Μέσα στο χάος της παράνοιας στο οποίο βυθίζεται αυτό που καταχρηστικά πια αποκαλούμε ζωή, σε έναν κόσμο όπου βουλευτές τραμπουκίζουν, φοιτητές καταλαμβάνουν servers και πολίτες μετατρέπονται σε vigilantes, είναι πολύ εύκολο να ξεχάσουμε μια αναμφισβήτητη αλήθεια:
Την τρομερή και σπουδαία πρόοδο της Ελλάδας σε όλα τα επίπεδα τις τελευταίες δεκαετίες, και μια τρομερή και σπουδαία πρόοδο σε συγκεκριμένα πράγματα ειδικά τα τελευταία χρόνια.
Πρόκειται για ένα επίτευγμα -ή μάλλον, για ένα μπουκέτο επιτευγμάτων- που χάνεται μέσα στο χαμό της γενικότερης κατάρρευσης.
Θα το αγγίξω μόνο επιδερμικά εδώ, ξεκινώντας από το εξης:
Κοίταξε αυτή τη φωτογραφία. Την τράβηξα τις προάλλες σε ένα σταθμό του μετρό της Αθήνας. Βλέπεις τι δείχνει; Ανθρώπους να στέκονται στη δεξιά πλευρά της κυλιόμενης σκάλας.
Δεν είμαι δα και αιωνόβιος, αλλά είμαι αρκετά μεγάλος για να θυμάμαι μια εποχή που δεν υπήρχε μετρό και οι κυλιόμενες σκάλες ήταν σπουδαία καινοτομία που τη βλέπαμε στους λίγους υπόγειους σταθμούς του ΗΣΑΠ, στο Μινιόν και στο Λαμπρόπουλο, και μας φαινόταν φοβερή τεχνολογία. Αυτά σε μια εποχή που οι άνθρωποι κάπνιζαν στα αεροπλάνα και χιλιάδες πολίτες υποδέχονταν μια ιταλίδα πορνοστάρ στο αεροδρόμιο. Ένας δάσκαλος στην πρώτη δημοτικού μας βάραγε τα χέρια με τη βέργα. Αυτά γίνονταν στη δεκαετία του '80. Τότε στις κυλιόμενες σκάλες οι άνθρωποι στέκονταν όπου να 'ναι.
Όσοι έχουμε ζήσει τα τελευταία τριάντα χρόνια με ανοιχτά μάτια, έχουμε παρατηρήσει την αλλαγή. Δεν είναι κατανοητή σε όλους γιατί γίνεται αργά και οργανικά, όπως οι περισσότερες μεγάλες κοινωνικές αλλαγές. Αλλά αν καθίσεις λίγο και σκεφτείς τη ζωή στην Ελλάδα πριν από τριάντα χρόνια και τη ζωή στην Ελλάδα σήμερα, η εξέλιξη είναι προφανής. Σήμερα είμαστε ένας λαός πολύ διαφορετικός. Ξένες ιδέες και νόρμες έχουν μπουκάρει στη ζωή μας και μας έχουν γεμίσει με μια εμπειρία και μια ωριμότητα που οι πρόγονοί μας, πιο πρωτόγονοι, δεν είχαν. Καταλαβαίνεις τι εννοώ. Ήμασταν, πώς να το πω κομψά, απαίδευτοι, ακατέργαστοι, λιγότερο πολιτισμένοι. Άμαθοι. Και προοδεύσαμε. Κόσμος ταξίδεψε, σπούδασε, μυαλά άνοιξαν, κάτι γύρισε πίσω, τηλεοράσεις άνοιξαν, εικόνες μπήκαν προς τα μέσα, το Ίντερνετ, λεφτά. Τα λεφτά ήταν πολύ σημαντικά.
Μια εξίσου θεαματική αλλαγή έχει γίνει και τα τρία τελευταία χρόνια.
Τις προάλλες βγήκε στη δημοσιότητα η έκθεση της τρόικας για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Μπορείς να τη διαβάσεις εδώ. Είναι γεμάτη με τέτοια λόγια:
"Since the start of the program, Greece has done a tremendous fiscal consolidation effort, one of the biggest fiscal consolidation that any EU country has done over the past 30 years (resulting in an improvement in the hdeadline budget balance of around 6 percentage points of GDP since May 2010), in the context of a substantial contraction in GDP and very difficult economic and political conditions. Greece has also made significant improvements to its monitoring and budgetary control procedures".
Αυτά είναι καλά λόγια. Είναι πολύ καλά λόγια. Κανένας δεν ασχολείται μ' αυτά τα λόγια. "Tremendous" χαρακτηρίζει την προσπάθεια στο σουλούπωμα των δημοσιονομικών της χώρας η τρόικα σε επίσημο έγγραφό της. "Tremendous". Αυτή δεν είναι λέξη που περιμένεις να διαβάσεις σε επίσημο έγγραφο οικονομικής οντότητας. Είναι λέξη που περιμένεις να ακούσεις από κριτή του X-Factor.
Τα τελευταία τρία χρόνια η χώρα έχει κάνει μια δημοσιονομική κωλοτούμπα ανεπανάληπτη στα παγκόσμια οικονομικά χρονικά. Ταυτόχρονα οι πολίτες της έχουν φάει μια οικονομική σφαλιάρα ανεπανάληπτη για σύγχρονη δυτική δημοκρατία. Αυτές είναι θεαματικές αλλαγές, δεν είναι μικροπράγματα. Βλέπεις τα σκουπίδια να αλωνίζουν στη Βουλή και τις συντεχνίες να τραμπουκίζουν σε δρόμους και βιλαέτια, και σου δημιουργείται η εντύπωση πως είμαστε ένας λαός που δεν ανέχεται το παραμικρό, που αντιδρά και γκρινιάζει στα πάντα, μα δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Αυτοί απλά ακούγονται περισσότερο. Τα νούμερα άλλα δείχνουν. Δεν είμαστε γκρινιάρηδες και επαναστάτες. Είμαστε στωικοί. Και έχουμε κάνει ως χώρα τα τρία τελευταία χρόνια άλματα ανοχής και εγκράτειας, και ως κοινωνία τις τρεις τελευταίες δεκαετίες άλματα προόδου.
Όχι όλοι, βέβαια. Είμαστε ακόμα μια χώρα που πάνω στην πιο κρίσιμη κρίση της σύγχρονης ιστορίας της εκλέγει ελεύθερα στο κοινοβούλιο ένα θίασο από αμόρφωτους, λαϊκιστές παλιάτσους. Δηλαδή, πολύ δημοκρατικά, τον εαυτό της. Επίσης, ακόμα οι δημόσιοι χώροι είναι βρώμικοι και φοιτητές χτίζουν γραφεία και είμαστε τελευταίοι σε κάθε μονάδα μέτρησης κοινωνικού κεφαλαίου και οι άνθρωποι καπνίζουν σε κλειστούς δημόσιους χώρους και κάνουν σφήνες στις ουρές στα φανάρια. Τα ξέρουμε όλα αυτά, είναι μπροστά μας κάθε ημέρα.
Αλλά πρόοδος έχει γίνει. Μπορεί να μην είναι αρκετή. Μπορεί η κρίση που βαθαίνει και κάνει τις φωνές των χολερικών ακραίων να ακούγονται όλο και πιο δυνατές να ακυρώσει και τις θυσίες των τελευταίων χρόνων και τις κατακτήσεις των τελευταίων δεκαετιών. Μπορεί ο χαμός, που μοιάζει αναπόφευκτος, να μας πάει πάλι πίσω.
Μα τώρα, ακόμα κι αν δεν έχει πολύ νόημα, αξίζει να θυμόμαστε λίγο τι έχουμε καταφέρει. Έτσι, για το καλό. Πώς κάποιοι από εμάς, λίγοι αλλά υπολογίσιμοι, μεγάλωσαν με τα μάτια και τα αυτιά ανοιχτά, και δέχτηκαν ερεθίσματα που στους παλιότερους ήταν απροσπέλαστα και από αυτά έμαθαν, όχι πολλά, όχι πολύ ουσιαστικά, αλλά κάτι, έστω πράγματα μικρά και φαινομενικά ανούσια, όπως το πού πρέπει να στέκεσαι στις κυλιόμενες σκάλες για να μπορεί να ανέβει πιο γρήγορα ο συμπολίτης σου που βιάζεται.
13°
