Ο δρόμος για τον Πύργο και ο δρόμος για το αυτονόητο

Η γενιά μου σπούδασε σε ευρωπαϊκές πόλεις και κωμοπόλεις, με ένα φοιτητικό εισιτήριο τρένου να αρκεί για να γυρίσεις όλη τη χώρα των σπουδών σου. Κανείς μας δεν ενθουσιάστηκε ποτέ με τις κορδέλες των εγκαινίων οδικών δικτύων.

Οι δρόμοι είναι χρήσιμοι, αλλά όχι πανάκεια. Εξυπηρετούν κυρίως τις εμπορευματικές μεταφορές. Οι υπόλοιποι, σε μια σοβαρή χώρα, θα επιθυμούσαν λιγότερα αυτοκίνητα και καλύτερες δημόσιες συγκοινωνίες. Η κατοχή αυτοκινήτου έχει κόστος: ασφάλεια, συντήρηση, ΚΤΕΟ, ανταλλακτικά, παρκάρισμα. Το ταξίδι προϋποθέτει διόδια, καλή υγεία και ικανότητα οδήγησης. Δεν τα έχουμε πάντα. Θυμάμαι, νεότερη στην Αγγλία, την έκπληξή μου όταν διαπίστωσα ότι κανείς από τους γνωστούς μου δεν διέθετε αυτοκίνητο. Δεν βόλευε. Και ήταν μπελάς.

Για χρόνια, τα SUV και τα μεγάλου κυβισμού αυτοκίνητα ήταν σύμβολα status. Επιστέγασμα επαγγελματικής καταξίωσης. Σήμερα, βλέποντας στον δρόμο πολυτελή αυτοκίνητα με πινακίδες από βαλκανικές χώρες, νιώθω ότι επιστρέψαμε δύο δεκαετίες πίσω. Η νεότερη γενιά έχει αφήσει αυτή τη λογική. Σκέφτεται αλλιώς το ταξίδι, τη μετακίνηση, το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Ένα ασφαλές οδικό δίκτυο είναι αυτονόητο. Στην Ελλάδα, όμως, για δεκαετίες δεν ήταν. Και ίσως γι’ αυτό οι πολιτικές δυνάμεις που κυβέρνησαν επί χρόνια δυσκολεύονται σήμερα να πείσουν ότι είναι «μεταρρυθμιστικές», όταν παρουσιάζουν ως πρόοδο κάτι που αλλού γίνεται εμπρόθεσμα και χωρίς φιέστες. Το ίδιο ισχύει και για το εκτεταμένο σιδηροδρομικό δίκτυο – εκεί, βέβαια, το όνομα «Τέμπη» δεν παραπέμπει πια σε τοπίο, αλλά σε εθνική τραγωδία.

Η κυβέρνηση υπογραμμίζει την ολοκλήρωση του δρόμου ως επιτυχία. Αλλά η ικανοποίηση του πολίτη είναι χλιαρή. Σε μια χώρα όπου είδηση γίνεται η συντήρηση μιας διάβασης, ο πήχης έχει πέσει χαμηλά. Είναι σαν υπάλληλος να δηλώνει υπερήφανος που κατάφερε να ανοίξει και να κλείσει τον υπολογιστή του με επιτυχία.

Η συγκοινωνιακή πραγματικότητα είναι αποκαλυπτική: Στη Θεσσαλονίκη, ο σιδηροδρομικός σταθμός δεν συνδέεται με το λιμάνι. Το λιμάνι μόλις φέτος αργά το καλοκαίρι συνδέθηκε με τις Σποράδες. Στην Πελοπόννησο, ορισμένοι πολίτες δεν έχουν επισκεφθεί καν τους γειτονικούς νομούς, γιατί το ΚΤΕΛ δεν βολεύει.

Έχω ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα με αυτοκίνητο. Στην Αγγλία, τη Γαλλία και την Ιταλία με τρένο. Εκεί, οι πόλεις και οι περιφέρειες συνδέονται πυκνά, γρήγορα και χωρίς ανάγκη αυτοκινήτου. Οι παρακάμψεις λόγω έργων και η συχνή συντήρηση των δρόμων κάνει το ταξίδι με αυτοκίνητο σκέτη ταλαιπωρία.

Κι αν κάτι εξηγεί τα χαμηλά ποσοστά όλων των κομμάτων στις δημοσκοπήσεις, είναι ακριβώς αυτό: μια χώρα όπου οι πολίτες έχουν συνηθίσει να χαίρονται για τα αυτονόητα, να αποδέχονται τις καθυστερήσεις ως «φυσιολογικές» και να θυμούνται ότι η τελευταία μεγάλη κουβέντα για το τρένο έγινε όχι για να πανηγυρίσουμε ένα νέο δίκτυο, αλλά για να θρηνήσουμε θύματα.

Δεν έχουμε υποδομές. Δεν έχουμε υπομονή. Γι’ αυτό χαιρόμαστε –αν χαιρόμαστε– με πικρία.