Ποια είναι η θέση της Ορθόδοξης Εκκλησίας για τον γάμο ομόφυλων

Η κατάθεση του Μητροπολίτη Εμμανουήλ, επικεφαλής της Συνόδου Ορθοδόξων Επισκόπων της Γαλλίας, για το ζήτημα του πολιτικού γάμου ομοφύλων ενώπιον της γαλλικής Γερουσίας στις 12 Φεβρουαρίου (μετάφραση από εδώ).

«Σας ευχαριστούμε που μας δίνετε την ευκαιρία να καταθέσουμε την άποψή μας για το θέμα. Είμαι ταυτόχρονα επίσκοπος και ποιμένας. Θέλω να μιλήσω για τον γάμο όπως ορίζεται από την αυθεντική εκκλησιαστική παράδοση ή ακρίβεια και ταυτόχρονα να δώσω το στίγμα της ποιμαντικής προσέγγισης. Ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας καλωσορίζω το διάλογο και είμαι πεπεισμένος ότι μέσω του διαλόγου μπορούμε να οικοδομήσουμε μια πιο ισχυρή κοινωνία που μπορεί να εγγυηθεί τις δημοκρατικές αρχές. Αυτές οι αρχές δεν χρειάζεται να έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους. Φοβόμαστε, όμως, ότι οι τελευταίες νομοθετικές εξελίξεις ίσως καταστήσουν πιο εύθραυστα τα θεμέλια της δημοκρατίας.

Η προσέγγισή μας απέναντι στην ετερότητα και την ομοφυλοφιλία θα πρέπει να διαπνέεται από ένα σύγχρονο πνεύμα. Όμως η κυβέρνηση, στο όνομα της αρχής της ισότητας, θέλει να βάλει τους πάντες στο ίδιο κοινωνικό και νομοθετικό καλούπι. Αυτό το νομοσχέδιο προκαλεί σύγχυση, χάσματα και διαιρέσεις. Τροποποιεί σε βάθος τις παραδοσιακές νόρμες της οικογένειας, της ανατροφής των παιδιών και της ταυτότητας. Κατανοούμε τους φόβους των πολυάριθμων γάλλων που διαδηλώνουν την αντίθεσή τους στο νομοσχέδιο. Οι προθέσεις του νομοθέτη είναι αξιέπαινες, όμως οι κοινωνικές επιπτώσεις υπερβαίνουν το αίτημα ορισμένων υπέρ του γάμου ατόμων του ίδιου φύλου.

Η συζήτηση για το γάμο δεν θα πρέπει να αποτελεί προνόμιο των θρησκειών. Παρόλα αυτά θέλουμε να διατρανώσουμε το δικό μας ορισμό του γάμου που δεν απορρέει αποκλειστικά από τη δική μας πίστη, αλλά παραπέμπει στα δεδομένα της φύσης: η ζωή μεταδίδεται από την ένωση ενός άνδρα και μιας γυναίκας και κανένας νόμος δεν μπορεί να το αλλάξει αυτό. Η αναπαραγωγή βρίσκει την ηθική, πνευματική και νομική αιτιολόγησή της μόνο εντός του θεσμού του γάμου. Στη δική μας εκκλησιαστική παράδοση το ιερό μυστήριο του γάμου δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην τεκνοποίηση.

Θεωρούμε απαραίτητο να διατηρηθεί η σύνδεση ανάμεσα στο γαμήλιο δεσμό του ζευγαριού και την τεκνοποίηση. Η ισότητα των δικαιωμάτων δεν επιβάλλει την άρνηση της σεξουαλικής διαφορετικότητας. Τα ζευγάρια του ίδιου φύλου έχουν τις ιδιαιτερότητές τους σε σχέση με τα ζευγάρια διαφορετικού φύλου και είμαστε υποχρεωμένοι να τα προσεγγίζουμε διαφορετικά χωρίς αυτό να αποτελεί διάκριση. Αναγνωρίζουμε τη διαφορά και επιδιώκουμε μέσα από την καρδιά μας να καλλιεργήσουμε μια προσέγγιση αγάπης και κατανόησης, λαμβάνοντας υπόψη την εξέλιξη της κοινωνίας. Είναι αυτό που στην εκκλησιαστική παράδοση αποκαλούμε ποιμαντική.

Ανησυχούμε για τις συνέπειες αυτού του μέτρου και ιδιαίτερα στη σύγχυση που μπορεί να προκαλέσει η εφαρμογή του στην έννοια του φύλου. Η μελέτη της πραγματικότητας δεν μπορεί να έχει σαν σημείο εκκίνησης την παρατήρηση της κοινωνίας, αλλά τη φύση και τη βιολογία. Απορρίπτουμε τη θεωρία που προσπαθεί να αποσυνδέσει τη βιολογική από την κοινωνική διάσταση του φύλου.

Η ισότητα όλων απέναντι στον γάμο δεν θα πρέπει να μετατραπεί σε αφηρημένη έννοια. Η ισότητα μπορεί να λάβει διαφορετικές μορφές, μπορούμε να προβούμε σε διαφορετικού τύπου διακανονισμούς χωρίς να είναι απαραίτητη η εκτροπή της φυσικής έννοιας του γάμου. Η κοινωνία βρίσκεται σε συνεχή μετάλλαξη, υπάρχουν όμως ήδη θεσμοί, όπως το σύμφωνο συμβίωσης, που δίνουν τη δυνατότητα στα ζευγάρια του ίδιου φύλου να οργανώσουν την κοινή ζωή τους. To αίτημα του γάμου δεν έχει να κάνει με την αναγνώριση των ομόφυλων ζευγαριών, αλλά με την πρόσβασή τους στη γονεϊκότητα.

Παρόλα αυτά δεν αποτελεί διάκριση, ούτε είναι πρόθεσή μας να γίνουμε δυσάρεστοι παρατηρώντας ότι δύο άνδρες ή δύο γυναίκες δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν. Πρόκειται για κανόνα της φύσης: για να υπάρξει ένα παιδί, απαιτείται ένας άνδρας και μια γυναίκα. Πρόκειται για βιολογικό υπόδειγμα. Βεβαίως υπάρχουν και οι περιπτώσεις υιοθεσίας ή υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στα ετερόφυλα ζευγάρια, μόνο όμως στις περιπτώσεις εκείνες όπου η φύση δεν μπορεί να επιτελέσει το έργο της. Σκοπός δεν είναι να ανατραπεί η φύση, αλλά να διορθωθεί η ατέλεια ενός δημιουργήματος στην υλική του διάσταση. Ζητούμε η εξέταση αυτών των θεμάτων να επιστρέψει στο πλαίσιο της συζήτησης περί ιατρικής δεοντολογίας που είναι και η μόνη αρμόδια.

Τα ζευγάρια ίδιου φύλου που επιθυμούν παιδιά θα πρέπει να βρουν και τον τρόπο για να τα αποκτήσουν. Και θα πρέπει να γνωρίζουμε σε ποιο σημείο θα θέσουμε τα όρια. Οι σχέσεις γονέων και παιδιών γνωρίζουν μια μετάλλαξη που μπορεί να παραποιήσει τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά του παιδιού. Ανησυχούμε για το ζήτημα της παρένθετης μητρότητας και τη λογική της εμπορικής συναλλαγής που συνδέεται με αυτό.

Ας αφήσουμε στους ψυχιάτρους την ευθύνη να μελετήσουν τι επίπτωση μπορεί να έχουν αυτά τα σχήματα στην οικοδόμηση της ταυτότητας του παιδιού. Από τη μεριά μας θεωρούμε ότι το ψεύδος σχετικά με τις καταβολές ενός παιδιού αποτελεί έγκλημα που το αποκόπτει από την προσωπική του ιστορία.

Οι κοινωνικές συνέπειες (διαταραχή της οικογένειας και του παιδιού, νοητική σύγχυση), οι πολιτισμικές συνέπειες (επανάσταση στο λεξιλόγιο, κρίση νοήματος, κρίση αρχετύπων), αλλά και οι διοικητικές, μοιάζουν να μη λαμβάνονται υπόψιν.

Η βιβλική αναφορά αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του πολιτισμού μας. Η θέσπιση του γάμου για τα ζευγάρια ίδιου φύλου βάζει στο περιθώριο οποιαδήποτε αναφορά στη βιβλική εικόνα του ζεύγους ενός άνδρα και μιας γυναίκας, που διαιωνίζουν το ανθρώπινο γένος μέσω της τεκνοποίησης.

Η ύπαρξη διαφορετικών θρησκευτικών και φιλοσοφικών κοινοτήτων αποτελεί αντικειμενική πραγματικότητα στη χώρα μας, και χαίρομαι που η Γερουσία το αναγνωρίζει και θέλησε να μας ακούσει σήμερα. Περιμένουμε όμως πολύ περισσότερα από τους νομοθέτες. Όλες οι θρησκευτικές κοινότητες υπογραμμίζουν ομόφωνα τους κινδύνους μιας τέτοιας μεταρρύθμισης και εκφράζουν την αντίθεσή τους. Το αίσθημα ευθύνης απέναντι στην πίστη μας, αλλά και απέναντι στους συμπολίτες μας, μας αναγκάζει να κάνουμε κάποιες προτάσεις.

Ζητάμε να αποσυρθεί ή τουλάχιστον να αναβληθεί η εξέταση αυτού του νομοσχεδίου, προκειμένου να ανοίξει σε κλίμα γαλήνης μια μεγάλη εθνική συζήτηση για να εξεταστούν οι λύσεις σε όλα τα νομικά ζητήματα. Φοβόμαστε ότι η ψήφιση αυτού του νόμου χωρίς πραγματική συζήτηση θα δημιουργήσει ένα ακόμα ταμπού στη γαλλική κοινωνία. Ζητάμε να προκηρυχθεί δημοψήφισμα και να εξεταστούν όλες οι συνέπειες αυτού του νόμου, όπως και οι συνέπειες της επέκτασης της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στα ζευγάρια ίδιου φύλου»."

Αν κρίνει κανείς από τις φράσεις που έχω υπογραμμίσει, η θέση των ορθοδόξων κατά του (πολιτικού) γάμου και υπέρ ενός υποδεέστερου συμφώνου συμβίωσης για τους ομοφυλόφιλους δεν διαφέρει ιδιαίτερα από τις θέσεις που έχουν εκφράσει τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα πολιτικές δυνάμεις, αλλά και διαμορφωτές της κοινής γνώμης, που κατά τα άλλα διακρίνονται για τα αντι-εκκλησιαστικά τους φρονήματα και παρουσιάζουν συστηματικά τον εαυτό τους ως υπερμάχους του ...κοσμικού κράτους. Αναρωτιέται κανείς σε ποιο σημείο διαφωνούν με την Εκκλησία, τελικά...

Παρατηρούμε επίσης ότι ο εκπρόσωπος της Ορθοδοξίας προβάλλει ελάχιστα επιχειρήματα θρησκευτικού ή μεταφυσικού χαρακτήρα ενώ ταυτόχρονα υποκλίνεται μπροστά στους «κανόνες της φύσης» και την επιστήμη (βιολογία, ιατρική κτλ). Η χρήση φορτισμένων λέξεων όπως «μετάλλαξη», «παραποίηση» και «εκτροπή» υπογραμμίζει τον κινδυνολογικό χαρακτήρα της παρέμβασης. Μέσω της στήριξης των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας και της έκκλησης για δημοψήφισμα, ο ποιμένας αρνείται να σταθεί στο πλευρό των αδύναμων και παραβλέπει τις συνέπειες που έχει η πολιτική έντασης και διχασμού στους άμεσα ενδιαφερόμενους.

Θα κλείσουμε συνοψίζοντας τις θέσεις που κατέθεσαν οι εκπρόσωποι των υπόλοιπων δογμάτων:

Ο Αρχιεπίσκοπος Παρισίων και Καρδινάλιος της Καθολικής Εκκλησίας Αντρέ Βαν-Τρουά δηλώνει αντίθετος στο γάμο ομοφύλων, καθώς «ο γάμος έχει μια κοινωνική χρησιμότητα: ευνοεί τη συζυγική και οικογενειακή σταθερότητα που ωφελεί τον καθένα ξεχωριστά και την κοινωνία στο σύνολό της». Για κάποιον περίεργο λόγο δεν συνειδητοποιεί ότι αυτό είναι το καλύτερο επιχείρημα υπέρ του γάμου για όλους...

Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Προτεσταντών της Γαλλίας Κλοντ Μπατί θεωρεί ότι το αίτημα για το γάμο ατόμων του ίδιου φύλου αποτελεί συνέπεια της παρακμής του θεσμού καθώς «ο παραδοσιακός γάμος που απαιτούσε πάνω από όλα πίστη και αφοσίωση υποβαθμίστηκε προς όφελος μιας συζυγικής σχέσης στηριγμένης στον έρωτα, αλλά εφήμερης». Πίσω ολοταχώς, λοιπόν, στο προξενιό και το ματωμένο σεντόνι...

Ο Μέγας Ραββίνος της Γαλλίας Ζιλ Μπερνχαΐμ καλεί τους εβραίους να μη συμμετέχουν στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας και δηλώνει: «Ακόμα κι αν είμαι κάθετα αντίθετος σε αυτό το γάμο, δεν ξεχνώ ότι αποτελεί μαρτυρία της αγάπης ενός ανθρώπου για έναν άλλο. Αν αυτή η μαρτυρία της αγάπης μάς οδηγεί στο μίσος τότε για ποια αγάπη μιλάμε, είτε δηλώνουμε υπέρ είτε κατά αυτού του νόμου;»

Ο πρόεδρος του Μουσουλμανικού Συμβουλίου της Γαλλίας Μοχάμεντ Μουσάουι μας θυμίζει ότι «σύμφωνα με τη μουσουλμανική θρησκεία ο γάμος στηρίζεται στην αμοιβαία συναίνεση ανάμεσα σε έναν άνδρα και μια γυναίκα με σκοπό τη δημιουργία ενός σταθερού οικογενειακού περιβάλλοντος». Παραλείπει να αναφέρει πόσο ανεκτή είναι η πολυγαμία των ανδρών σε πολλές μουσουλμανικές κοινωνίες...

Τέλος, η πρόεδρος της Ένωσης Βουδιστών Γαλλίας Μαρί-Στέλα Μπουσμάρ θυμίζει ότι για τους βουδιστές «ο γάμος δεν αποτελεί ιερό μυστήριο αλλά ένα κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα σε δύο άτομα, δύο οικογένειες ή δύο έθνη». Στο βουδισμό δεν υπάρχει απόλυτη αλήθεια και ο καθένας πρέπει να βρει το δικό του δρόμο. Στις ασιατικές κοινωνίες η ανατροφή των παιδιών δεν αφορά μόνο το ζευγάρι αλλά ολόκληρη την κοινότητα, ενώ υπάρχουν διαφορετικά ήθη και έθιμα ως προς την πολυγαμία, ακόμα και το γάμο μεταξύ συγγενών...