Πολιτικη & Οικονομια

Ιστορική μνήμη και εθνικό αφήγημα

Η ενσωμάτωση της ιστορίας των Ελλήνων εβραίων είναι απαραίτητη όχι μόνο σε ακαδημαϊκό ή πολιτειακό, αλλά και στο εκπαιδευτικό πλαίσιο

Εύα Στάμου
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Δευτέρα 27/1, Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος

Η Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής τον Ιανουάριο του 2004. Για πλέον από μισό αιώνα αφ’ ότου συνέβη, το Ολοκαύτωμα δεν υπήρχε στο ιστορικό αφήγημα της χώρας μας και η αναφορά του στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση ήταν οριακά απούσα.

Τα αντανακλαστικά των πολιτικών μας υπήρξαν για άλλη μία φορά αργά, αφού ακόμα και κοινωνίες που δεν βίωσαν από πρώτο χέρι τη φρίκη της ναζιστικής κατοχής, όπως για παράδειγμα η Σκωτία, είχαν ήδη κάποια χρόνια νωρίτερα καθιερώσει Ημέρα Μνήμης για τα θύματα του Ναζισμού.

Σε μια κοινωνία όπως η ελληνική, που κάποιο τμήμα της διέπεται ακόμα από έντονα αντι-εβραϊκά αισθήματα, η ένταξη της ιστορίας της μαζικής εξόντωσης των Ελλήνων εβραίων στο επίσημο εθνικό μας αφήγημα είχε μεγάλη σημασία για την αποκατάσταση της αλήθειας όσον αφορά τους Έλληνες πολίτες που δολοφονήθηκαν από τους Ναζί ενώ η οικογενειακή περιουσία τους δημεύθηκε ή λεηλατήθηκε λόγω της εβραϊκής καταγωγής τους.

Ωστόσο, η ενσωμάτωση της ιστορίας των Ελλήνων εβραίων είναι απαραίτητη όχι μόνο σε ακαδημαϊκό ή πολιτειακό, αλλά και σε εκπαιδευτικό πλαίσιο, ώστε οι μαθητές να κατανοήσουν τι σημαίνει στις μέρες μας «φυλετική κάθαρση» και πώς επηρεάζεται μία ολόκληρη κοινωνία από την ευημερία ή την εξαφάνιση μιας ομάδας ανθρώπων εξαιτίας του ακραίου φυλετικού μίσους.

Οφείλουμε να αναλύουμε ζητήματα όπως η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η γενοκτονία, τα στερεότυπα και οι διακρίσεις, από την οπτική των αθώων θυμάτων, και όχι μέσα από τη φυλετική προπαγάνδα που συστηματικά επιχειρεί να συσκοτίσει την αλήθεια και που τα τελευταία χρόνια έγινε στη χώρα μας τόσο ισχυρή ώστε το μόρφωμα της Χρυσής Αυγής να φτάσει στα έδρανα του Κοινοβουλίου.

Σε αυτό το εκπαιδευτικό πλαίσιο οι νεαροί ενήλικες και οι έφηβοι καλό θα είναι να έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν τόπους μαρτυρίου ή ακόμη και ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Σύμφωνα με μελέτη Ισραηλινών και Αυστραλών επιστημόνων της ψυχικής υγείας που δημοσιεύθηκε πριν από λίγα χρόνια, η επίσκεψη σε τόπους μαρτυρίου επηρεάζει σημαντικά τις υποσυνείδητες σκέψεις και πεποιθήσεις μας. Ίσως αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος ώστε οι νεαροί πολίτες να κατανοήσουν πέρα από κάθε αμφιβολία ότι ο στόχος του ναζιστικού καθεστώτος ήταν η εξάλειψη κάθε μορφής διαφορετικότητας – φυλετικής, θρησκευτικής, σεξουαλικής, ιδεολογικής.

Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε σήμερα ως κοινωνία το Ολοκαύτωμα και τις συνέπειές του συνδέεται με τον τρόπο που θεωρούμε ότι μετέχουμε στην ιστορία εδραίωσης βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων, διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό τις σχέσεις μας με κράτη τόσο της Ανατολικής όσο και της Δυτικής Ευρώπης και σχετίζεται άμεσα με το πώς αντιλαμβανόμαστε τη χώρα μας στο πλαίσιο αρμονικής συνύπαρξης διαφορετικών πολιτιστικών παραδόσεων.

Άλλωστε, όπως μπορεί να διαπιστώσει ο καθένας που επισκέπτεται ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης, παρατηρώντας τα ημερολόγια και τα υπόλοιπα προσωπικά αντικείμενα των θυμάτων που εκτίθενται συνήθως στο μουσείο των στρατοπέδων, στους τόπους αυτούς δεν μαρτύρησαν μόνο εβραίοι. Πολλοί χριστιανοί με αντι-ναζιστική δράση, ιερείς και καλόγριες που πρόσφεραν καταφύγιο σε διωκόμενους εβραίους, καθώς και πλήθος αντιστασιακών από διάφορες χώρες, τσιγγάνοι, ομοφυλόφιλοι, διανοούμενοι και δημοσιογράφοι που με τα κείμενά τους κατήγγειλαν τον φασισμό, έχασαν τη ζωή τους στα εργοστάσια θανάτου.

Μόνο η ενεργητική εκμάθηση της ιστορίας μας μπορεί να διασφαλίσει ότι φαινόμενα όπως αυτά των Καλαβρύτων και του Διστόμου, όπου νεαροί πολίτες ψήφισαν στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις το κόμμα της Χρυσής Αυγής, θα αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά, μέσα από τη σταδιακή κατανόηση και αποδοχή του παρελθόντος, την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, και την ταύτιση με την κοινότητα που υπέφερε από τον ολοκληρωτισμό, και όχι με τους θύτες της ναζιστικής θηριωδίας.