Μετά τη δήλωση του Σταύρου «ίδρυσα το Ποτάμι. Αν αυτό πεθάνει θα πεθάνω κι εγώ μαζί του» νιώθω την ανάγκη για μια προσωπική τοποθέτηση και εξομολόγηση. Είναι πολλά χρόνια που αποφάσισα να αναζητήσω τις ρίζες μου στο χωριό μου, στην επαρχία μου τη Γορτυνία, και έστρεψα τα ενδιαφέροντά μου στην περιφερειακή ανάπτυξη, όπου κι έχω γράψει τη μικρή μου ιστορία. Εξομολογούμαι, λοιπόν. Είχα που είχα απομυθοποιηθεί από την αριστερά της γενικολογίας και των συνθημάτων, που πετροβολούσε δίχως σοβαρή ανάλυση ό,τι και αν ερχόταν στη Βουλή για να γίνει νόμος του κράτους. Είχα βρεθεί απέναντι στις χώρες του λεγόμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού», έγκαιρα, και τις είχα διαγράψει οριστικά από τα οράματά μου. Δεν ήθελα να ακούω ούτε να παρακολουθώ τις νόρμες και τα δήθεν επιτεύγματά τους. Δραπέτευσα οριστικά και πολύ νωρίς από την αριστερά της πλήξης, του βερμπαλισμού, του κρατισμού, της διαμαρτυρίας, των λαθών, της εύκολης και οδυνηρής αυτοκριτικής, των πολύωρων ακτίφ και των αναποτελεσματικών συνελεύσεων. Εγκατέλειψα την παρωχημένη αριστερά και τους αριστερούς που γεννήθηκαν για να παρατηρούν και να σχολιάζουν, να είναι προφήτες και όχι εντολοδόχοι του λαού. Την παρωχημένη αριστερά που μιλούσε σε χρόνο μέλλοντα και όχι όπως θα έπρεπε, σε παρόντα χρόνο. Αυτήν την αριστερά που πάντα ήταν έτοιμη για ηρωικές εξόδους, που ταυτίστηκε με τις μεγάλες ήττες της ιστορίας μας, αρνήθηκα κάθετα κι αυτό το έκανα πολύ πριν να λευκανθούν τα μαλλιά μου. Ποτέ δεν ήμουν ένα αριστερό φυτό. Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου ήμουν πάντα ψαγμένος, τολμηρός, άφοβος και μέσα σ' όλα. Θεωρούσα την καθημερινή μου ανάμειξη μ’ αυτή την αριστερά και τα ανυποχώρητα βιλαέτια της χάσιμο χρόνου και προσφορά στο βρόντο, στο κενό, στον αόριστο χρόνο. Για την κυβερνώσα αριστερά του σήμερα πλήττω να κουβεντιάζω και να χαλιέμαι με τα έργα της. Τα είχα προβλέψει και προτίμησα τις μειοψηφίες, «τάγματα ξυπόλυτα» τις λέει ο Νιόνιος.
Η πιο λαμπρή προσωπικότητα αυτού του ταλαιπωρημένου χώρου «της αριστεράς» ήταν ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, ο αριστερός χωρίς αριστερά όπως έλεγε γι’ αυτόν ο Λεωνίδας Λουλούδης. Δεν συμπορεύτηκα οργανωμένα μαζί του γιατί ήμουν «αναχωρητής», είχα αποφασίσει να απέχω από την κεντρική πολιτική σκηνή και τα δρώμενα της ανανεωτικής αριστεράς. Ταξίδευα αλλού και επιζητούσα μετρήσιμα αποτελέσματα στη ζωή μου. Παρακολουθούσα όμως πάντοτε τις δημιουργικές προτάσεις του που περιείχαν την Ευρώπη, την οικολογία, την περιφερειακή ανάπτυξη, την παγκοσμιοποίηση. Ο Μιχάλης ήταν πρώτα απ’ όλα οπαδός της πολιτικής του συγκεκριμένου. Από πολύ νωρίς κατάλαβε το φιάσκο του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Ήταν ακόμη φοιτητής της Νομικής όταν επέστρεψε από ένα παγκόσμιο συνέδριο νεολαίας στη Ρωσία και μας είχε δηλώσει καθαρά: «Παιδιά, με συγχωρείτε, εγώ δεν θέλω να έχω σχέση με όλα αυτά». Αρνήθηκε κάθετα την εσωστρέφεια, τον εθνικισμό, το λαϊκισμό, την τρομοκρατία κάθε είδους, ενώ τόνιζε πάντοτε τη μεγάλη αξία και σημασία των θεσμών. Διανοούμενος των πράξεων, οικουμενικός, αιρετικός, ευφάνταστος, τολμηρός, χειμαρρώδης, ανοιχτόκαρδος, ερωτικός και ερωτεύσιμος, επιδίωκε το εφικτό και το αυτονόητο για την πατρίδα μας, ενώ άνοιγε δρόμους συνεννόησης με τις άλλες πολιτικές παρατάξεις. Όταν τα πράγματα στην αριστερά ήταν οξυμένα ο Μιχάλης έλεγε πως ο σεβασμός στην άλλη άποψη δεν μειώνει τις δικές μας θέσεις, δεν αναστέλλει την αγωνιστική μας πορεία, δεν νοθεύει την πολιτική μας ταυτότητα.
Με πέντε γραμμές οριοθετεί τα οικεία κακά της αριστεράς. Έγραφε λοιπόν ο Μιχάλης: «Η υπαρκτή αριστερά, εγκλωβισμένη στα προπολεμικά και μετεμφυλιακά απωθημένα της, στον καιροσκοπισμό της ανέξοδης καταγγελίας και τη μεταφυσική του παράκλητου λαού, ανίκανη να ισορροπήσει το συναίσθημα με τη λογική, δεν άκουσε τους δικούς της ανθρώπους που της έδειχναν, ο καθένας από τη δική του καταγωγική φλέβα ιδεών, τη γλώσσα της νέας σύνθεσης». Ποιος να τον ακούσει τον Μιχάλη; Ποιος άκουσε τον Ηλία Ηλιού, ποιος άκουσε τον Σπύρο Λιναρδάτο, τον Πότη Παρασκευόπουλο, τον Σοφιανό Χρυσοστομίδη, τον Αντρέα Λεντάκη, τον Αντώνη Καρκαγιάννη, τον Αντώνη Συγκελάκη, τον Λεωνίδα Κύρκο, που στο τέλος της ζωής του ζήτησε «να μάθουμε την τέχνη να συνεργαζόμαστε «[….] εγώ είμαι σφουγγάρι, άλλοι είναι πέτρα, ξερνάνε. Εγώ γονιμοποιώ ό,τι ρουφάω».Ποιος άκουσε σημαντικούς προφήτες, κι έξω από την παράταξη της αριστεράς, που πρόβλεψαν τα δεινά της πατρίδας μας και λιθοβολήθηκαν μέχρι εξοντώσεως;
Εξομολογούμαι ότι δυσκολεύομαι να συνδέσω αυτή την οραματική αριστερά του Μιχάλη, αυτά τα βαριά ονόματα της αριστερής διανόησης με τον Σταύρο Θεοδωράκη και το Ποτάμι. Αλλά είναι χρήσιμο, αυτός βγήκε μπροστά με θάρρος, θράσος και μαγκιά. Με το εντυπωσιακό αφήγημά του, πήρε στις πλάτες του τη μεγάλη ευθύνη και τ’ ανεκπλήρωτα όνειρα φωτισμένων πολιτών, εθελοντών, ορθολογιστών και αγωνιστών απ’ όλες τις δημοκρατικές παρατάξεις. Πήρε στις πλάτες του πριν από δυο χρόνια το αδιέξοδο του χώρου των «58» που κι εγώ ήμουν μέλος τους. Τόλμησε «το αδύνατον» και του βγήκε. Σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, κυρίως ο Σταύρος μέσα από την τηλεόραση, αλλά και οι εθελοντές, χωρίς λεφτά βγάζουν το Ποτάμι νικητή στην Ευρωβουλή και κατόπιν στη Βουλή. Με τολμηρό, ασυμβίβαστο και αιρετικό λόγο ο Θεοδωράκης, ένας μοντέρνος ακτιβιστής, τα βάζει με τον παλαιοκομματισμό, τους επαγγελματίες της πολιτικής που έχουν πτωχεύσει τη χώρα μας και την έχουν σύρει στα αδιέξοδα μνημόνια. Το 4% των τελευταίων εκλογών μάς πίκρανε όλους. Ήταν συγκυριακό; Δύσκολη η απάντηση. Και ναι και όχι. Να το φορτώσουμε στον Σταύρο, το πιο εύκολο. Είμαστε στη Βουλή, έχουμε χρόνο μπροστά μας, πάμε σε συνέδριο. Γιατί τέτοια βιασύνη και αγνωμοσύνη και μάλιστα από βουλευτές του Ποταμιού; Βιάζονται να πάνε πού, πώς, πότε, γιατί; Άλλα στελέχη και μέλη μας, φορτώνουν στον Σταύρο το «οργανωτικό». Δεν ήθελε λένε να «οργανώσει το κίνημα για να το ελέγχει». Πράγματι το είχα επισημάνει και εγώ από την αρχή ότι είμαστε ανοργάνωτος αυθόρμητος χυλός. Να δεχτώ, πως ο επικεφαλής δεν ήξερε, αλλά όχι ότι είχε και έχει σκοπιμότητα. Να δεχτώ ότι όλοι το αμελήσαμε, αλλά κι αυτοί που ήξεραν, π.χ οι μεταρρυθμιστές του Σπύρου, κάθισαν στην όχθη, δεν μπήκαν με όρεξη στο κίνημα «ως οι καλύτερα γνωρίζοντες» την ανάγκη για οργανωτική συγκρότηση του Ποταμιού. Οι τομείς πολιτικής, η επιτροπή διαλόγου του κινήματος είναι φωτεινά παραδείγματα δράσης και λειτουργίας του Ποταμιού, ενώ οι οργανώσεις στην Αθήνα –αυτές γνωρίζω– λειτούργησαν με εσωστρέφεια, μακριά από τα προβλήματα της καθημερινότητας του πολίτη, αγκαλιά με το διαδίκτυο και το πολιτικό κουτσομπολιό.
Έχουμε ένα λαό μαθημένο στα εύκολα που μετακινείται πρόχειρα και χωρίς περίσκεψη από τον ένα σωτήρα στον άλλον, από τον καλών προθέσεων Σημίτη [που τον τηγάνισε το κομματικό κατεστημένο του ΠΑΣΟΚ], στον Καραμανλή, στον Παπανδρέου, στον Σαμαρά, στον Τσίπρα και τώρα ετοιμάζεται για Μητσοτάκη. Δεν κουράζει το μυαλό του, δημαγωγείται εύκολα και παραδίνεται στο πελατειακό σύστημα, στα μπλόκα και τους κρατικοδίαιτους συνδικαλιστές. Κανένας σωτήρας ή και κόμμα δεν μπορεί μόνο του να αντιμετωπίσει την «αρρώστια» του λαϊκισμού. Το Ποτάμι έχει δύσκολο δρόμο. Πρέπει να δουλέψει σκληρά – δεν το έκανε μέχρι τώρα. Μπορεί να ξαναγίνει το ζωντανό κίνημα των μεγάλων μεταρρυθμίσεων που έχει ανάγκη ο τόπος μας. Στο συνέδριό μας με νηφαλιότητα και περίσκεψη, πρώτα απ’ όλα, να ορίσουμε τις μεταρρυθμίσεις, τις στρατηγικές μας συμμαχίες, να ξαναδούμε την κεντρώα θέση και εμμονή μας, να συνθέσουμε τις διαφορετικές θέσεις και απόψεις στο οργανωτικό, να ορίσουμε την καθημερινή δράση και επιστροφή μας στην κοινωνία. Και συμμαχίες θα επιδιώξουμε και να κυβερνήσουμε δεν θα φοβηθούμε αλλά πρώτα απ’ όλα πρέπει να πάρουμε τις ευθύνες που μας αναλογούν και να δουλέψουμε με τις οργανώσεις μας στα καθημερινά προβλήματα της πατρίδας μας.
13°
