Μα δεν αξίζει το Νομπέλ

Ήταν τον περασμένο Ιούλιο όταν η επιθεώρηση Foreign Policy δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Why AlexisTsipras deserves the Nobel Peace Price». Το υπέγραφε ο Εντουαρντ Τζόζεφ, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Χόπκινς, και η βασική ιδέα ήταν ότι, μαζί με τον Ζόραν Ζάεφ, ο Αλέξης Τσίπρας είχε δημιουργήσει ένα μοναδικό πρότυπο επίλυσης ταυτοτικών διαφορών.

Αυτό το μοντέλο προς μίμηση θα λάμβανε σχεδόν έξι μήνες αργότερα σάρκα και οστά με την υπερψήφιση, πρώτα από τη Βουλή της Βόρειας Μακεδονίας και έπειτα της Ελλάδας, της συμφωνίας των Πρεσπών. Και οι φωνές σαν αυτή του Εντουαρντ Τζόζεφ έγιναν περισσότερες. Υπέρ της άποψης ότι οι δυο πρωθυπουργοί πρέπει να μοιραστούν το Νομπέλ Ειρήνης τάχθηκαν με κοινή τους δήλωση οι ηγέτες των Σοσιαλιστών & Δημοκρατών, των Πράσινων και της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ούντο Μπούλμαν, Σκα Κέλερ και Γκάμπι Τσίμερ αντίστοιχα, καθώς και ο πρώην πρόεδρος της Βουλγαρίας Ρόσεν Πλεβλέλεβ.

Ανάμεσα στους υποστηρικτές της ιδέας είναι και η Βίντεντ Μπουχαμαουί, τυνήσια επιχειρηματίας και μέλος, ως επικεφαλής του Συνδέσμου Βιομηχάνων της χώρας της, του Κουαρτέτου για τον Εθνικό Διάλογο που τιμήθηκε με το Νομπέλ Ειρήνης το 2015 επειδή στην Τυνησία η Αραβική Ανοιξη δεν είχε οδηγήσει σε έναν εμφύλιο όπως στη Συρία αλλά σε μια πλουραλιστική δημοκρατία.  

Η ιδέα από μια άποψη δεν είναι κακή. Ακόμη κι αν δεν συμφωνεί κανείς με το μοντέλο προς μίμηση, στην ερώτηση «γιατί να πάρει το Νομπέλ;» ένας Ελληνας, οποιοσδήποτε Ελληνας, η απάντηση θα είναι «γιατί όχι». Είναι μια οπτική που λέει ότι ένα Νομπέλ δεν προσφέρει μόνο σε αυτόν που το παίρνει, προσφέρει και στη χώρα. Είναι η εθνική ανάγνωση που καλωσορίζει όλες τις διακρίσεις ως εθνικές, του Λάνθιμου στο σινεμά ή του Τσιτσιπά στο τένις, είναι η εθνική ανάγνωση που διψά για νέα εθνικά αφηγήματα, νέα ηρωικά έπη, νέους δαφνοστεφανωμένους ήρωες.

Ακόμη κι αν το εθνικό έπος έχει φουσκώσει τους μυς του με αναβολικά, όπως φαίνεται να συνέβη στους Ολυμπιακούς του 2004; Ακόμη. Ο τρόπος δεν έχει σημασία, σημασία έχει η νίκη. Είναι το ολυμπιακό μετάλλιο που θα μείνει για να συντηρείται το αφήγημα της μικρής χώρας που καταφέρνει σπουδαία πράγματα.  Είναι η βράβευση με το Νομπέλ.

Αλλά ας πούμε ότι η χώρα χρειάζεται ένα Νομπέλ – και όχι μόνο για να ανανεώσει το εθνικό της αφήγημα. Ας πούμε ότι το χρειάζεται και ο Αλέξης Τσίπρας για να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά την τελετή του Οσλο σήμερα, για να βρει μια ξεχωριστή θέση στην Ιστορία αύριο. Αλλά του αξίζει πραγματικά; Ισως εάν το μοναδικό κριτήριο είναι η συμφωνία των Πρεσπών, το πρότυπο επίλυσης ταυτοτικών διαφορών που λέει ο αμερικανός πανεπιστημιακός. Αλλά σε καμία περίπτωση εάν στα κριτήρια περιλαμβάνονται και στιγμιότυπα του πολιτικού του βίου - στιγμιότυπα που μπορεί να μην εκθέτουν τον Τσίπρα ως ειρηνοποιό, τον εκθέτουν όμως ως υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Δεν χρειάζεται να θυμηθεί κανείς ότι ο Αλέξης Τσίπρας είχε δικαιολογήσει κάποτε τις θηριωδίες του μαοϊκού καθεστώτος με το επιχείρημα ότι «τουλάχιστον είχε στο επίκεντρό του τον άνθρωπο». Είναι απαραίτητο να λάβει υπόψη του όμως ότι η κυβέρνησή του ήταν εκείνη που μπλόκαρε δήλωση των ευρωπαίων εταίρων του για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα, την οποία η ΕΕ θα κατέθετε στο ομώνυμο Συμβούλιο του ΟΗΕ. Λίγο καιρό μετά, τον Ιούλιο του 2017,  θα άφηνε την τελευταία του πνοή ο Λιου Σιάομπο, ο κινέζος συγγραφέας και ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αποφυλακίστηκε έπειτα από πολλά χρόνια κράτησης κι όταν πια ήταν σχεδόν νεκρός. Και, ναι, ο Λιου είχε τιμηθεί με το Νομπέλ Ειρήνης.

Η δήλωση στον ΟΗΕ δεν θα έσωζε ασφαλώς τη ζωή του Λιου ούτε θα τον απάλλασσε από τους δυνάστες του. Θα ήταν όμως ένα ισχυρό παυσίπονο για τον ίδιο και μια παρηγοριά για τους υπόλοιπους κινέζους ακτιβιστές που σαπίζουν στις φυλακές. Θα ήταν μια απτή απόδειξη ότι ο υπόλοιπος κόσμος δεν τους έχει ξεχάσει. Η κυβέρνηση Τσίπρα δεν τους ξέχασε απλώς. Τους περιφρόνησε. Όπως περιφρονεί σήμερα τους πολίτες που πέφτουν θύματα της πιο άγριας καταστολής στη Βενεζουέλα από το καθεστώς Μαδούρο.

Η ελληνική κυβέρνηση ήταν η μοναδική, μαζί με την ακροδεξιά κυβέρνηση της Αυστρίας, που εμπόδισε το περασμένο Σάββατο την Ευρωπαϊκή Ένωση να υιοθετήσει σκληρή στάση απέναντι στο καθεστώς Μαδούρο. Ο έλληνας πρωθυπουργός ήταν ο μοναδικός από την Ευρώπη που ταξίδεψε στην Αβάνα όχι απλώς για να παραστεί αλλά για να εκφωνήσει επικήδειο στην κηδεία του Φιντέλ Κάστρο. Μπορεί ο Τσίπρας να πίστευε εκείνη τη στιγμή ότι αποχαιρετούσε έναν φλογερό επαναστάτη; Μπορεί. Αλλά κανένας ειρηνοποιός δεν θα ξεχνούσε πως ο φλογερός επαναστάτης είχε εγκαθιδρύσει ένα αυταρχικό καθεστώς που έστελνε τους αντιφρονούντες στη φυλακή, ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονταν ακόμη και οι ομοφυλόφιλοι.

Να τι λείπει στον Αλέξη Τσίπρα: η αφοσίωση στις οικουμενικές αξίες – αφοσίωση που είχε, ας πούμε ο Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος βραβεύτηκε επίσης με το Νομπέλ Ειρήνης; Και το αντεπιχείρημα ότι με Νομπέλ έχει βραβευτεί ο Χένρι Κίσινγκερ; Μα αυτό είναι η αφοσίωση στις οικουμενικές αξίες: Να μην πάρει το Νομπέλ ο Τσίπρας επειδή το είχε πάρει ο Λιου Σιάομπο. Και όχι να το πάρει επειδή το είχε πάρει και ο Κίσινγκερ.