Προανακριτική Επιτροπή - Κάθαρση ή εκκαθάριση;

Αποδίδεται δικαιοσύνη ή οι δικλείδες της Δημοκρατίας θυσιάζονται στο βωμό ενός κομματικού κυβερνητικού συμφέροντος είτε για την εξόντωση πολιτικών αντιπάλων είτε για αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης. Η υπόθεση Novartis είναι αναμφισβήτητα υπαρκτή, διεθνής και πρέπει να διερευνηθεί σοβαρά και σε βάθος, ώστε να διαλευκανθεί πλήρως. Όχι, ωστόσο, να αποτελέσει άλλοθι για ξεκαθάρισμα λογαριασμών, σπίλωση πολιτικών προσώπων και  μετατροπής της Δημοκρατίας σε αρένα και Κολοσσαίο, μέσω της πολιτικής και επικοινωνιακής διαχείρισης. Όπως άλλωστε έχει συμβεί στο παρελθόν.

Προανακριτική σε ρόλο εισαγγελέα

Η Βουλή έχει την αρμοδιότητα, να ασκεί δίωξη εναντίον όσων διατελούν ή διετέλεσαν μέλη της Κυβέρνησης ή Υφυπουργοί για ποινικά αδικήματα που τέλεσαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, σύμφωνα με το άρθρο 86 του Συντάγματος και το νόμο για την ευθύνη Υπουργών. Έναν νόμο που από τη στιγμή που εφαρμόστηκε  εμφανίστηκαν τα πολύ σοβαρά δομικά προβλήματα του.  Καθώς πέρα από το ότι αποκλείονται από την τακτική Δικαιοσύνη τα πολιτικά πρόσωπα, κατά τη διαδικασία της λειτουργίας των προκαταρκτικών επιτροπών,  εμφιλοχωρούν κομματικές εμπάθειες και παλαιά πάθη, ώστε δεν μπορεί η επιτροπή αυτή να λειτουργήσει ως συλλογικό ανακριτικό όργανο. 

Για τη σύσταση Προκαταρκτικής Επιτροπής (είναι η παλιά Προανακριτική, η οποία άλλαξε όνομα αλλά έχει τις ίδιες αρμοδιότητες) ψηφίζει η Ολομέλεια, όπως και για τα μέλη της Επιτροπής. Εφόσον συσταθεί η Επιτροπή, τότε σε διάστημα που αποφασίζει η Βουλή, οφείλει να καταθέσει το πόρισμά της μετά από έρευνα που διενεργεί, έχοντας εισαγγελικές δικαιοδοσίες. Το θέμα επανέρχεται στην Ολομέλεια και από εκεί, εφόσον υπάρχει πρόταση από την προανακριτική για εκδίκαση, παραπέμπεται σε τριμελές δικαστικό συμβούλιο. Αυτό αποφασίζει αν θα ακολουθήσει ειδικό δικαστήριο ή αν το θέμα θα παραπεμφθεί στην τακτική Δικαιοσύνη.

Η Προκαταρκτική μπορεί επίσης να ζητήσει από δικαστικούς λειτουργούς να διενεργήσουν παράλληλες έρευνες για διευκόλυνσή της σε επιμέρους ζητήματα (π.χ. άνοιγμα λογαριασμών). Η διαφορά με την Εξεταστική Επιτροπή είναι ότι η Εξεταστική έχει αρμοδιότητες των ανακριτικών αρχών και του εισαγγελέα Πλημμελειοδικών. Αν βρει στοιχεία θα τα παραπέμψει ή σε Προκαταρκτική (με πρόταση της Επιτροπής στη Βουλή, με απόφαση πάλι της Ολομέλειας) ή τα επιστρέφει πίσω στη δικαιοσύνη για περαιτέρω διερεύνηση. Όταν ολοκληρωθεί, κάνει πόρισμα, στο οποίο συμπεριλαμβάνει και τα πορίσματα της μειοψηφίας.

Ο Νίκος Τσούκαλης Νομικός, πρώην βουλευτής της ΔΗΜΑΡ και μέλος της Προκαταρκτικής Επιτροπής για το Βατοπέδι, μας λέει ότι κατά τη γνώμη του, η σωστή διαδικασία για την υπόθεση Novartis, θα ήταν να προηγηθεί Εξεταστική Επιτροπή για να διερευνήσει το σύνολο του σκανδάλου εν τοις πράγμασι, χωρίς να αναφέρεται σε συγκεκριμένα πρόσωπα. 

Επιπλέον ο κ. Τσούκαλης στέκεται στη ρετσινιά που αφήνουν τα παραγραφέντα  αδικήματα. Πιστεύει ότι τα εμπλεκόμενα πρόσωπα πρέπει να ζητήσουν τη σύσταση επιτροπής που θα διερευνήσει αν διαπράχτηκαν ή όχι τα παραγραφέντα, ώστε να μην μένει το στίγμα ότι μπορεί και να διαπράχθηκαν, αλλά μέσω της παραγραφής κουκουλώνονται. Και η συγκάλυψη  βέβαια φαίνεται να είναι στο πρόγραμμα. «Δυστυχώς η εμπλοκή της Βουλής στη διερεύνηση σκανδάλων μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε κουκούλωμα και στη μη ουσιαστική διερεύνηση των υποθέσεων» μας λέει, ο κ. Τσούκαλης.

Κομβικό σημείο στις προανακριτικές και δη στην συγκεκριμένη περίπτωση της Novartis, είναι ο χρόνος. Τόσο κατά τη διαδικασία των εργασιών της Επιτροπής, αλλά και στη συνέχεια, αν η υπόθεση πάει στην τακτική Δικαιοσύνη. Ο νόμος περί διαφθοράς των πολιτικών προσώπων, θέτει περιορισμούς χρονικούς, ακριβώς για να μην μένει καμία σκιά στο πολιτικό προσωπικό, με πρόσωπα ή πολιτικές δυνάμεις να βρίσκονται όμηροι της πλειοψηφίας. Σε αυτό θα επιμείνουν σθεναρά τα πρόσωπα των οποίων τα ονόματα αναφέρονται στη δικογραφία και τα κόμματά τους.

Ο χρόνος και το FBI

Αρκετοί βουλευτές από την αντιπολίτευση πιστεύουν ότι αν και τα στοιχεία της δικογραφίας είναι ασθενέστατα, η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να τρενάρει τη διαδικασία στη Βουλή, προκειμένου να χρησιμοποιήσει την Προανακριτική ως εργαλείο πολιτικής διαχείρισης.

«Η κυβέρνηση θέλει να αποφύγει η ποινική δικαιοσύνη να αποφανθεί πριν τις εκλογές επί ανυπαρξίας στοιχείων για άσκηση διώξεως», μας λέει ο βουλευτής της ΝΔ Γιώργος Γεωργαντάς, μέλος της Εξεταστικής Επιτροπής για την Υγεία. «Όταν πάει η υπόθεση Νovartis στην τακτική Δικαιοσύνη, ως προς τα πολιτικά πρόσωπα, ή θα ασκηθούν διώξεις ή, λόγω των εξαιρετικά αδύναμων στοιχείων, θα αρχειοθετηθεί. Η αρχειοθέτηση δεν είναι παραγραφή και θα πρόκειται για μεγάλη κυβερνητική ήττα». Επιπλέον ο βουλευτής Κιλκίς κάνει λόγο για τους προστατευόμενους μάρτυρες, υπογραμμίζοντας ότι πρέπει να επαναξιολογηθούν, αφού πλέον έχουμε έναν νέο φυσικό δικαστή. 

Ένα ακόμη σημείο που προβληματίζει τους βουλευτές της αντιπολίτευσης, σε συνάρτηση με το ροκάνισμα του χρόνου, είναι τα χαρακτηριστικά σόου που θα δοθούν στην Προκαταρκτική, καθώς και οι επιλεκτικές διαρροές από τη δικαστική διαδικασία. Η πρακτική αυτή θεωρείται ότι θα χρησιμοποιηθεί από τον κυβερνητικό συνασπισμό ως μέσω αιφνιδιασμού και πίεσης για τα εμπλεκόμενα πρόσωπα, αλλά και για τη δημιουργία εντυπώσεων στην κοινή γνώμη.

Ως τέτοιο παράδειγμα φέρνουν τη χρήση των στοιχείων του FBI.

«To FBI ό,τι ήταν να δώσει σχετικά με την ελληνική υπόθεση το έχει δώσει, μέσω αυτού του ενημερωτικού δελτίου που γνωρίζουμε όλοι» λένε κάποιοι βουλευτές. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα στείλει τίποτε άλλο μέχρι την ολοκλήρωση της συνολικής έρευνας του σκανδάλου Novartis. Αυτό όμως δεν πρόκειται να γίνει μέχρι το τέλος του 2018. Δεν μπορεί τα στοιχεία της έρευνα να διαρρέουν και να δημοσιοποιούνται, πριν ελεγχθούν και αξιοποιηθούν στην αντιδικία του δημοσίου των ΗΠΑ με την πολυεθνική. Με βάση τα στοιχεία της έρευνάς του, το αμερικανικό δημόσιο θα αξιώσει αποζημίωση από την εταιρεία. Οπότε είτε θα καταβληθεί η αποζημίωση και ο φάκελος θα κλείσει, καθώς η Novartis, δεν θα πληρώσει για να διασύρεται στη συνέχεια ή η υπόθεση θα οδηγηθεί στις δικαστικές αίθουσες, κάτι ακόμη περισσότερο χρονοβόρο. Ούτε λίγο ούτε πολύ αν τα πράγματα πάνε όπως η κυβέρνηση τα υπολογίζει, το σκάνδαλο Novartis  μπορεί να φτουρήσει μέχρι τις εκλογές του 2019, καθώς διαρκώς θα διαρρέουν ενδεχομένως μυστικά στοιχεία της έρευνας του FBI για τα εμπλεκόμενα πρόσωπα, με την απειλή ότι όταν αυτά δοθούν επισήμως, η υπόθεση θα ξανανοίξει.

«Εμείς θα κάνουμε το κοινοβουλευτικό μας καθήκον» μας λέει ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Κώστας Παυλίδης, με εμπειρία στις Προκαταρκτικές μια και υπήρξε μέλος εκείνης για τα εξοπλιστικά. «Δεν τη δημιουργήσαμε εμείς αυτή την ιστορία, ο φάκελος ήρθε στα χέρια μας από τη Δικαιοσύνη. Εμείς θα εξετάσουμε τα στοιχεία σε βάθος. Θα ζητήσουμε διασταυρώσεις στοιχείων και καταθέσεων και ό,τι έχουμε δικαιοδοσία από την προανακριτική να κάνουμε. Γι αυτό την προτείναμε άλλωστε» λέει ο βουλευτής Κέρκυρας.

Φαίνεται δηλαδή να χάνουν έδαφος κάποιες σκέψεις που υπήρξαν στον κυβερνητικό συνασπισμό, ώστε η Προανακριτική να πραγματοποιήσει δύο ή τρεις συνεδριάσεις, να αποφανθεί αποκλειστικά επί της παραγραφής και να αναπέμψει την υπόθεση στη Δικαιοσύνη για τα αδικήματα της δωροδοκίας και του ξεπλύματος «μαύρου» χρήματος. Ως πιθανότερο σενάριο αυτή τη στιγμή εμφανίζεται η Προανακριτική να συνεδριάσει για μερικές εβδομάδες, με κλήτευση μαρτύρων, μπαίνοντας και στην ουσία της υπόθεσης, και στη συνέχεια η υπόθεση να πάρει τον δρόμο της Δικαιοσύνη.

Ραντεβού στην Ολομέλεια

Για το αν θα συσταθεί εν τέλει Προανακριτική Επιτροπή, προκειμένου να διερευνήσει αν υπάρχουν ποινικές ευθύνες για τα πολιτικά πρόσωπα, τα ονόματα των οποίων αναφέρονται στην δικογραφία της Novartis, θα αποφασίσει η Ολομέλεια την ερχόμενη Τετάρτη.

Στην αίθουσα της Ολομέλειας θα στηθούν δέκα διαφορετικές κάλπες. Για κάθε κάλπη θα υπάρχει και το αντίστοιχο ψηφοδέλτιο, όπου θα αναγράφεται το όνομα του πολιτικού προσώπου για το οποίο κατατίθεται το αίτημα συγκρότησης προανακριτικής επιτροπής και το ερώτημα αν θα πρέπει να προχωρήσει η διερεύνηση για το συγκεκριμένο πρόσωπο μέσω προανακριτικής επιτροπής, βάσει της πρότασης που κατατέθηκε από την κυβέρνηση. Οι βουλευτές θα κληθούν να ψηφίσουν «ναι», «όχι» ή «παρών».

Εν τω μεταξύ, ακόμη δεν έχει οριστικοποιηθεί αν η συνεδρίαση θα είναι μονοήμερη ή διήμερη. Αυτό θα καθοριστεί από τον αριθμό των εμπλεκόμενων που θα ζητήσουν να λάβουν το λόγο. Σε περίπτωση που είναι πάνω από τέσσερις, η συζήτηση θα είναι διήμερη.

Αν η Βουλή αποφασίσει προκαταρκτική εξέταση ορίζει δωδεκαμελή επιτροπή για την διενέργειά της και προθεσμία για την υποβολή του πορίσματος και του σχετικού αποδεικτικού υλικού. Ενδεχομένως στη συγκεκριμένη περίπτωση ο αριθμός των μελών να φτάσει τα 15, καθώς βρίσκονται περισσότερα κόμματα στη Βουλή. Μετά την συγκρότησή της η Επιτροπή ορίζει δύο Εισηγητές από τα μέλη της. Οι συνεδριάσεις της προανακριτικής επιτροπής διεξάγονται κεκλεισμένων των θυρών και δεν διανέμονται πρακτικά στον Τύπο.

Αν η προανακριτική επιτροπή κρίνει ότι τα αδικήματα εντάσσονται στο πλαίσιο των καθηκόντων που είχαν τα πολιτικά πρόσωπα, τότε θα ενεργοποιηθούν οι καταληκτικές προθεσμίες και θα θεωρηθούν παραγεγραμμένα. Αν, αντιθέτως, κριθεί ότι τα αδικήματα δεν εντάσσονται στα υπουργικά καθήκοντα, τότε η Βουλή υποχρεούται να επιστρέψει τον φάκελο στον Άρειο Πάγο, προκειμένου τα δέκα πρόσωπα να ελεγχθούν από την τακτική δικαιοσύνη.

Σύμφωνα με το άρθρο 86 του Συντάγματος, τα αδικήματα της δωροδοκίας και της απιστίας, που φέρονται να αντιμετωπίζουν προς το παρόν τα φερόμενα ως εμπλεκόμενα πολιτικά πρόσωπα, έχουν ήδη υποκύψει στην αποσβεστική προθεσμία και θεωρούνται παραγεγραμμένα, καθώς έχει παρέλθει η δεύτερη τακτική σύνοδος της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεσή τους.