Oι φίλοι του κινηµατογράφου θυµούνται την τελευταία φράση της Σκάρλετ Ο’Χάρα στο κλασικό «Όσα παίρνει ο άνεµος», “tomorrow is another day” (αύριο είναι µια άλλη µέρα). Θυµήθηκα τη φράση αυτή, που συµβολίζει την αισιοδοξία, σε µια περίοδο µεγάλης δυσκολίας, προσπαθώντας να βρω έναν τρόπο να προβλέψω και να περιγράψω τι πρόκειται να συµβεί στο επόµενο διάστηµα, καθώς η ελληνική δηµοσιονοµική κρίση πλησιάζει στην κορύφωσή της.
Τι µπορεί να συµβεί; Όσο η κυβέρνηση δεν µπορεί και δεν θέλει να κάνει τις τεράστιες και εξαιρετικά δυσάρεστες –πολιτικά και κοινωνικά– περικοπές δαπανών του κράτους, που θα µπορούσαν να µας βγάλουν σχετικά λιγότερο επώδυνα από το αδιέξοδο, τόσο πλησιάζουµε στο χειρότερο σενάριο της απώλειας ελέγχου της οικονοµίας και της (προσωρινής ελπίζω) διακοπής της ευρωπαϊκής βοήθειας.
Τι θα συµβεί αν φτάσουµε εκεί; Μερικοί αριθµοί είναι στην προκειµένη περίπτωση απαραίτητοι. Το κράτος είχε το 2010 έλλειµµα (η γενική κυβέρνηση) ύψους 24 δις ευρώ. Το έλλειµµα αυτό το κάλυψε µε ευρωπαϊκά δάνεια (το περίφηµο µνηµόνιο). Από τα δάνεια αυτά πληρώσαµε τα χρεολύσιά µας, 14 δις τόκους και ξοδέψαµε και άλλα 10 δις για δηµόσιες δαπάνες (κυρίως µισθούς, συντάξεις, κοινωνικά επιδόµατα και φάρµακα). Την ίδια περίοδο (2010) οι Έλληνες απέσυραν από τις τράπεζες καταθέσεις 29 δις ευρώ, τα οποία υποκατέστησε η ΕΚΤ µε δάνεια που έδωσε στις ελληνικές τράπεζες.
Αν διακοπεί η ευρωπαϊκή βοήθεια, θα έχουµε ξαφνικά –εκτός των παράπλευρων απωλειών– ένα άµεσο πρόβληµα 20 περίπου δις ευρώ. Ακόµα και αν πάρουµε την απόφαση να πάψουµε να πληρώνουµε τόκους και χρεολύσια (πλήρης χρεοκοπία), θα πρέπει να κόψουµε στην περίπτωση αυτή άµεσα 6 δις δαπάνες. Θα πρέπει επίσης να βρούµε ευρώ για τις εισαγωγές, µια που η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πάψει να χρηµατοδοτεί τις ελληνικές τράπεζες, εφόσον τα ελληνικά οµόλογα (που δίνουν οι τράπεζες ως εγγύηση στην ΕΚΤ) δεν θα εξυπηρετούνται.
Αυτό θα έχει ως συνέπεια ένα µαζικό έµφραγµα στην οικονοµία που θα ρίξει δραµατικά την παραγωγή και τα δηµόσια έσοδα, δηµιουργώντας την ανάγκη για ακόµα µεγαλύτερες περικοπές στις δηµόσιες δαπάνες, ενώ είναι άγνωστο τι θα συµβεί στις εισπράξεις που λαµβάνουµε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (καθαρές εισπράξεις κοντά στα 4 δις το χρόνο).
Αν –στο καλύτερο δυνατό σενάριο– κάνουµε έναν διακανονισµό µε τους Ευρωπαίους για να αποφύγουµε την πλήρη χρεοκοπία, θα πρέπει να πληρώνουµε τόκους και χρεολύσια. Αν, για παράδειγµα, µας χαρίσουν το 40% του χρέους και πληρώνουµε µόνο για το υπόλοιπο 60% µε το χαµηλό επιτόκιο που µας παραχώρησαν για τα 80 δις της Ευρώπης (4,2%) και έχουµε µια περίοδο χάριτος για µερικά χρόνια (να µην αρχίσουµε να πληρώνουµε δηλαδή αµέσως χρεολύσια), τότε θα πρέπει πάλι να µειώσουµε άµεσα το έλλειµµα κατά 15 δις, µε αντίστοιχη περικοπή των δηµοσίων δαπανών.
Ό,τι και να συµβεί, οι επιλογές που έχουµε είναι εξαιρετικά δυσάρεστες. Το κοινωνικό συµβόλαιο που υπήρχε και στηριζόταν σε µια αφθονία κρατικού χρήµατος, τόση ώστε να επιτρέπει ικανοποίηση ρουσφετιών, προεκλογικές πολιτικές παροχές, κρατική σπατάλη, πολυτελή χρηµατοδότηση κοµµατικών και πολιτικών δαπανών, πρόωρες συντάξεις, συντεχνιακές παροχές, µαζικές κοινωνικές και εξοπλιστικές δαπάνες, δεν είναι πλέον εφικτό. Τελείωσε.
Το σηµερινό πολιτικό σύστηµα αδυνατεί να διαχειριστεί το πολιτικό κόστος των αποφάσεων που πρέπει να ληφθούν. Αδυνατεί να προχωρήσει στην επόµενη µέρα και να προτείνει ένα νέο κοινωνικό συµβόλαιο, στηριγµένο σε άγνωστες λέξεις σε σχέση µε τον τρόπο που ως τώρα διαχειρίζονταν τα πράγµατα. Ρεαλισµός, αποτελεσµατικότητα, µέτρηµα και οικονοµία. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, όµως, η επόµενη µέρα θα έρθει. Και αν οι Έλληνες διαχειριστούν τη νέα πραγµατικότητα µε καινούργιο τρόπο (αλλάζοντας, δηλαδή, και οι ίδιοι) και αν βρουν τους πολιτικούς που θα αναλάβουν να υλοποιήσουν αυτό το νέο –δύσκολο– κοινωνικό συµβόλαιο, αύριο θα είναι µια άλλη µέρα…
* Ο Θόδωρος Σκυλακάκης (www.skylakakis.gr) είναι ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόµµατος και µέλος της ∆ηµοκρατικής Συµµαχίας.
16°
