Ο Papazo μιλάει για τον επαγγελματικό προσανατολισμό της Gen Z

→ Μπορείτε να ακούσετε τη συζήτηση στο Spotify και στο Youtube

Βρεθήκαμε ένα μεσημέρι στο στούντιο της ATHENS VOICE τρεις εκπρόσωποι της Gen Ζ. Ο μουσικός και γιατρός Βασίλης Παπαζώτος ή Papazo, η δημοσιογράφος Ελένη Βαρδάκη και ο ασκούμενος δικηγόρος κι επίσης δημοσιογράφος Γιάννης Παπαδόπουλος. Σκοπός μας να συζητήσουμε το πώς η γενιά μας έχει αλλάξει τα εργασιακά ήθη, πώς δεν δέχεται τόσο εύκολα να καταπιεστεί σε συνθήκες ή καταστάσεις εργασιακές που δεν την ικανοποιούν. Ακολουθεί μια σταχυολόγηση των όσων είπαμε.

Ελένη: Βασίλη, ήθελες να σπουδάσεις Ιατρική ή ήταν κάτι για το οποίο σε παρακίνησε το οικογενειακό σου περιβάλλον;

Βασίλης: Λοιπόν, και οι δύο μου γονείς είναι οδοντίατροι. Από 10 χρονών με θυμάμαι να φτιάχνω κολάζ στο σχολείο όπου είμαι γιατρός και χειρουργώ. Δηλαδή, είμαι στο χειρουργικό τραπέζι με ασθενή κανονικά. Παράνοια! (γέλια) Όχι, δεν έβλεπα «Grey’s Anatomy». Έβλεπα τους γονείς μου που δούλευαν και ήταν ευχαριστημένοι απ’ αυτό, οπότε κάπως κι εγώ από μικρός ήθελα να γίνω γιατρός.

Ελένη: Οι γονείς σου είχαν τη νοοτροπία «ναι, παιδί μου, γίνε ό,τι θες, αρκεί να είναι γιατρός ή δικηγόρος»;

Βασίλης: Ο πατέρας μου έλεγε πάντα κάτι που έλεγε κι ο δικός του πατέρας: «Γίνε ό,τι θέλεις, παιδί μου, αλλά να είσαι ο καλύτερος σ’ αυτό». Να το θέλεις τόσο πολύ και να παθιάζεσαι, γιατί θα αποτελεί πολύ μεγάλο μέρος της ζωής σου – και πρέπει να το κάνεις χαρούμενος. Κάπου στο δημοτικό ξεκίνησα να παίζω κιθάρα. Δεν ήθελα να πάω να παίξω μουσική καθόλου, έκλαιγα. Η μητέρα μου με πήγε στο ωδείο. Ο πατέρας μου ήταν αυτός που έπαιζε κιθάρα στο σπίτι και τραγουδούσε, αλλά η μητέρα μου με πίεσε, που δεν έχει σχέση με κάποιο μουσικό όργανο. Εκεί είχα έναν δάσκαλο πολύ καταπιεστικό, «παλιάς κοπής» θεωρητικά, που, βλέποντας τις δυνατότητές μου, ήθελε να γίνω βιρτουόζος της κιθάρας. Εμένα δεν μου άρεσε καθόλου η κλασική μουσική. Εκ των υστέρων καταλαβαίνω τι μου έδωσε για να χτίσω αυτό που έχω γίνει σήμερα, αλλά τότε δεν μπορούσα να το αντιληφθώ, γιατί υπήρχε όλη αυτή η πίεση. Αργότερα, πέρασα στην Ιατρική της Πάτρας και κάπως έτυχε κι αγόρασα πλήκτρα που είχαν μέσα ένα πρόγραμμα μουσικής. Εκεί «κάηκα», γιατί από μικρός ήθελα να βυθιστώ στον κόσμο της σύνθεσης και να φτιάξω δικά μου κομμάτια. Σκέψου, πήγαινα στη σχολή και μετά γύριζα σπίτι κι έβλεπα για έξι εφτά ώρες YouTube tutorials.

Γιάννης: Ασχολείσαι ακόμα και με τα δύο, δηλαδή ασκείς και το επάγγελμα του γιατρού, είσαι και μουσικός. Κάποια στιγμή θα ήθελες να βρεις τη χρυσή τομή και να δεις τι σε κάνει πιο χαρούμενο; 

Βασίλης: Αυτό είναι το ερώτημα που με βασανίζει γενικότερα κι εμένα και την οικογένειά μου. Μέχρι στιγμής έχω τελειώσει την Ιατρική, αλλά περιμένω από το 2020 για να μπω να κάνω ειδικότητα. Το είχα κάπως σχεδιασμένο στο μυαλό μου όλο αυτό: ότι θα υπήρχε αυτό το κενό και θα το αξιοποιούσα κάνοντας κάθε εβδομάδα καινούργιο βίντεο.

Γιάννης: Νομίζω πως σε βοήθησαν όμως και οι συνθήκες. Φοβάσαι την ώρα που θα πρέπει να πας για την ειδικότητα; Πώς θα τα ρυθμίσεις όλα; 

Βασίλης: Πιστεύω ότι γενικά υπάρχει μια ματαιοδοξία: όσο πετυχαίνεις και όσο αυξάνονται τα νούμερα, θέλεις κι άλλο, κι άλλο... Θέλω να πιστεύω ότι μέσα μου θα βρω μια ισορροπία. Ότι δεν θα βγάζω συνέχεια βίντεο. Θα γράφω 5-6 κομμάτια δικά μου και θα κάνω μερικές συναυλίες. 

Τελικά, τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις; 

Ελένη: Εσύ κι ο Γιάννης έχετε ένα κοινό: έχετε τελειώσει τις πιο «παραδοσιακές» και καλές σχολές, Νομική ο Γιάννης, Ιατρική εσύ, και στην πορεία ακολουθήσατε κάτι άλλο. 

Βασίλης: Νομίζω ότι δεν είναι κάτι καινοφανές αυτό, ότι πολλοί απόφοιτοι της Νομικής ασχολούνται με τον Τύπο και τη δημοσιογραφία.

Γιάννης: Παλιότερα περισσότεροι, γιατί δεν υπήρχαν σχολές media και επικοινωνίας. Τώρα, ας πούμε, στις εφημερίδες οι περισσότεροι, όπως η Ελένη, έχουν αποφοιτήσει από μια σχολή σχετική, οπότε έχουν διδαχτεί αυτό το αντικείμενο.

Ελένη: Εγώ, τελειώνοντας δημοσιογραφία στο ΑΠΘ, σκεφτόμουν πως καλό θα ήταν να ακολουθήσω και το αντίστοιχο επάγγελμα. Ήθελα δηλαδή αυτό που θα σπουδάσω να το δω στην πορεία και επαγγελματικά. Ωστόσο, θαυμάζω τους ανθρώπους που δοκιμάζουν κάτι άλλο. Στο δικό μου μυαλό ήταν κάπως πιο περιορισμένες οι επιλογές.

Γιάννης: Εμένα το μικρόβιο της δημοσιογραφίας μού μπήκε όσο προετοιμαζόμουν να δώσω πανελλήνιες. Ξεκινήσαμε τότε με κάτι παιδιά που είχα γνωρίσει στο Facebook και φτιάξαμε ένα περιοδικό, όσο ήμασταν ακόμα Γ΄ λυκείου. Αργότερα προέκυψε να γράψω σε ένα άλλο περιοδικό, αμισθί. Στη συνέχεια με βρήκε η Athens Voice κι έγινε όλο αυτό πιο επαγγελματικό. Μ’ αρέσει πολύ η δημοσιογραφία. Μού βγαίνει εύκολα, γιατί είναι κάτι που αγαπάω. Νομίζω ότι βασική παράμετρος για να σου βγαίνει εύκολα μια δουλειά είναι το να σ’ αρέσει. Κι εμένα με προβληματίζει πάρα πολύ το τι θα κάνω, γιατί ξεκίνησα παράλληλα όταν πήρα το πτυχίο από τη Νομική, τον Οκτώβριο, να κάνω και άσκηση, την οποία και συνεχίζω. Επίσης στην Αθήνα δεν έχεις ιδέα πόσοι δικηγόροι υπάρχουν. Ο αριθμός μητρώου μου ως ασκούμενου είναι 60.200-κάτι. Δηλαδή, έχουν γραφτεί άλλοι 60.000 δικηγόροι. Βάλε με τον νου σου... 

Ελένη: Τελικά, πιστεύετε ότι η νέα γενιά δουλεύει για να ζει ή ζει για να δουλεύει;

Βασίλης: Είναι πολύ δύσκολο στην Ελλάδα –και στην Αθήνα συγκεκριμένα, όπου είναι και ακριβή η ζωή– να βιοποριστείς ως καλλιτέχνης μόνο. Είναι τεράστιο το άγχος. Δεν ξέρεις πώς θα πάει κάθε σου τραγούδι – κι αν μπεις στο mindset να γράψεις τραγούδια για να γίνουν επιτυχίες, δεν γίνονται ποτέ. Οπότε δεν θέλω να το κάνω αυτό στον εαυτό μου. Αν προκύψουν κάποια χρήματα από τη μουσική, θα νιώσω κυρίως ότι αυτό που κάνω έχει κάποιο αντίκρισμα και οικονομικό. Απ’ την άλλη, πιστεύω ότι οι άνθρωποι δεν είναι ένα πράγμα, δεν είναι μια ιδιότητα, ούτε ένα επάγγελμα. 

Παρακαλώ, όχι (κι άλλη) τοξική συμπεριφορά στην εργασία

Ελένη: Αυτό που παρατηρώ και θέλω να πιστεύω πως ισχύει είναι ότι η Gen Z είναι μια γενιά η οποία πλέον δεν δέχεται, τουλάχιστον όχι τόσο εύκολα, συμπεριφορές και πρακτικές που παλιότερα ήταν δεδομένες. Τα θα σου φωνάζω, θα σου μιλάω άσχημα γιατί έτσι δουλεύουμε, έτσι πρέπει να κινηθεί η εταιρεία είναι καταστάσεις στο οποίες πλέον υπάρχει ένα φρένο.

Γιάννης: Όντως, πολλοί δεν ανέχονται τέτοιες συμπεριφορές ή προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο να δομήσουν μια πιο ευχάριστη εργασιακή καθημερινότητα. Δεν ξέρω αν αυτό έχει να κάνει με την εποχή, ή αν απλώς το βοηθάει και η ηλικία – γιατί πιο εύκολα θα αρνηθείς κάτι στα 20, πιο δύσκολα στα 40 που έχεις μπει σε μια πορεία ζωής. Νομίζω ότι ένας εικοσάρης σήμερα δεν θα δεχτεί τα πάντα, ενώ ο αντίστοιχος των 90s ή των αρχών των zeros πιθανώς να δεχόταν και να υπέμενε πολύ περισσότερα, αφού όλοι στο περιβάλλον του θα του έλεγαν πως έτσι είναι τα πράγματα: το υπομείναμε όλοι, θα το υπομείνεις κι εσύ.

Βασίλης:  Εξαρτάται απ’ το επάγγελμα, γιατί πιστεύω ότι σε μεγάλες εταιρείες οι εξουσιαστικές σχέσεις υπάρχουν ακόμα. Θεωρώ ότι έχουν μειωθεί πολύ οι περιπτώσεις λεκτικής βίας, αλλά οι εκβιασμοί δεν έχουν σταματήσει. Κι αν κρίνω κι από τους φίλους μου που δουλεύουν σε τέτοια περιβάλλοντα και μπορεί να τους έρχονται email ενώ έχουν σχολάσει πριν από τρεις ώρες, νομίζω πως πρέπει να μπούμε στη διαδικασία να θέσουμε τα όριά μας πολύ πιο ξεκάθαρα – κάτι που δεν είναι πάντα εύκολο όταν έχεις ένα κινητό συνέχεια πάνω σου. Είμαστε μονίμως καλωδιωμένοι για το οτιδήποτε. Πολύ συχνά μου έρχονται μηνύματα στις 4:00 το βράδυ, επειδή το Instagram ή το TikTok δεν θεωρείται δουλειά.

Πιστεύω ότι η ηλικία από τα 20 μέχρι τα 35 είναι σαν μια δεύτερη εφηβεία. Προσπαθείς να ξαναβρείς τον εαυτό σου. Ελένη Βαρδάκη.

Ελένη: Νομίζω ότι πλέον ανοίγει η βεντάλια στις επιλογές που έχει η νέα γενιά, δηλαδή μπορώ να είμαι και γιατρός και μουσικός και tiktoker.

Γιάννης: Πράγματι, πλέον ο κόσμος μπορεί να βιοπορίζεται από κάτι που θεωρητικά ήταν μόνο για ψυχαγωγία, και ίσως έτσι επανεξετάζεται και το τι σημαίνει «δουλεύω». 

Βασίλης: Θέλω να ρωτήσω κάτι και να απαντήσετε ειλικρινά. Σε έξι χρόνια είμαι γιατρός κι έρχεστε στο ιατρείο μου, ενώ ξέρετε ότι για ένα μεγάλο διάστημα της ζωής μου έχω ασχοληθεί με τη μουσική. Ποια είναι η πρώτη σας αντίδραση; 

Γιάννης: Νομίζω ότι εδώ θα μπει ένα φίλτρο ηλικιακό.

Ελένη: Εμένα το ότι, ενώ είσαι γιατρός, είσαι και ενεργός στα social, αν σε έχω γνωρίσει, δεν θα με επηρεάσει. Όμως, δεν θα μου φαινόταν περίεργο για κάποιον που δεν σε ξέρει να έχει έναν δισταγμό. Σίγουρα μετράει η ηλικία.

Σε πέντε χρόνια θα ήθελα...

Βασίλης: Εσείς πού φαντάζεστε τον εαυτό σας σε πέντε χρόνια από τώρα;

Ελένη: Πιστεύω ότι η ηλικία από τα 20 μέχρι τα 35 είναι σαν μια δεύτερη εφηβεία. Προσπαθείς να ξαναβρείς τον εαυτό σου. Είσαι μεγάλος αλλά και μικρός ακόμα. Ωστόσο, αυτό που θα ήθελα εγώ σε 5 χρόνια είναι, με ό,τι κι αν κάνω –γιατί, όπως είπαμε, αλλάζουμε–, να είμαι χαρούμενη και να έχω ένα καλό εισόδημα που θα μου παρέχει μια άνετη ζωή, είτε ζω στην Αθήνα είτε οπουδήποτε αλλού.

Βασίλης: Εγώ με φαντάζομαι να τελειώνω την ειδικότητά μου και να έχω βγάλει αρκετά τραγούδια που θα έχουν αγαπηθεί από τον κόσμο. Να διοργανώνω και 5-6 συναυλίες τον χρόνο, όπου θα βρισκόμαστε όλοι μαζί και θα περνάμε όμορφα. 

Γιάννης: Εγώ σε πέντε χρόνια θέλω, ό,τι κι αν κάνω –δεν ξέρω ακόμα τι μπορεί να είναι αυτό, ίσως τίποτα απ’ ό,τι κάνω τώρα, ίσως και τα ίδια–, να ξυπνάω το πρωί και να πηγαίνω χαρούμενος στη δουλειά μου. Και νομίζω ότι, αν συμβαίνει αυτό, θα είναι όλα καλύτερα.