Μπαμπινιώτης: Η σύγκριση των ελληνικών λέξεων με τις αγγλικές - Ποια γλώσσα έχει τη μεγαλύτερη διαφάνεια;

Με ανάρτησή του στο Facebook ο καθηγητής Γλωσσολογίας, Γιώργος Μπαμπινιώτης, σημειώνει τους λόγους για τους οποίους οι λέξεις της ελληνικής γλώσσας έχουν μεγαλύτερη διαφάνεια σε σχέση - για παράδειγμα - με αυτές της αγγλικής.

Ο κ. Μπαμπινιώτης θέτει τα ερώτημα «μπορούμε να βλέπουμε μέσα από τις λέξεις;» και «έχουν οι λέξεις διαφάνεια;» δίνοντας απαντήσεις και εξηγώντας πως ο χρήστης της ελληνικής γλώσσας αντλεί ευκολότερα περισσότερες πληροφορίες για την σημασία, την δομή, συχνά και για την ιστορία της λέξης.

Η ανάρτηση του Γιώργου Μπαμπινιώτη

19. Η διαφάνεια των λέξεων

Μπορούμε να βλέπουμε μέσα από τις λέξεις; Έχουν οι λέξεις διαφάνεια; Ναι, μεγαλύτερη ή μικρότερη ανάλογα με τη γλώσσα. Μεγάλη διαφάνεια λ.χ. έχουν οι λέξεις της Ελληνικής για δυο κυρίως λόγους: α) επειδή έχουν μεγαλύτερη δομική έκταση (πολυσύλλαβες). β) επειδή στην γραφή τους ακολουθείται η ιστορική ορθογραφία, η οποία διατηρεί την αρχική μορφή της λέξης συνδεδεμένη και με την σημασία της. Έτσι, ο χρήστης αντλεί ευκολότερα περισσότερες πληροφορίες για την σημασία, την δομή, συχνά και για την ιστορία της λέξης.

Ο ομιλητής της Ελληνικής εύκολα θα καταλάβει βλέποντας μέσα από την λέξη ευ-τυχ-ία, από την διαφάνεια της, ότι η σημασία της σχετίζεται με το ευ και το τύχη, άρα είναι η «καλή τύχη», ενώ το δυσ-τυχία ή το α-τυχία είναι το αντίθετο. Θα καταλάβει το δημο-κρατία ως «κράτος εξουσίας του δήμου», του λαού αντί του πολι-τική έχει σχέση με τους πολίτες. Θα καταλάβει το ομο-λογώ ως το επι-μένω, το απο-τρέπω, τα είσ-οδος, έξ-οδος, διά-οδος, προ-όδος, τα προ-βάλλω, προ-βολή, προ-βολέα ακόμη και προ-βλήμα.

Αντιθέτως, ο μέσος ομιλητής της Αγγλικής λ.χ. θα δυσκολευθεί πολύ να καταλάβει τις πάμπολλες μονοσύλλαβες αγγλικές λέξεις π.χ. go, come, give, take, read, write, like, hate, see, hear, smell, touch, good, bad, run, nice, smile, want, stand, few, much, less, big, little, night, dark, light, dead.

Γλώσσες όπως η Ελληνική, στις οποίες η κεντρική πληροφορία φέρεται από την ίδια την περισυλλαβίζουσα σειρά άλλων γραμματικών και σημασιολογικών πληροφοριών (έξ ου και οι περισσότερες συλλαβές), έχουν μεγαλύτερη διαφάνεια.

περί-ληψ-η, περί-ληψ-η, συμ-περί-ληψ-η, συμ-περι-ληπ-τ-ικ-ός
γεν-ος – γον-ος – γον-ίδι-ο – γον-ιδι-ακ-ός – γον-ιδι-ακ-ότητ-α

Άρα, η διαφάνεια των λέξεων είναι ένας ευκολυνόμενος δρόμος που διευκολύνει, όπου υπάρχει, την ικανότητα ανακάλυψης, αποτύπωσης και ανάκλησης της σημασίας των λέξεων σε συνδυασμό και με την παραγωγή άλλων που επεκτείνουν τα όρια της διαφάνειάς τους.