Εκλογές, δομές και μια γενιά χαμένη…

Η χώρα κλείνει το πέμπτο έτος σε κατάσταση διαρκούς κρίσεως και η ως τώρα αντίδραση της ελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος, ήταν να οδηγείται σε πολλές διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις και αντιστοίχως στην δημιουργία πολλών κομμάτων, αρκετών εξ αυτών «μιας χρήσης».

Αν υπάρχει τουλάχιστον κάτι που διαφοροποιεί κάπως αυτήν την εκλογική αναμέτρηση, σε σχέση με τις προηγούμενες, είναι το γεγονός ότι είναι η πρώτη της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου όπου έχει αρχίσει να ξεφτίζει η πολιτική πόλωση μεταξύ μνημονίου – αντιμνημονίου.

Το αποκορύφωμα αυτής της αδιέξοδης διαλεκτικής, ήταν το ψευδεπίγραφο δημοψήφισμα όπου ο λαός κλήθηκε να επιλέξει μεταξύ μιας ανύπαρκτης πρότασης και μιας ανύπαρκτης εναλλακτικής. Έγινε ίσως επιτέλους εμφανές, ότι ως τώρα συζητάγαμε σε ένα επίπεδο που προσέγγιζε περισσότερο το φαντασιακό, παρά τα πραγματικά προβλήματα και τις βαθύτερες αιτίες της κρίσης.

Ο παράλογος αυτός διάλογος δεν προέκυψε τυχαία. Οι ευθύνες του παλαιού πολιτικού συστήματος και η πολιτική γύμνια των «ανερχόμενων» και των «φρέσκων», πολιτικών δυνάμεων μπορούσαν εύκολα να κρυφτούν μέσα στην διαμάχη του μνημονίου – αντιμνημονίου. Ο διάλογος αυτός δεν άγγιζε πρακτικά παγιωμένα δομικά προβλήματα της οικονομίας μας και της κοινωνίας μας ( δημόσια διοίκηση, θεσμοί, διαφάνεια, γραφειοκρατία, έλλειψη κινητικότητας, κλπ). Η αφύσικη αυτή διαιρετική τομή, δημιούργησε πρωτόγνωρα πολιτικά «τέρατα», ανίερες συμμαχίες και βέβαια ανέδειξε ένα μεγάλο αριθμό υπερλαϊκιστών πολιτικών που εργαλειοποίησαν τον πόνο της κρίσης, προκειμένου να αναρριχηθούν στην εξουσία.

Το χειρότερο είναι, ότι η συντριπτική ρητορική των εύκολων λύσεων, συνδυαστικά με την μάχη οπισθοφυλακών διατήρησης των παλαιών αγκυλώσεων του πολιτικοοικονομικού συστήματος, όξυναν ακόμη περισσότερο τις συνέπειες της κρίσης.

Μιας κρίσης που την έχει πληρώσει με τον πλέον οδυνηρό τρόπο η γενιά που αυτή την στιγμή, βρίσκεται περίπου στην ηλικιακή ομάδα των 30 έως 40 ετών. Είναι αυτονόητο ότι όλες οι γενιές αντιμετώπισαν σοβαρά προβλήματα, οι συνέπειες όμως για την συγκεκριμένη, είναι πραγματικά δυσανάλογες. Μπορούμε να μιλήσουμε χωρίς υπερβολή για μια γενεακή θυσία που συντελέστηκε, προκειμένου να μείνουν ανέγγιχτα πολλά από τα προβλήματα της κοινωνίας μας.

Έχοντας χάσει ήδη κατά μέσο όρο 5 χρόνια από τον παραγωγικό τους βίο (αρκετοί και περισσότερα καθώς, δεν ήταν ευκαταφρόνητα τα ποσοστά ανεργίας των νέων και προ κρίσης), οι άνθρωποι που είναι τώρα μεταξύ των ηλικιών 30 – 40, καλούνται κατά πλειοψηφία, να παραμείνουν παρασιτικά στην ανεργία και την μαύρη εργασία, είτε να δουλέψουν ευκαιριακά (συχνά σε συνθήκες στυγνής εκμετάλλευσης), με μισθούς που δεν επιτρέπουν κανένα αξιοπρεπές ή ελάχιστα ποιοτικό επίπεδο διαβίωσης. Μια γενιά που μεγάλωσε με προοπτικές και κατά τεκμήριο με υψηλό μορφωτικό επίπεδο είναι δεδομένο ότι θα ζήσει σε συνθήκες χειρότερες από την προηγούμενη και το χειρότερο, με πάμπολλα εμπόδια στο να προσπαθήσει τουλάχιστον από μόνη της να χειραφετηθεί οικονομικά με κάποιον τρόπο και να συμβάλει με την βιολογική της και την πνευματική της δυναμική στην ανανέωση της οικονομίας και της κοινωνίας.

Το πολιτικό σύστημα αδυνατεί να λάβει αποφάσεις υπέρ αυτής της γενιάς. Καθώς αυτό σημαίνει ότι οι παγιωμένες, μη λειτουργικές, κοινωνικές δομές, θα πρέπει να ανατραπούν ή να αλλάξουν. Ακόμα και ο ΣΥΡΙΖΑ, αν και ήταν κόμμα με χαμηλότερο μέσο όρο ηλικίας στελεχών, εργάστηκε αποκλειστικά, προς την διατήρηση των παλαιών δομών και μόνο επιφανειακά έφερε το «νέο». Τουναντίον, δεν ήταν λίγες οι οπισθοδρομικές αποφάσεις του.

Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που η δημοκρατία μας, συνεχώς «συνταράσσεται» και καταλήγει σε συνεχόμενες εκλογές και αδιέξοδες ισοπεδωτικές πρακτικές οι οποίες διαδέχονται τις εξίσου ισοπεδωτικές ρητορικές. Διότι ενώ η χώρα μας, βρίσκεται στην ανάγκη αναπροσαρμογής των κοινωνικών δομών, αυτές οι δομές είναι θωρακισμένες από παγιωμένα συμφέροντα, τα οποία όμως ταυτόχρονα αδυνατούν να λειτουργήσουν στις σύγχρονες οικονομικές συνθήκες.

Δεν είναι τυχαία άλλωστε η επαναφορά του διαλόγου για την επιστροφή σε εθνικό νόμισμα. Παρόλο που σημαίνει ξεκάθαρα οικονομική απομόνωση η περαιτέρω μείωση του ΑΕΠ και οπισθοδρόμηση , φαντάζει ως λύση σε πολλούς, διότι σε μεγάλο βαθμό θεωρούν ότι μπορεί να συγκρατήσει ζωντανές, τις απαρχαιωμένες δομές.

Η δομική και γενεακή κρίση, απαιτεί λύσεις και επιλογές που δεν είναι ακόμα στο «μενού» του πολιτικού συστήματος, καθώς εν πολλοίς, αφορά και την ουσιαστική αναδόμηση του τρόπου που και το ίδιο λειτουργεί και στελεχώνεται.

Το πέρασμα από την ικανοποίηση συντεταγμένων ομάδων με εύκολες ρητορικές και υποσχέσεις σε έναν συνολικό επαναπροσδιορισμό του ελληνικού κράτους, απαιτεί πολιτικές αντιλήψεις νέου εύρους για την θέση του στο παγκόσμιο σύστημα και για το μέλλον που οφείλει να έχει. Απαιτεί σκέψη η οποία θα επιδιώκει την δημιουργία νέου εθνικού πλούτου, ακόμα και με τρόπους που ως τώρα δεν έχουμε ίσως τολμήσει να φανταστούμε ότι θα μπορούσαμε.

Τέλος και για να μην γενικολογούμε, ειδικά για την γενιά που απειλείται να πνιγεί οριστικά, μέσα στις απολιθωμένες δομές, απαιτούνται συγκεκριμένα, ουσιαστικά και ρηξικέλευθα μέτρα, αναφέρω ενδεικτικά την ενδυνάμωση της νέας και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας με ελάφρυνση – επιτέλους - των ασφαλιστικών εισφορών, την επιδότηση της εργασίας και όχι της ανεργίας, το ευνοϊκό περιβάλλον για την μεγέθυνση μικρών επιχειρήσεων και παράλληλα την ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών για τις συνθήκες εργασίας. Απαιτείται φυσικά, η πραγματική διασύνδεση της ελληνικής οικονομίας, κατά κύριο λόγο με την Ευρωπαϊκή και φυσικά και με την παγκόσμια οικονομία, για να έχουμε εισροή πόρων και μεγάλων επενδύσεων. Τέλος, ίσως είναι η ώρα να αναλογιστούμε, αν θα πρέπει να τολμήσουμε να εισάγουμε ηλικιακές ποσοστώσεις έστω για μια χρονική περίοδο, όπως είχαν επιβληθεί παλαιότερα για την ισότητα των φύλων.

Η ενίσχυση αυτής της γενιάς σε αυτή την ιστορική καμπή, έχει σημασία για να ανοίξουμε τον δρόμο στις επόμενες γενιές, αλλά και για να διασφαλίσουμε αρκετό πλούτο για την υποστήριξη των προηγουμένων.

Φυσικά τα ενδεικτικά μέτρα που αναφέρθηκαν, δεν επαρκούν για να λύσουν το πρόβλημα. Αυτό που θα πρέπει να αποφασίσουμε, είναι αν θα αλλάξουμε συνολικά τις δομές της χώρας μας και αν θα επιδιώξουμε να αποκτήσουμε με τις δικές μας δυνάμεις μια ανταγωνιστική θέση στο παγκόσμιο σύστημα.

Αφού λοιπόν για άλλη μια φορά ως κοινωνία, επιλέξαμε να πάμε σε εκλογές και ο διάλογος μνημόνιο – αντιμνημόνιο φαίνεται ξεπεράστηκε από την ιστορία, ας πρωτοτυπήσουμε πραγματικά και αντί να σπεύσουμε σε πολιτικούς σχεδιασμούς για την ικανοποίηση κομματικών ακροατηρίων και μηχανισμών, ας ξεκινήσουμε επιτέλους τη συζήτηση για το πώς και ποιες δομές θα αλλάξουμε, πώς και με ποιον τρόπο θα σώσουμε μια γενιά που κινδυνεύει με οικονομικό αφανισμό, πώς και με ποιον τρόπο, θα κάνουμε συγκεκριμένα βήματα προς το μέλλον.