Αντίθετα με τον Σάντερς, ο Μπάιντεν αναμένεται να αποτελέσει μια ιδανική υποψηφιότητα συγκεκριμένα γι’ αυτές τις πολιτείες. Ως εκφραστής της μετριοπαθούς πτέρυγας των Δημοκρατικών —και με την πλειοψηφία των προβεβλημένων στελεχών να τον στηρίζουν σιωπηλά, ακόμα— ο Μπάιντεν θα παίξει το χαρτί της κανονικότητας, τόσο εσωκομματικά όσο απέναντι και στον Τραμπ. Αυτή τη στιγμή, ο Μπάιντεν προηγείται σε σημαντικές δημογραφικές κατηγορίες, όπως οι μαύροι, οι γηραιότεροι, οι φτωχότεροι και οι περισσότερο συντηρητικοί Δημοκρατικοί, κάτι που θα τον ευνοήσει σημαντικά στις επόμενες εσωκομματικές διαδικασίες.

Μάλιστα, μη έχοντας την υποχρέωση να παρευρίσκεται στη Γερουσία —όπως ο Σάντερς και η Γουόρεν—, ο Μπάιντεν έχει αφιερωθεί στη μάχη της Αϊόβα και του Νιου Χάμσαϊρ και δεν είναι απίθανο τουλάχιστον στην Αϊόβα να καταφέρει να επικρατήσει, υποσκάπτοντας τη δυναμική του Σάντερς. Από την άλλη, όμως, ο Μπάιντεν δεν έχει εκπέμψει την πυγμή που αναμενόταν καθόλη τη διάρκεια της εκστρατείας, ενώ μια κακή επίδοση στο ντιμπέιτ που θα μεσολαβήσει ανάμεσα στις δύο πολιτείες μπορεί να τον βλάψει σημαντικά, με δεδομένο την αναμενόμενη ήττα στο Νιου Χάμσαϊρ.

Οι άλλοι: Ελίζαμπεθ Γουόρεν και Πιτ Μπούτιτζατζ

Μεγάλη χαμένη της ανόδου του Σάντερς είναι η Ελίζαμπεθ Γουόρεν. Έχοντας αρχικά στοχεύσει και εκείνη στην «προοδευτική» μερίδα των Δημοκρατικών, η Γουόρεν προσπαθεί να ισορροπήσει σε έναν μεσαίο χώρο ανάμεσα στις φράξιες του κόμματος. Το πρόβλημά της όμως είναι πως αυτός ο χώρος δεν υπάρχει — όχι αυτή τη στιγμή τουλάχιστον. Όπως υποδεικνύει η ισοδυναμία των Σάντερς και Μπάιντεν, οι Δημοκρατικοί είναι έντονα διχασμένοι ως προς την πορεία που πρέπει να ακολουθήσουν, με τη Γουόρεν να έχει σωστά διαγνώσει πως το πάντρεμα των δύο τάσεων αποτελεί τη μόνη λύση — αλλά που μοιάζει αδύνατη, τόσο νωρίς στην κούρσα. Αν δεν καταφέρει να έρθει τουλάχιστον δεύτερη σε κάποια πολιτεία, τότε δε θα είναι απίθανο οι φιλοδοξίες της να τερματιστούν άμεσα.

Ο Πιτ Μπούτιτζατζ, από την άλλη, έχει διαψεύσει τις προβλέψεις που τον ήθελαν να εξαϋλώνεται στη λήθη των υποψηφίων που εξαφανίζονται μετά την Αϊόβα. Ο άπειρος τριανταοκτάχρονος δήμαρχος του Σάουθ Μπεντ έχει φέρει μια φρεσκάδα στην κούρσα, στριμώχνοντας συχνά τους εμπειρότατους αντιπάλους του και προβάλλοντας έναν σοβαρότατο μετριοπαθή λόγο. Παίζοντας στο ίδιο δημογραφικό γήπεδο με τον Μπάιντεν, ο Μπούτιτζατζ μπορεί μόνο κερδισμένος να βγει από την Αϊόβα καθώς μια τρίτη θέση θα τον βάλει στον χάρτη για τη συνέχεια — όχι όμως της κούρσας του χρίσματος, καθώς θα πρέπει κάπου να κερδίσει και μάλιστα σύντομα, κάτι που φαντάζει μάλλον δύσκολο. Σε περίπτωση που ο Μπάιντεν πάρει το χρίσμα, ο Μπούτιτζατζ θα ήταν ένας ιδανικός υποψήφιος Αντιπρόεδρος, ικανός να «μιλήσει» σε νεότερους ψηφοφόρους, σε προοδευτικούς λόγω και της δικής του σεξουαλικότητας την οποία έχει εκφράσει ανοιχτά, όσο και σε εκείνους που επιθυμούν να δουν μια λιγότερο «συστημική» επιλογή χωρίς να αποκλίνει ιδεολογικά.

Μάικλ Μπλούμπεργκ — μπαλαντέρ ή καμένο χαρτί;

Ο μέχρι πρότινος εξαφανισμένος Μπλούμπεργκ έχει δαπανήσει μια περιουσία —για άλλους τουλάχιστον— στις πολιτείες που ακολουθούν της Αϊόβα και του Νιου Χάμσαϊρ. Συγκεκριμένα, ο Μπλούμπεργκ έχει στοχεύσει τη «Σούπερ Τρίτη» στις 3/3, όταν και θα πραγματοποιηθούν παράλληλα οι εσωτερικές εκλογές σε δεκατέσσερις πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων των Καλιφόρνια και Τέξας, οι οποίες δίνουν και τους περισσότερους εκλέκτορες. Μπορεί με αυτή τη στρατηγική να γυρίσει τα δεδομένα του παιχνιδιού; Θεωρητικά είναι δύσκολο, όμως η ανοιχτή φετινή κούρσα αφήνει πολύ χώρο για αστάθμητους παράγοντες, αυξάνοντας την πιθανότητα επιτυχίας μιας ανορθόδοξης προσέγγισης. Ο εβδομηνταεπτάχρονος Μπλούμπεργκ έχει σίγουρα την οικονομική δύναμη να στηρίξει τη στρατηγική του, αλλά το πολιτικό του κεφάλαιο παραμένει αμφισβητήσιμο —και μη μετρήσιμο— καθώς η αυτοχρηματοδότηση του τού στερεί τη δυνατότητα να αντιπαρατεθεί με τους υπόλοιπους σε τηλεοπτικά ντιμπέητ, λόγω των κανόνων που διέπουν τη διεξαγωγή τους.

Τι περιμένουμε εντέλει;

Εν συντομία, πολλά και τίποτα. Με τη διαφαινόμενη νίκη του Σάντερς στο φιλικό για εκείνον Νιου Χάμσαϊρ, το αποτέλεσμα της Αϊόβα θα έχει περισσότερο ενδιαφέρον. Τα σημεία κλειδιά θα είναι μια ενδεχόμενη νίκη του Μπάιντεν και μια «μακρινή» τέταρτη θέση της Γουόρεν, καθώς είναι τα δύο ενδεχόμενα που θα αλλάξουν κάπως τη δυναμική της κούρσας.

Μετά τις δύο πρώτες πολιτείες ακολουθούν η Νεβάδα (22/2), όπου προηγείται ο Μπάιντεν, και η Νότια Καρολίνα (29/2), όπου θερίζει. Θα μπορέσει ο Σάντερς να επικρατήσει — ή έστω να φτάσει μέχρι την Εθνική Συνδιάσκεψη χωρίς να έχει χάσει; Θα μάθουμε εν καιρώ, ξεκινώντας από την Αϊόβα.