Οι θάνατοι ταξιδιωτών στην Ελλάδα και η ατομική ευθύνη

Μέχρι σήμερα, στη διάρκεια των διακοπών τους στην Ελλάδα, πέντε ταξιδιώτες έχασαν τη ζωή τους από θερμοπληξία. Ένας ακόμη 59χρονος Αμερικανός, ο κ. Άλμπερτ Κάλιμπετ, αγνοείται· ενώ γράφω αυτό το σημείωμα, ίσως ο άνθρωπος να έχει βρεθεί — ζωντανός ή νεκρός. Πάντως, η φίλη του δήλωσε στην New York Post ότι είναι «αηδιασμένη» από την οκνηρία των ελληνικών αρχών: μάλλον θα έπρεπε να είναι αηδιασμένη από την αποτυχία της να εμποδίσει τον κ. Κάλιμπετ να πάρει τους δρόμους μέσα στο λιοπύρι. Οι άνθρωποι σχηματίζουν κοινότητες για να προστατεύουν και να βοηθούν ο ένας τον άλλον.

Στις βρετανικές και αμερικανικές εφημερίδες διαβάζω πολλά παράπονα για τις ελληνικές αρχές: πιθανότατα οι τοπικές διοικήσεις έχουν ευθύνη για τις τραγωδίες. Δεν είδα όμως καμιά αναφορά στην ατομική ευθύνη. Όλοι οι άνθρωποι που χάθηκαν ήταν πάνω από πενήντα ετών: αναρωτιέμαι τι κάνει τους seniors να ξεκινάνε πεζοπορίες σε απόκρημνα μέρη με θερμοκρασίες που φτάνουν ή ξεπερνούν τους 40 βαθμούς Κελσίου. Άραγε οι γκουρού της ευεξίας έχουν πείσει τους ηλικιωμένους ότι η ηλικία είναι ένας αριθμός και τίποτα περισσότερο; Πράγματι, τις τελευταίες δεκαετίες, το σύνθημα  της τρίτης ηλικίας είναι «Yes, we can!»· κάτι που δεν ισχύει. Αντιθέτως, we cannot: η ηλικία επισύρει ευθραυστότητα, η οποία θα έπρεπε να συνοδεύεται από σύνεση. Tο να είσαι 50-60-70 ετών και να ξεκινάς ποδαρόδρομο σε συνθήκες καύσωνα δεν είναι συνετό· δείχνει ακραία βουλησιαρχία, ψευτο-νεοτενία και έλλειψη αυτογνωσίας. Κι όμως, αν κατάλαβα καλά από τα δημοσιεύματα, ενοχοποιούνται «οι Έλληνες» (oι οποίοι, ευλόγως, διοχετεύουν πόρους, κατά προτεταιότητα, στην απόσβεση πυρκαγιών) και η κλιματική αλλαγή· όλα μας φταίνε εκτός από τη δική μας απερισκεψία.

Ίσως οι τοπικές αρχές να υπολείπονται σε αποτελεσματικότητα τόσο στην απαραίτητη πολιτική προειδοποιήσεων, όσο και στην έρευνα και διάσωση των περιπετειωδών ατόμων. Αλλά, θα επιμείνω: όταν η θερμοκρασία πλησιάζει τους 40 βαθμούς στην Αμοργό, στη Σίκινο, στο Μαθράκι, στη Σάμο και στην Κρήτη, η αυτοπροστασία θεωρείται αυτονόητη ακόμα και για ανθρώπους που δεν γνωρίζουν το κλίμα του Νότου και που δεν αποδέχονται την απορρύθμιση του κλίματος: όχι μόνον δεν συνιστώνται οι πεζοπορίες σε ορεινά μονοπάτια και απομακρυσμένες παραλίες, αλλά πρέπει να παραμένουμε σε εσωτερικούς χώρους, κατά προτίμηση κλιματιζόμενους, με άμεση πρόσβαση σε νερό.

Η συναίσθηση του χρόνου που περνά είναι, πιθανώς, ένα από τα στοιχεία που μας διακρίνουν από τα περισσότερα ζωικά είδη. Το να προσπαθούμε να αποκτήσουμε εμπειρίες από τις οποίες ίσως οι νέοι θα επιζούσαν (ούτε αυτό είναι σίγουρο στη συγκεκριμένη περίπτωση) μαρτυρεί ανωριμότητα: μεγαλώνουμε, γερνάμε και δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ακόμα δυο-τρία απλά πράγματα, μεταξύ των οποίων είναι οι κίνδυνοι από την ηλιακή ακτινοβολία και τη σωματική καταπόνηση.

Με την ευκαιρία της πολλαπλής τραγωδίας των τελευταίων ημερών, πρέπει οι αρχές να σκεφτούν σοβαρότερα τους αυξανόμενους περιβαλλοντικούς κινδύνους: για να διατηρηθεί η τουριστική ανάπτυξη χρειάζονται ρυθμίσεις —προστασία των υδάτινων πόρων και των δασών, περιορισμός της δόμησης, καλύτερη ενημέρωση με σκοπό την ασφάλεια των ταξιδιωτών. Επιπλέον, καθώς στη Σάμο, εθεάθη ζευγάρι αλλοδαπών να περπατά χωρίς καπέλα σε μονοπάτι στους 41 βαθμούς Κελσίου, φαίνεται πως οι άνθρωποι χρειάζονται ενημέρωση και καθοδήγηση: όταν συμπεριφερόμαστε αψηφώντας τη λογική, αξίζουμε να μας μεταχειρίζονται σαν παιδιά, να μας λένε Μη το ένα, Μη το άλλο.