Ευρωεκλογές με κυρίαρχο τον εθνοκεντρικό πολιτικό λόγο

Η Ευρώπη Μετά: O Επ. Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων & Ευρωπαϊκής Ενοποίησης, Τμ. Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου Σωτήρης Ντάλης γράφει στο αφιέρωμα για τις Ευρωεκλογές του ΔΙΚΤΥΟΥ για την Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

---

Είναι τελικά οι ευρωεκλογές βαρόμετρο για την ευρωπαϊκή πολιτική; Η συμμετοχή ήταν η υψηλότερη των τελευταίων 20 ετών και αρκετά υψηλότερη από τις ευρωεκλογές του 2014 (στο 51% από 43%), αλλά πάλι  γύρω στο 50%. Όσο για τον μεγάλο κίνδυνο της Ακροδεξιάς, παρά την ισχυρή της παρουσία σε κάποιες χώρες, τελικά δεν έλαβε τις διαστάσεις εκείνες που θα οδηγούσαν την ΕΕ σε μια παράξενη ήττα.

Για άλλη μια φορά δεν είχαμε μια κοινή ευρωπαϊκή εκλογική αναμέτρηση αλλά εκλογικές αναμετρήσεις σε 28 διαφορετικά εθνικά κράτη. Πρέπει να συγκρατήσει κανείς πως όλη αυτήν την περίοδο που υποτίθεται έπρεπε να συζητάμε για το μέλλον της Ευρώπης, απουσίαζε ο συγκροτημένος  ευρωπαϊκός πολιτικός λόγος και αυτός που κυριάρχησε  ήταν εθνοκεντρικός με έντονα χαρακτηριστικά εσωστρεφούς και φοβικού πατριωτισμού.

Ενισχύθηκε έτσι, ένας μοιρολατρικός τρόπος σκέψης που θέλει τα κράτη απομονωμένα και προβάλλει την εθνική κυριαρχία και την ταυτότητα ως έννοιες ασύμβατες με το ευρωπαϊκό όραμα. Είδαμε ακραίες αντιδραστικές και εθνικιστικές δυνάμεις σε όλες τις χώρες της ΕΕ να ζητούν επιστροφή αρμοδιοτήτων από την ΕΕ στα εθνικά κράτη,  επιστροφή στην εθνική κυριαρχία.

Με τις εκλογές της 26ης Μαΐου έκλεισε ένας κύκλος μιας δύσκολης συζήτησης σε μια «δύσκολη» Ευρώπη. Στη συνέχεια θα δούμε τα αποτελέσματα της μεγάλης σύγκρουσης στην ΕΕ για το προσφυγικό, όπου από τη μια πλευρά έχουμε εκείνους που υποστηρίζουν μια Ευρώπη φρούριο (Ορμπάν-Σαλβίνι-Λεπέν) και από την άλλη έχουμε τη λογική μιας Ευρώπης φιλελεύθερης με ενισχυμένη προστασία των εξωτερικών συνόρων που την εκφράζουν ο Μακρόν και η Μέρκελ. Κι όλα αυτά σε ένα σκηνικό  «έλλειψης» της Ευρώπης που σημαίνει την «υποχώρηση» της Ευρώπης. Η Ευρώπη «σαν κενός χώρος» είναι η πραγματική παγίδα που η ίδια η Γηραιά Ήπειρος κινδυνεύει να στήσει στον εαυτό της.

Αυτό το πρόβλημα μπορεί να ξεπεραστεί μόνο αν δούμε την ΕΕ ως συνολική, αναπτυξιακή, κοινωνική, θεσμική και πολιτική οντότητα. Μόνο αν δούμε το Ευρωπαϊκό Σχέδιο ως πολιτικό εργαλείο δημιουργίας. Γιατί όπως φάνηκε στη μέχρι σήμερα πορεία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, η Ευρώπη επιβεβαιώνει την αξία της μόνον όταν επιδεικνύει την ικανότητά της να απαντά στις προκλήσεις της Ιστορίας.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία από το 1950 μέχρι σήμερα εξασφάλισε στην Ευρώπη ειρήνη, ευημερία και συνείδηση κοινότητας προκειμένου να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις. Με την ευρωπαϊκή ενοποίηση αντλήσαμε διδάγματα από τις αιματηρές αντιπαραθέσεις του παρελθόντος.

Πέρα από την ειρήνη, τη σταθερότητα και την ευημερία, στις επιτυχίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης συμπεριλαμβάνονται οι αρχές, αλλά και η μορφή συνεργασίας στην Ευρώπη: δημοκρατία, ισότητα δικαιωμάτων, διαφάνεια, επικουρικότητα, αξιοπρέπεια του ανθρώπου, ελευθερία, αλληλεγγύη και ανεκτικότητα είναι μερικές από τις βασικές αξίες της ΕΕ, καθώς η ΕΕ δεν είναι απλώς ένας οικονομικός χώρος αλλά και μια κοινωνία αξιών. Γιατί η Ευρωπαϊκή ενοποιητική διαδικασία αποτελεί μια ιστορική νίκη της δημοκρατίας και της ελευθερίας απέναντι στο φασισμό και στους ολοκληρωτισμούς του κομμουνισμού.

Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς την Ευρώπη χωρίς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και είναι πιο δύσκολο να φανταστεί κανείς  της Ελλάδα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, 40 χρόνια από την ιστορική υπογραφή της Πράξης Προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ στις 28 Μαΐου 1979.