Η Ελλάδα σε συνθήκες έντονης ξηρασίας – Σοβαρές επιπτώσεις σε Κρήτη, Πελοπόννησο και Βόρεια Ελλάδα

Ανησυχία προκαλούν τα νεότερα στοιχεία της επιστημονικής ομάδας Meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, σύμφωνα με τα οποία η Ελλάδα βιώνει εντεινόμενες συνθήκες ξηρασίας από την 1η Αυγούστου και έπειτα. Με εξαίρεση ορισμένες περιοχές στη Μακεδονία, τη Θεσσαλία και την κεντρική Στερεά Ελλάδα, το μεγαλύτερο μέρος της χώρας καταγράφει σημαντικό υδρολογικό έλλειμμα, αποτέλεσμα κυρίως των παρατεταμένων υψηλών θερμοκρασιών και των περιορισμένων βροχοπτώσεων του Ιουλίου.

Σε ιδιαίτερα κρίσιμη κατάσταση, σύμφωνα με την ανάλυση του δείκτη ξηρασίας, βρίσκονται πολλές περιοχές της χώρας. Η Κρήτη, η Πελοπόννησος, η ανατολική Μακεδονία, η Θράκη και η Λέσβος παρουσιάζουν φαινόμενα έντονης ή και ακραίας ξηρασίας, κατατασσόμενες στα υψηλότερα επίπεδα (4 και 5). Παράλληλα, ζώνες της Αττικής, της Εύβοιας, της δυτικής Στερεάς Ελλάδας και της Ηπείρου, καθώς και αρκετά νησιά, εμφανίζουν σημάδια μέτριας ή σημαντικής ξηρασίας (επίπεδα 2 και 3).

Η επιδείνωση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες και την απουσία βροχοπτώσεων κατά τον Ιούλιο, γεγονός που έχει οδηγήσει σε αισθητά αυξημένα επίπεδα ξηρασίας για την εποχή, συγκριτικά με τις αρχές του προηγούμενου μήνα. Η κατάσταση αυτή ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στη γεωργία και το περιβάλλον όσο και στον κίνδυνο εκδήλωσης δασικών πυρκαγιών, καθιστώντας επιτακτική την παρακολούθηση και διαχείριση των υδάτινων πόρων.

Η αξιολόγηση των συνθηκών ξηρασίας βασίζεται στην εδαφική υγρασία του στρώματος μεταξύ 28 και 100 εκατοστών κάτω από την επιφάνεια.

Η περιεκτικότητα σε νερό στο στρώμα αυτό είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη και απόδοση πολλών γεωργικών καλλιεργειών και αντικατοπτρίζει την επίδραση του υετού, της εξατμισοδιαπνοής και της απορροής/διήθησης νερού στο έδαφος σε ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα.

Όταν η εδαφική υγρασία σε αυτό το στρώμα είναι αρκετά κάτω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα μιας συγκεκριμένης περιοχής, αυτό συνεπάγεται συνθήκες (σχετικής) ξηρασίας και άρα παρατεταμένο υδατικό στρες για τις καλλιέργειες.

Με βάση τα δεδομένα εδαφικής υγρασίας της υπηρεσίας Copernicus EU της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπολογίζουμε τον κανονικοποιημένο δείκτη απόκλισης εδαφικής υγρασίας (SSMI) λαμβάνοντας υπόψη τις τωρινές συνθήκες καθώς και αυτές κατά την περίοδο αναφοράς 1991-2020. Ανάλογα με την τιμή του δείκτη αυτού κατατάσσουμε την ξηρασία στα επίπεδα 1 έως 5, τα οποία με τη σειρά υποδηλώνουν ήπια, μέτρια, σημαντική, έντονη και ακραία ξηρασία.

Οι καταστάσεις αυτές έχουν σχετική και όχι απόλυτη έννοια. Για παράδειγμα, αν η εδαφική υγρασία είναι αρκετά χαμηλή για τα δεδομένα μιας περιοχής την συγκεκριμένη περίοδο του έτους, τότε ενδέχεται να έχουμε έως και ακραία ξηρασία χωρίς να είναι τελείως ξερό το έδαφος.

Στις περιπτώσεις όπου ο δείκτης SSMI είναι ελαφρώς αρνητικός ή θετικός, τότε βρισκόμαστε σε κανονικές για την εποχή συνθήκες, ενώ αν είναι σημαντικά θετικός τότε έχουμε πλεόνασμα υγρασίας στο έδαφος.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ελλείψει επιτόπιων παρατηρήσεων οι τιμές εδαφικής υγρασίας αποτελούν εκτίμηση εξειδικευμένου μοντέλου για την επιφάνεια της Γης (ERA5-Land) και κατά τόπους ενδέχεται να υπάρχουν αποκλίσεις από τις πραγματικές συνθήκες.

Πηγή: Μeteo