Τραπεζάκια έξω: Μύθοι και αλήθειες

Το θέμα σε πρώτη ανάγνωση δεν προσφέρεται καν ως ένα πεδίο άγονων αντιπαραθέσεων, παρά μόνο ευκαιρία για μία συλλογική  κοινωνική συμφωνία. Συμφωνία για την ποιότητα της καθημερινής ζωής, την τουριστική ελκυστικότητα της πόλης, το δημόσιο συμφέρον, την βιώσιμη προοπτική της .

1. Τα τραπεζάκια έξω είναι ανθρωποκεντρική ιδέα

Τα τραπεζάκια  στο δημόσιο χώρο είναι μία σύλληψη ανθρωποκεντρική και όχι ανθρωποδιωκτική. Η "ζωή έξω" είναι αποτέλεσμα της νεωτεριστικής αντίληψης για την σύγχρονη πόλη και την αστική ζωή. Στην πραγματικότητα συμβολίζει την ανθρώπινη δημιουργική συνύπαρξη στη δημόσια σφαίρα, σε όλες τις εκφράσεις της συνεπικοινωνίας, και εκ' των πραγμάτων αναδεικνύει την πεμπτουσία της πόλης, της πολιτικής, του πολιτισμού

2. Τραπεζάκια και πεζοί δεν είναι εχθροί

Τα τραπεζάκια στο δημόσιο χώρο δεν είναι εχθροί των πεζών, αντίθετα λειτουργούν ως νησίδες κοινωνικότητας που προσελκύουν τους πεζούς. Εξάλλου και στα τραπεζάκια πεζοί κάθονται ή αυτοί που κάθονται μετά από λίγη ώρα έχουν την ιδιότητα του πεζού. Άρα μιλάμε για τους ίδιους ανθρώπους που μοιράζονται σε διαφορετικές στιγμές, δύο ιδιότητες . Οι πεζοί πιέζονται και παρεμποδίζονται μόνο στις περιπτώσεις οπου υπάρχει αντικανονική ανάπτυξη, παράνομη εκμετάλλευση ή λειτουργική οικειοποίηση και "ιδιοποίηση" δημόσιου χώρου. Επομένως δεν υφίσταται διαλεκτική σύγκρουση μεταξύ τραπεζοκαθισμάτων και πεζών, ούτε σε επίπεδο αρχών, ούτε πολιτικής, παρά μόνο στην περίπτωση παράνομης επέκτασης ή παράτυπων κατασκευών

3. Τραπεζοκαθίσματα στην κρίση

Η αύξηση των τραπεζοκθισμάτων  στη Θεσσαλονίκη αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα, είναι αποτέλεσμα της αύξησης των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, κυρίως λόγω οικονομικής κρίσης και αύξησης της ανεργίας. Αυτήν την κρίσιμη παράμετρο την αντιλαμβάνεται πλήρως η Διοίκηση του Δήμου, και παρότι πιστεύει πως η ανάπτυξη αυτής της αυτοαπασχόλησης δεν έχει χαρακτηριστικά υψηλής παραγωγικότητας, είναι ωστόσο μια μορφή μικροεπιχειρηματικότητας που τονώνει την απασχόληση, προσφέροντας θέσεις εργασίας, και επομένως είναι σεβαστή και επιθυμητή. Εξάλλου η ίδια η αγορά είναι δυνατόν να εξισορροπήσει  την προσφορά και τη ζήτηση. Σε κάθε περίπτωση ο Δήμος έχει την υποχρέωση να παρακολουθεί με την ίδια ζέση και ενδιαφέρον τα ζητήματα του δημόσιου χώρου και της ποιότητας ζωής, καθώς και αυτά της επιχειρηματικότητας, της απασχόλησης και της τοπικής οικονομικής αγοράς

4. Οι πρωτοβουλίες του Δήμου

Ο Δήμος έχει λάβει δυο σημαντικές πρωτοβουλίες στο ζήτημα των τραπεζοκθισμάτων. Με την θεσμοθέτηση ενός νέου κανονιστικού πλαισίου, καθιερώθηκε η ανάπτυξη τραπεζοκθισμάτων  μόνο στη μια πλευρά του πεζοδρομίου και επίσης υιοθετήθηκαν ελαφρές κατασκευές οριοθέτησης του δεσμευόμενου χώρου. Ανάλογη πρωτοβουλία αναλήφθηκε στο Δήμο Αθηναίων και σε άλλες πόλεις της χώρας. Στο ζήτημα των ελαφρών κατασκευών που άλλες φορές λειτουργεί σωστά και άλλες με κάποιες στρεβλότητες πρέπει να γίνει περαιτέρω προσπάθεια λειτουργικής και αισθητικής βελτίωσης, κατεύθυνση πάνω στην οποία δουλεύουμε καθημερινά. Στο ζήτημα της αστυνόμευσης είναι γνωστή η αφαίμαξη που σημειώθηκε στις δυνάμεις της δημοτικής αστυνομίας, και η οποία αποδυνάμωσε δραστικά την επιχειρησιακή δυναμική. Παρόλα αυτά οι έλεγχοι με τις υπάρχουσες δυνάμεις είναι συνεχείς και καθημερινοί

5. Ιδεοληψίες και εμμονές

Το τελευταίο διάστημα έχει αναπτυχθεί μια ιδεοληπτική αντίληψη η οποία αντιτίθεται στα τραπεζοκαθίσματα σε οποιαδήποτε νέα περιοχή. Η αντίληψη αυτή στο όνομα της καθαρότητας ενός δημόσιου χώρου, θεωρεί "μολυσματική" την ύπαρξη τραπεζοκαθισμάτων. Μάλιστα οδηγείται σε αυτήν την άποψη προδικάζοντας αυθαίρετα πως θα υπάρξει παράνομη επέκταση. Χρησιμοποιώντας ακραία παραδείγματα πιθανής δυσλειτουργίας γενικεύει χωρίς τεκμηρίωση. Ωστόσο πίσω από αυτήν την προσχηματική στάση λανθάνουν συνήθως τρία βασικά σχήματα σκέψης, με έντονα ιδεοληπτικά χαρακτηριστικά και εμμονές : Το πρώτο είναι η αποστροφή της επιχειρηματικότητας ( εκφράζεται απο συντηρητικούς κύκλους σε όλους τους πολιτικούς χώρους, που δεν αντιλαμβάνεται την μοντέρνα και μποέμ διάσταση μιας πόλης) , το δεύτερο η φαντασίωση της "πόλης μουσείο" ( εκφράζεται  με πρότυπο παλιά μοντέλα και ανατολικού τύπου πόλεις, σε συνδυασμό με την άπωση για την ιδιωτική επιχειρηματικότητα) και το τρίτο ο "ακαδημαϊκός αρχιτεκτονισμός" ( εκφράζεται απο τους μικρή μερίδα αρχιτεκτόνων ή αρχιτεκτονίζοντων που εμφανίζονται ως λάτρεις της "καθαρότητας"  του σχεδιασμού, και θεωρούν "αντιαισθητική" την  καθήμενη ανθρώπινη παρουσία. Στο σημείο αυτό να ξεκαθαρίσουμε, πως ως διοίκηση του Δήμου οφείλουμε να πράττουμε όπως επιτάσσει ο  ορθολογικός σχεδιασμός και να περιφρουρούμε την νομιμότητα. Είναι αδιανόητο να αποδεχθούμε την αδυναμία αστυνόμευσης πράττοντας ανορθολογικά, συντηρητικά και οπισθοδρομικά εκ' προοιμίου.

6. Ο δημόσιος χώρος εσωτερικεύεται πολλαπλά

Τέλος ως προς την συνύπαρξη τραπεζοκαθισμάτων και δημόσιου χώρου στεκόμαστε στις παρακάτω αρχές:

Α. Οι εξυπηρετήσεις των πολιτών πρέπει να υπάρχουν εκεί οπου επιζητούνται αυθόρμητα απο τους ίδιους. Έτσι οπως στο τέλος ενός πεζόδρομου πρέπει να υπάρχει στάση λεωφορείου ή πιάτσα Ταχι για να επιβιβαστεί ο πεζός με τα ψώνια, έτσι ακριβώς εκεί που του προσφέρεται μια ελκυστική περιπατητική διαδρομή, πρέπει να βρίσκει παράλληλα την ανάπαυση καθήμενος ή την απόλαυση ενός καφέ στο ίδιο ελκυστικό δημόσιο χώρο.

Β. Ο δημόσιος χώρος εσωτερικεύεται απο την ανθρώπινη συνείδηση με όλους τους δυνατούς τρόπους: περπατώντας, καθήμενος, σε κοινωνική συναναστροφή, σε συζήτηση, ως σημείο ραντεβού, ως τυχαίο σημείο συνάντησης, ως οικογενειακή ψυχαγωγία, ως γεύμα, ως διάλλειμα για καφέ. Όποιος λοιπόν ενδιαφέρεται για την ουσιαστική  νοηματοδότηση του δημόσιου χώρου σε μια σύγχρονη και μοντέρνα πόλη με ακτινοβολία και κοσμοπολιτισμό οφείλει να προσφέρει όλες τις παραπάνω ανέσεις, τόσο για τους πολίτες όσο και κυρίως για τους επισκέπτες και τους τουρίστες

7. Ο πεζόδρομος της Αγίας Σοφίας

Ο πεζόδρομος της Αγίας Σοφίας θα λειτουργήσει διαλεκτικά  στην πραγματικότητα με την αμιγώς εμπορική Τσιμισκή. Οι υψηλές ροές πεζών της Τσιμισκή θα επιζητούν μία όαση ανάπαυσης, διαλλείματος, ή σημείου συνάντησης στον πεζόδρομο της Αγίας Σοφίας. Σε αυτόν τον πεζόδρομο θα πρέπει να συνυπάρχει ο εμπορικός και ο συμπληρωματικός ψυχαγωγικός χαρακτήρας. Ας μην ξεχνάμε οτι χωρίς την παρουσία του ψυχαγωγικού χαρακτήρα ο πεζόδρομος θα νεκρώνει τις ώρες που η αγορά θα είναι κλειστή ή τα βράδια. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα των "καθαρόαιμων" εμπορικών πεζοδρόμων σε διάφορες πόλεις του κόσμου. Οι απόψεις που εκφράστηκαν για την Αγίας Σοφίας στα τελευταία Δημοτικά Συμβούλια, είναι προσχηματικές και  εμπίπτουν στην κατηγορία του "ακαδημαϊκού αρχιτεκτονισμού" όπως αναλύθηκε παραπάνω.

Θέλουμε ως Δήμος Θεσσαλονίκης να σεβόμαστε όλες τις αποχρωσιακές προσεγγίσεις απο την πιο ευαίσθητη οικολογική  μέχρι την εμπνευσμένη  επιχειρηματικότητα της πόλης, εντελλόμαστε όμως απο την κοινωνία να δράσουμε συνθετικά στην πράξη, στο όνομα του μέτρου, της λογικής και της νομιμότητας, στο όνομα της βιωσιμότητας, της αειφορίας αλλά και της τουριστικής και οικονομικής προοπτικής. Η πόλη προχωράει, ζει, εξελίσσεται. Δεν ξαποσταίνει ποτέ. Εμείς την ακούμε και την οδηγούμε μπροστά