Τον Φεβρουάριο του 1992, με την συνθήκη του Μάαστριχτ, μπήκε και επίσημα ο θεμέλιος λίθος, για ένα εμβληματικό οικονομικό εγχείρημα: να αποκτήσουν τα κράτη – μέλη της ΕΕ κοινό νόμισμα. Όπως, όμως, γράφει ο Hugo Brady στο Think Tank Centre for European Reform, το ευρώ εξελίχθηκε μετέπειτα σε έναν Φρανκενστάιν που στρέφεται κατά του δημιουργού του.
Μετά τις τέσσερις βασικές ελευθερίες, της κίνησης των αγαθών, των υπηρεσιών, του κεφαλαίου και των πολιτών, που αποτελούν τις πρωταρχικές αρχές πάνω στις οποίες χτίστηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, έφθασε η ώρα για την απελευθέρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το φόβο του επόμενου απαραίτητου βήματος προς την πραγματική και πλήρη ένωση σε όλα τα επίπεδα.
Είκοσι, περίπου χρόνια μετά, η Ε.Ε. χάνει το πιο σημαντικό προσδιοριστικό στοιχείο της στην παγκόσμια οικονομική σκακιέρα: αυτό του στιβαρού οικονομικού παράγοντα, που συμβάλει στην παγκόσμια σταθερότητα. Και αυτό, διότι, γίνεται για πρώτη φορά παράγοντας αστάθειας και ρευστότητας, δείχνοντας αμήχανη να αντιμετωπίσει τις εσωτερικές της αδυναμίες και ελλείψεις.
Το ευρώ φέρεται να απειλεί σήμερα, όλα εκείνα για τα οποία δημιουργήθηκε η Ε.Ε.: την Ειρήνη, την πολιτική σταθερότητα και τη δημιουργία της μεγαλύτερης ενιαίας αγοράς, παγκοσμίως.
Όσο και αν το προσπερνάμε είναι αλήθεια ότι μετά τις κοσμογονικές ανατροπές του τέλους της δεκαετίας του ογδόντα έπαυσε να υφίσταται κοινό αντίπαλο δέος που να λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη τόσο για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, όσο και για τη διατλαντική σχέση, με αποτέλεσμα η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση να θυμίζει ξανά τις ισορροπίες δυνάμεων στην Ευρώπη της Ιεράς Συμμαχίας, από το Συνέδριο της Βιέννης, μέχρι και την έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Μαζί με το αποκαλούμενο Ανατολικό Μπλοκ κατέρρευσαν και οι προϋποθέσεις που στηρίζουν τη δυτικοευρωπαϊκή ενοποίηση, η εξωτερική απειλή και οι μέχρι τότε υφιστάμενες γαλλογερμανικές ισορροπίες.
Σήμερα, η Ευρώπη μοιάζει αποπροσανατολισμένη, σαν να στερείται κοινού οράματος και καλείται να σφυρηλατήσει το νέο της υπαρξιακό θεώρημα. Μοιάζει ανέτοιμη να αναλάβει ρόλο και να αρθρώσει λόγο απέναντι στη δύναμη των αγορών και των κερδοσκοπικών δυνάμεων που παίζουν καθοριστικά προσδιοριστικό ρόλο στην αυριανή πορεία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Η συντηρητική πολιτικά πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, άργησε να κατανοήσει το μέγεθος του προβλήματος, έκανε λανθασμένη διάγνωση και έδωσε λάθος συνταγή στον ασθενή. Γι’ αυτό και πρέπει να περάσουμε από το κλειστό Eurogroup, στο ευρύτερο Ecofin, στην ισότιμη συλλογικότητα του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Εσχάτως, γίνεται λόγος για πολυζωνικότητα της ΕΕ, με άλλα λόγια για Ευρώπη τριών ταχυτήτων (τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, τα κράτη που θέλουν να ενταχθούν σε αυτήν και τα κράτη που είναι εκτός ευρωζώνης). Σαφής και συγκεκριμένη οφείλει να είναι η θέση των επισήμων οργάνων της Ένωσης ως προς αυτούς τους διαχωρισμούς.
Ως Ευρωπαίοι, σε υπερεθνικό επίπεδο, πρέπει να βρούμε τρόπους να κρατήσουμε ζωντανό και θαλερό το ευρωπαϊκό παραγωγικό μοντέλο, εξελίσσοντας το, ώστε να ανταποκριθεί στο ανταγωνιστικό περιβάλλον, που διαμορφώνουν αναδυόμενες δυνάμεις, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία. Ενέργεια, καινοτομία, αειφορία, τεχνολογία και συνέργειες είναι οι πυρήνες της ώθησης στον ανταγωνισμό των δυνάμεων.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πρέπει να δημιουργηθεί μια νέα δυναμική, η οποία θα αποτελέσει ελπιδοφόρα πρόκληση. Και δεν είναι άλλη από τη θεσμική, πολιτική και κοινωνική θωράκιση και ενδυνάμωση του κοινού μας οικοδομήματος. Πώς θα γίνει αυτό; Με ρεαλιστικές προτάσεις, σχέδιο και χρονοδιάγραμμα, μέσα από συγκεκριμένη στρατηγική:
1. Άμεσα, τα κράτη – μέλη να αναλάβουν την πρωτοβουλία για ενέργειες που θα στοχεύουν σε «περισσότερη Ευρώπη» στα Κοινοβούλια. Μέσα από την Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και με τη συμμετοχή των πολιτών να ξεκινήσουμε έναν ουσιαστικό δημόσιο διάλογο για τη μορφή και την ποιότητα της κοινής μας πορείας.
2. Ειδικά για την Ελλάδα το 2014 είναι μία χρονιά ορόσημο. Το πρώτο εξάμηνο η χώρα μας θα έχει την Προεδρία της Ένωσης και τον Ιούνιο θα πραγματοποιηθούν οι Ευρωεκλογές. Η κατάλληλη στιγμή για να συζητήσουμε σοβαρά για την Ευρώπη και το μέλλον της.
3.Ένα πραγματικά νομοθετικό Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα έχει λόγο επιλογής σε Όργανα.
4.Ο επόμενος Πρόεδρος της Ένωσης να έχει ως πρωταρχικό μέλημα το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα, το οποίο θα αποτελεί ένα ουσιαστικό, αναθεωρημένο και δεσμευτικό κείμενο.
5.Να αναδιανεμηθεί ο καταμερισμός της ισχύος στα όργανα λήψης αποφάσεων προς όφελος της συλλογικότητας, με μια υπερεθνική πρόθεση, πάντα πάνω στη βάση της θεμελιώδους αρχής της επικουρικότητας. Να ορίσουμε ξανά τις κοινοβουλευτικές και αντιπροσωπευτικές διαδικασίες μιας Ευρώπης της Πολιτικής, Οικονομικής και Νομισματικής Ενοποίησης.
Για να υπάρξει, σήμερα, κοινό ευρωπαϊκό όραμα θα πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα από πολίτες και πολιτικές δυνάμεις, από τη Γερμανία μέχρι την Πορτογαλία και την Κύπρο, αν όλοι βλέπουν την ενδυνάμωση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ως προϋπόθεση αντιμετώπισης των προκλήσεων της παγκοσμιοποίησης. Η διαδικασία θα είναι επίπονη, όμως εκτός από μονόδρομο αποτελεί και ύψιστη ιστορική υποχρέωση.
* O Κώστας Τριαντάφυλλος είναι βουλευτής ΠΑ.ΣΟ.Κ. Χίου, μέλος της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων
11°
