Θεοδωράκης: Είμαστε αταλάντευτα και εξαρχής Ευρωπαίοι

«Δεν καταλήξαμε στην Ευρώπη αφού περιπλανηθήκαμε στη Βενεζουέλα, τη Ρωσία, το Ιράκ ή την Κίνα,  αλλά αυτή αποτελεί την πρώτη επιλογή μας», επισήμανε ο επικεφαλής του Ποταμιού κ. Σταύρος Θεοδωράκης στην ομιλία του κατά την παρουσίαση του βιβλίου του κ. Δημήτρη Τσιόδρα «Ευρωπατριωτισμός ή Εθνοκεντρισμοί», που έγινε χτες Δευτέρα στο αμφιθέατρο του Μουσείου «Μπενάκη».  

Τα κύρια σημεία:

• «Αν υπάρξει προετοιμασία, ρεαλισμός και συνεννόηση μπορούμε να βρισκόμαστε στην καρδιά της Ευρώπης»
• «Η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει πολλά στην άμυνα, στο μεταναστευτικό - προσφυγικό και φυσικά στον τομέα της ενέργειας»
• «Η Ευρώπη είναι το στοίχημα επιβίωσης των επόμενων γενεών στην χώρα μας».

Από την πλευρά του ο συγγραφέας, και εκπρόσωπος τύπου του Ποταμιού κ. Δημήτρης Τσίοδρας στην ομιλία του τόνισε ότι η ιστορία δείχνει ότι δεν υπάρχουν βεβαιότητες και ότι δεν γίνεται να αλλάξουμε το παρελθόν και τις γενεσιουργές αιτίες. «Μην κάνουμε το λάθος όμως να τις αγνοούμε. Το παρελθόν μας δίνει πολλά μαθήματα. Ας δούμε το πρόσφατο παρελθόν στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Ας το διαβάσουμε σωστά γιατί μόνο έτσι μπορούμε να αποφύγουμε νέες τραγωδίες όπως αυτές που έζησε η Ευρώπη τους προηγούμενους αιώνες. Τα μαθήματα είναι πολύ ακριβά για να τα ξεχνάμε» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Το βιβλίο παρουσίασαν ο πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων κ. Νίκος Βούτσης, η τομεάρχης Οικονομίας και Ανάπτυξης της Νέας Δημοκρατίας κ. Ντόρα Μπακογιάννη, ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, ο επικεφαλής του Ποταμιού κ. Σταύρος Θεοδωράκης και η πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη κ. Άννα Διαμαντοπούλου. Μίλησαν επίσης ο πρώην πρωθυπουργός κ. Παναγιώτης Πικραμμένος και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών λ. Παναγιώτης Ιωακειμίδης, ενώ έστειλε βιντεοσκοπημένο μήνυμα ο εκπρόσωπος Τύπου της Κομισιόν κ. Μαργαρίτης Σχοινάς. Συντονιστής της συζήτησης ήταν ο δημοσιογράφος κ. Κώστας Καλλίτσης.

Στην παρουσίαση του βιβλίου βρέθηκαν, ανάμεσα σε άλλους, οι κ. Αντώνης Σαμαράς, Ολγα Γεροβασίλη, Γιώργος Καμίνης, Σταύρος Δήμας, Πέτρος Μολυβιάτης, Γιάννης Βαρβιτσιώτης, Νίκος Δένδιας, Γιώργος Κουμουτσάκος, Τάσος Γιαννίτσης, Νίκος Χριστοδουλάκης Γιώργος Φλωρίδης, Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, Κώστας Ζαχαριάδης, Γκίκας Χαρδούβελης, Γιάννης Πανούσης, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, Δημήτρης Ρέππας, Μιλένα Αποστολάκη, Απόστολος Ταμβακάκης και όλοι οι βουλευτές του Ποταμιού, ο Παναγιώτης Καρκατσούλης, η Ξένια Κουναλάκη, ο Ανδρέας Πετρουλάκης κλπ. 

Ολόκληρη η ομιλία του κ. Σταύρου Θεοδωράκη:

"Πρέπει να σας πω ότι το βιβλίο του Δημήτρη είναι πάρα πολύ σημαντικό και αναρωτιέμαι πότε το έγραψε. Είχα την εντύπωση ότι δυο χρόνια τώρα τον «ξεζούμιζα» στο γραφείο με το να ασχολούμαστε από το πρωί μέχρι το βράδυ με τα σημαντικά, αλλά και τα εφήμερα της πολιτικής. Σπανίως κάποια βράδια μου έλεγε «πρέπει να πάω σπίτι για να γράψω». Έλεγξα τη ζωή στο σπίτι, προφανώς η σύζυγος του τον έχει βοηθήσει, αλλά δεν έχει γράψει αυτή το βιβλίο. Έτσι ακόμη αναρωτιέμαι Δημήτρη που κρύβεις όλη αυτή την δύναμη και την ενέργεια και δεν την έχω εκμεταλλευτεί. Το βιβλίο δεν είναι ένα βαρύ θεωρητικό βιβλίο αλλά είναι το «παραμύθι» της Ευρώπης. Ένα «παραμύθι» δίχως ψέματα, καινούργιο, Ευρωπαϊκό, με στοιχεία, με δηλώσεις και με γεγονότα που μιλούν για το κοινό μας σπίτι, την Ευρώπη. Το να γράφεις απλά και χωρίς φιοριτούρες είναι κάτι πολύ δύσκολο. Το να γράφεις ψύχραιμα σε μια εποχή που το Ευρωπαϊκό «σκάφος» ταρακουνιέται είναι σχεδόν ακατόρθωτο.

Πραγματικά αξίζουν συγχαρητήρια στον Δημήτρη Τσιόδρα και σας ζητώ να μην κάνετε το λάθος και να φύγετε από εδώ χωρίς το βιβλίο αυτό που δίνει σημαντικές απαντήσεις στα ερωτήματα που πολύ συχνά όλοι κάνουμε στις συζητήσεις μας. Για τον Δημήτρη, αν εξαιρέσεις μια περίοδο στα φοιτητικά του χρόνια, όπως και για το Ποτάμι αλλά και για τους περισσότερους από σας που είστε εδώ η Ευρώπη δεν είναι μια λύση ανάγκης αλλά είναι η μοναδική λύση. Δεν καταλήξαμε στην Ευρώπη αφού περιπλανηθήκαμε στη Βενεζουέλα, τη Ρωσία, το Ιράκ ή την Κίνα αλλά αποτελεί την πρώτη επιλογή μας. Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο «όμως»… Σε κάποιο σημείο του βιβλίου ο Δημήτρης γράφει: η Ευρώπη χάνει έδαφος. Η Ευρώπη που φιλοδοξεί να είναι η οικονομία της γνώσης δεν έχει ούτε μία εταιρεία τεχνολογίας ανάμεσα στις 25 μεγαλύτερες του πλανήτη. Σύμφωνα με την αξιολόγηση των 50 «εξυπνότερων» εταιριών για το 2016, από το ΜΙΤ, με βάση το συνδυασμό καινοτομίας και επιχειρηματικού μοντέλου, οι 32 έχουν έδρα τις ΗΠΑ, 5 την Κίνα, 3 την Ιαπωνία, 3 το Ηνωμένο Βασίλειο, 2 το Ισραήλ, 2 τη Γερμανία, 1 την Ελβετία, 1 την Κορέα και 1 τη Νιγηρία. Η υποεκπροσώπηση της Ευρώπης είναι κραυγαλέα. Ταυτόχρονα είναι πολύ σημαντική η επισήμανση ότι η γνώση «μετακομίζει» από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης συνεχίζεται η κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ σημαντική είναι τα τελευταία χρόνια και η άνοδος της Ασίας. Για το 2016 στον κατάλογο με τα 20 κορυφαία πανεπιστήμια στον κόσμο τα 15 βρίσκονται στις ΗΠΑ και τα 3 στο Ηνωμένο Βασίλειο, 1 στην Ελβετία και 1 στην Ιαπωνία, ενώ στον κατάλογο με τα πιο πλούσια πανεπιστήμια τα 10 πρώτα δεν βρίσκονται στην Ευρώπη.

Όλα αυτά δείχνουν ότι η Ευρώπη χάνει έδαφος και αυτό συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό γιατί σε αντίθεση με τις άλλες δυνάμεις η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει στρατηγική. Γράφει στον επίλογο του βιβλίου του ο Δημήτρης: τα πράγματα για μας τους Έλληνες είναι πιο δυσάρεστα γιατί φοβάμαι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να αποκτήσει στρατηγική αλλά η Ελλάδα όχι. Πριν λίγες μέρες στη Ρώμη οι ηγέτες της Ε.Ε. είπαν «θα πάμε ταχύτερα» αλλά δεν σαφές προς τα που, και πότε, θα γίνει αυτό και έτσι πρέπει να περιμένουμε να το δούμε. Όλοι όμως θα συμφωνήσουμε ότι η Ελλάδα πρέπει να είναι στον πυρήνα και την καρδιά της Ευρώπης. Μπορούμε; Αν υπάρξει προετοιμασία, ρεαλισμός και συνεννόηση τότε, ναι, μπορούμε. Αυτή τη στιγμή υπάρχει κάτι σημαντικότερο από την οικονομία στην Ευρωπαϊκή συζήτηση και είναι το θέμα της ασφάλειας. Η Ελλάδα μπορεί να προσφέρει πολλά στο συγκεκριμένο ζήτημα. Πρέπει να εστιάσουμε στην άμυνα, στο μεταναστευτικό - προσφυγικό και φυσικά στον τομέα της ενέργειας. Σε αυτούς τους τρεις τομείς η προσφορά της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να είναι τεράστια. Η γεωπολιτική θέση της, όπως και οι θυσίες τόσα χρόνια του ελληνικού λαού σε σχέση με τις αμυντικές δαπάνες μας δίνουν τα απαραίτητα όπλα για να βρισκόμαστε στην πρώτη ταχύτητα της Ευρώπης. Θα πει κανείς «η Ελλάδα συνέχεια χάνει, καθυστερεί και βασανίζεται από εθνικολαϊκισμούς».

Η ιστορία όμως έχει αποδείξει ότι σε κρίσιμες στιγμές κερδίζει τα μεγάλα στοιχήματα. Το πρώτο μεγάλο στοίχημα το κέρδισε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τη δεκαετία του 70, το δεύτερο μεγάλο στοίχημα το κέρδισε ο Κώστας Σημίτης τη δεκαετία του 90 και παραμένει ερωτηματικό το αν εμείς θα μπορέσουμε να κερδίσουμε το μεγάλο στοίχημα το 2018, μετά τις Γαλλικές και Γερμανικές εκλογές. Ποιοι θα δώσουν όμως τη μάχη για να κερδίσουμε αυτό το μεγάλο στοίχημα, το οποίο δεν θα είναι το στοίχημα της δικής μας επιβίωσης αλλά το στοίχημα της επιβίωσης των επόμενων γενεών στη χώρα μας;

Ολόκληρη η ομιλία του κ. Δημήτρη Τσιόδρα:

Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εσάς που βρίσκεστε σήμερα εδώ. Κατ΄ αρχάς τους εισηγητές που μου έκαναν την τιμή να μιλήσουν για το βιβλίο και τον φίλο Κώστα Καλλίτση που δέχθηκε να συντονίσει τη συζήτηση. Επίσης κύριε πρώην πρωθυπουργέ, κύριοι υπουργοί, κύριε Δήμαρχε της Αθήνας, κύριε Μολυβιάτη κύριοι βουλευτές, αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι σας ευχαριστώ θερμά και ιδιαίτερα τον Γιάννη Κωνστανταρόπουλο που βρήκε ενδιαφέρον το βιβλίο και δέχθηκε να το εκδώσει παρότι το πιθανότερο είναι πως δεν θα γίνει πλούσιος από αυτό..

Στην αίθουσα βρίσκονται φίλοι από διάφορες περιόδους της Ζωής μου. Από τα παιδικά χρόνια στο Μάναρι, μεταξύ των οποίων ο δάσκαλός μου, από τα φοιτητικά χρόνια στη Νομική συμφοιτητές σύντροφοι και φίλοι, φίλοι από τα χρόνια στη δημοσιογραφία και το πολιτικό ρεπορτάζ από διάφορους χώρους και φυσικά από το Ποτάμι που έχω την τιμή να εκπροσωπώ τα τελευταία χρόνια. Σας ευχαριστώ όλους θερμά. Ευχαριστώ Σταύρο για την ανοχή να λείπω ώρες πολλές για να τελειώνω κεφάλαια βυθισμένος στη μελέτη.

Με ρωτούν πολλοί πως προέκυψε το βιβλίο. Είχα πάντα, από το δημοτικό ακόμη, ένα μεγάλο ενδιαφέρον για την Ιστορία. Από τις σπουδές μου στο Fletcher ενισχύθηκε το ενδιαφέρον μου για τις θεωρίες των διεθνών σχέσεων, που ξεκινούν από τον Θουκυδίδη. Η δημοσιογραφία ασχολείται με το εφήμερο, το τρέχον. Έκανα πάντα προσπάθεια να βλέπω το βάθος των γεγονότων αν και δεν είναι εύκολο. Όταν διάβασε τα κείμενα ο φίλος Σταμάτης Γιαννίσης μου λέει: Σε κάποια σημεία σε πιάνει το δημοσιογραφικό σου. Θες να μιλήσεις για την επικαιρότητα. Είχε απόλυτο δίκιο και προσπάθησα να το αποφύγω όσο μπορώ. Δεν θα αναλύσω το βιβλίο. Προσπάθησα να θέσω την ευρωπαϊκή ιδέα σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο. Επίσης κάνω προσπάθεια να φωτίσω την ενοποίηση μέσα από το πρίσμα των δύο μεγάλων θεωρητικών σχολών: των ρεαλιστών, που είναι γενικά απαισιόδοξοι και πιστεύουν ότι ο ανταγωνισμός είναι έμφυτο στοιχείο στις σχέσεις των κρατών κι αυτό δεν αλλάζει και των φιλελεύθερων που πιστεύουν ότι η αλληλεξάρτηση, η δημοκρατία και η ένταξη στο διεθνές σύστημα μεταβάλει τις σχέσεις από ανταγωνιστικές σε συνεργατικές.

Ο Παύλος Τσίμας με ρώτησε το πρωί αν είμαι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος. Η σχολή των ρεαλιστών και η η Ιστορία δικαιολογούν το να είσαι απαισιόδοξος. Ο Μοργκεντάου λέει ότι η ανθρώπινη ιστορία είναι προετοιμασία για πολέμους, διεξαγωγή πολέμων, ανάκαμψη από πολέμους. Κι αν όλα μας φαίνονται τόσο τραγικά για να ξανασυμβούν, καλύτερα ας πάρουμε τα μέτρα μας. Μην ξεχνάμε ότι οι απαισιόδοξοι Εβραίοι στη δεκαετία του '30 στη Γερμανία βρέθηκαν στη Νέα Υόρκη και οι αισιόδοξοι στο Άουσβιτς. Δεν μας αρέσει αυτή η Ευρώπη. Σωστά. Μας αρέσει η Ευρώπη του πρώτου μισού του 20ου αιώνα; Του 190υ, του 18ου; Όχι φυσικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να συμβιβαστούμε με αυτό που έχουμε. Άλλα μην το υποτιμάμε κιόλας. Ο στόχος πρέπει να είναι αυτός που τέθηκε από τους ιδρυτές, αλλά σήμερα υποχωρεί: Η πολιτική ενοποίηση. Με εκλογή ηγεσίας από τους λαούς και βοήθεια για ισόρροπη ανάπτυξη. Όπως στις ΗΠΑ η Δυτική Ακτή βοήθησε στην ανάπτυξη της ανατολικής και στην Κίνα τα παράλια βοηθούν το εσωτερικό. Δεν είναι καθόλου εύκολο. Το έθνος κράτος είναι ευρωπαϊκό δημιούργημα. Έχει βαθιές ρίζες και η διεθνής κοινότητα συγκροτείται από έθνη-κράτη. Οι πολίτες νιώθουν πιο ασφαλείς έχοντας τον έλεγχο εντός των συνόρων αντί για εκχώρηση εξουσιών σε υπερεθνικούς ή διακρατικούς θεσμούς. Κοιτάζοντας τον ιστορικό χρόνο η ενοποίηση είναι πιο κοντά από ποτέ. Βλέπουμε παράλληλα όμως σε σύγκριση με το τι συνέβαινε τις τελευταίες δεκαετίες την ανάπτυξη των εθνικισμών και τη σταδιακή υποβάθμιση της θέσης της Ευρώπης στον κόσμο σε συνδυασμό με την ενίσχυση των εξωτερικών απειλών.

Όλα αυτά θα οδηγήσουν στην ενότητα ή στη διάλυση; Δεν πιστεύω ότι υπάρχει προκαθορισμένη απάντηση. Το επιχείρημα ότι η διάλυση (εννοώ την ουσιαστική όχι την τυπικά γιατί κάποιου είδους ένωση θα υπάρχει) θα οδηγήσει σε αύξηση της αντιπαλότητας και σε περαιτέρω υποβάθμιση του επιπέδου ζωής δεν είναι επιχείρημα. Ας κοιτάξουμε την Ιστορία για να δούμε ότι αυτό που φαίνεται σήμερα παράλογο είναι αυτό που συνέβη πολλές φορές. Δείτε τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν πιστεύω ότι υπάρχουν νομοτέλειες, ότι δηλαδή θα υπάρχει διαρκώς μια εξέλιξη προς το καλύτερο. Η κρίση στην Ελλάδα μας το δίδαξε. Τα γεγονότα θα πάρουν τη μορφή που θα τους δώσουν οι ηγεσίες και οι πολίτες. Όσον αφορά στην Ελλάδα, είναι εδώ σήμερα εκπρόσωποι των δυνάμεων που βλέπουν τη θέση της χώρας στην Ευρώπη. Αν το πιστεύουμε πραγματικά δεν πρέπει η αναγκαία κριτική να ενισχύει το αντιευρωπαϊκό ρεύμα. Η Ευρώπη προχωρούσε πάντα σε πολλές ταχύτητες. Θα είναι εθνική ήττα αν υποβιβαστούμε από την πρώτη στη δεύτερη.

Το βιβλίο ξεκινάει με δύο ρήσεις : η πρώτη είναι του Χέλμουτ Σμιτ όποιος έχει οράματα να πηγαίνει στο γιατρό. Ο Σμιτ το είπε σε μια εποχή που ήταν νωπές οι μνήμες της καταστροφής της ίδιας της Γερμανίας και της Ευρώπης από τα υψηλά οράματα και τις μεγάλες ιδεολογίες. Πιστεύω ότι δίχως όραμα που να κινητοποιεί τους πολίτες δεν προχωρούν τα πράγματα. Και το όραμα δεν είναι ο ΦΠΑ και οι φόροι. Μια πραγματιστική πολιτική δεν εμπνέει. Όσοι οδηγούνται σε πολέμους έχουν την αίσθηση ότι υπερασπίζονται ιδέες θρησκευτικές, πολιτικές ή ηθικές αξίες. Η δεύτερη ρήση είναι του Έντουαρντ Καρ που λέει ότι «τίποτα στην Ιστορία δεν είναι αναπόφευκτο εκτός από την επικρατούσα αίσθηση ότι για να εξελιχθούν τα πράγματα διαφορετικά οι γενεσιουργές αιτίες όφειλαν να είναι διαφορετικές». Η ιστορία δείχνει ότι δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Κι ότι δεν γίνεται να αλλάξουμε το παρελθόν και τις γενεσιουργές αιτίες. Μην κάνουμε το λάθος όμως να τις αγνοούμε. Το παρελθόν μας δίνει πολλά μαθήματα. Ας δούμε το πρόσφατο παρελθόν στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Ας το διαβάσουμε σωστά γιατί μόνο έτσι μπορούμε να αποφύγουμε νέες τραγωδίες όπως αυτές που έζησε η Ευρώπη τους προηγούμενους αιώνες. Τα μαθήματα είναι πολύ ακριβά για να τα ξεχνάμε".