Φοβάμαι το καλοκαίρι που έρχεται

Ο φετινός Απρίλιος μοιάζει σαν Μάιος ή ακόμη και Ιούνιος, με τις θερμοκρασίες να φτάνουν ή και να ξεπερνούν τους 30 βαθμούς. Κόσμος μαζεμένος στις παραλίες «χαίρεται» τη θάλασσα που βράζει (αναρωτιέμαι αν έστω και λίγοι συνειδητοποιούν τι σημαίνει αυτό), ξεπερνώντας ακόμη και κατά δύο βαθμούς Κελσίου τα φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε χάσει πια την αίσθηση του φυσιολογικού γιατί ζούμε σε μια απολύτως μη φυσιολογική εποχή. Πυκνή αφρικανική σκόνη σκέπασε τον ουρανό της Αθήνας για τουλάχιστον τέσσερις ημέρες. Μπορεί η συχνή επανάληψή του μας να ανησυχεί όλο και περισσότερο, αφού εκτοξεύει τη σωματιδιακή ατμοσφαιρική ρύπανση και απειλεί την υγεία όλων μας.

Η φωτιά στα Πιέρια Όρη ξεκίνησε στις 31 Μαρτίου, πολύ πριν το ξεκίνημα της αντιπυρικής περιόδου και συνεχίζεται για τέταρτη ημέρα. Είναι έρπουσα φωτιά, αλλά μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα γίνει τον Ιούλιο και τον Αύγουστο; Φοβάμαι το καλοκαίρι που έρχεται…

Παρά τα όσα ζήσαμε πέρυσι, με την φωτιά στη Ρόδο, την καταστροφή του εμβληματικού δάσους της Δαδιάς, τη μεγαλύτερη φωτιά στον Έβρο και την τεράστια πλημμύρα στη Θεσσαλία, τα ίδια λάθη φαίνεται να επαναλαμβάνονται πάλι και πάλι χωρίς διακοπή.

Η δασική προστασία αφήνεται στα χέρια των ιδιωτικών εταιρειών, που ακόμη και με τις καλύτερες των προθέσεων, δεν μπορούν να παίξουν αυτόν τον κρίσιμο ρόλο που ανήκει στις δασικές υπηρεσίες, αλλά και στις τοπικές κοινωνίες, που θα μπορούσαν να διαχειριστούν τα δάση μας με στόχο την αειφορία και το αμοιβαίο όφελος για τους κατοίκους και το περιβάλλον.

Οι ιδιώτες βλέπουν τα δάση εργαλειακά, ως συμπλέγματα βλάστησης και βιομάζας, δεν ακούνε την ψυχή τους, δεν αναγνωρίζουν τις λειτουργίες τους ως οικοσυστήματα, δεν βλέπουν την αξία των αλληλοεπιδρώντων οργανισμών και της άγριας ζωής.

Ένα βιώσιμο αγροτο-δασικό μοντέλο με διαχειριστικές πρακτικές που θα προστατεύουν τα δάση μας από τη φωτιά, θα μειώνουν τη διάβρωση και τον πλημμυρικό κίνδυνο, θα θωρακίζουν τη βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη υγεία, εξασφαλίζοντας ένα καλό εισόδημα στους αγρότες, μελισσοκόμους, κτηνοτρόφους και άλλους διαχειριστές των δασών, παραμένει ακόμη άπιαστο όραμα.

Για το μέλλον της Θεσσαλίας μπήκε σε «διαβούλευση» η μελέτη μιας ολλανδικής εταιρείας που, όπως καταγγέλλουν περιβαλλοντικές ΜΚΟ, ήταν προσωπική επιλογή του Κ. Μητσοτάκη, ενώ δεν διαθέτει εμπειρία και τεχνογνωσία στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Η μελέτη είναι διαθέσιμη μόνο στην αγγλική γλώσσα (!) και προτείνει έργα που μπορούν να αλλάξουν δραματικά τα φυσικά οικοσυστήματα, κατασκευάζοντας πολλά φράγματα, αφαιρώντας την παρόχθια βλάστηση και προκρίνοντας εκτροπή του Αχελώου!

Την ίδια στιγμή, οι Θεσσαλοί αγρότες ενδιαφέρονται (κυρίως) να επιστρέψουν στο συνηθισμένο καλλιεργητικό πρότυπο, αρνούνται πεισματικά, δια στόματος του περιφερειάρχη Θεσσαλίας, να αλλάξουν σταδιακά τη βαμβακοκαλλιέργεια με άλλες λιγότερο υδροβόρες, περισσότερο βιώσιμες καλλιέργειες, με έμφαση στην εξοικονόμηση νερού, την κυκλική παραγωγή διατροφικών προϊόντων, την προστασία του εδάφους από τη διάβρωση και την απεξάρτηση από τοξικά φυτοφάρμακα που εισβάλουν ως δηλητήρια στον κύκλο του νερού και στο έδαφος, σκοτώνουν χιλιάδες επικονιαστές - αλλά και τους ίδιους τους αγρότες. 

Η αγροτική γη ερημώνει, τόσο από την εγκατάλειψη λόγω μειωμένου αγροτικού εισοδήματος, όσο και από τη ραγδαία εξελισσόμενη ερημοποίηση. Η Θεσσαλία κινδυνεύει να γίνει ένα νέο παράδειγμα προς αποφυγή, οικολογικής και κοινωνικής κατάρρευσης – θυμηθείτε τα νησιά του Πάσχα!

Την ίδια στιγμή, οι παραλίες μας γεμίζουν πλαστικά και μικροπλαστικά, τα θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα υποφέρουν τόσο από την τουριστική και οικιστική ανάπτυξη όσο και από την εκτεταμένη ρύπανση. Οι Κυκλάδες, η Κρήτη χάνουν τη χαρακτηριστική ομορφιά τους. Μια ομορφιά που επιβίωσε για πολλούς αιώνες γίνεται θυσία στο βιομηχανικό τουριστικό μοντέλο αλλά και στο πρόσφατο Airbnb. Ευτυχώς, ορισμένοι (αλλά όχι πολλοί, όπως θα έπρεπε) ντόπιοι κάτοικοι δίνουν τον δικό τους αγώνα για την αειφορία, για τη δημόσια και ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες για τη διατήρηση του μοναδικού τοπίου και την προστασία της γης τους. Είναι σχεδόν νομοτελειακό: μόνο όταν γνωρίζεις και εκτιμάς αυτό που έχεις, μπορείς να το προστατέψεις.

Στην Αττική, ενώ όλοι οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι μόνο με λύσεις βασισμένες στη φύση μπορούμε να αποφύγουμε τις πλημμύρες και άλλες φυσικές καταστροφές, συνεχίζουμε στο ίδιο ξεπερασμένο μοτίβο: η «διευθέτηση» του μεγάλου ρέματος στη Ραφήνα είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής γκρίζων υποδομών (τσιμεντοποίησης και διαπλάτυνσης του ποταμού) με καταστροφή του ποτάμιου οικοσυστήματος και της παρόχθιας βλάστησης που προσφέρει ιδανικό ενδιαίτημα για την άγρια ζωή.

Στην εποχή της κλιματικής κατάρρευσης, συνεχίζονται οι προσπάθειες για εξορύξεις υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης, ενώ οι εταιρείες και η κυβέρνηση παραμυθιάζουν τον κόσμο για τεράστια ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα, χωρίς ουσιαστική ενημέρωση και διαφάνεια. Οι επιπτώσεις των σεισμικών ερευνών στη θαλάσσια βιοποικιλότητα, ιδιαίτερα στους πληθυσμούς των κητωδών, είναι πολύ μεγάλες, αλλά ποιοι πραγματικά ενδιαφέρονται πέρα από τα τοπικά κινήματα που δίνουν τον μοναχικό αγώνα τους, με στήριγμα τις περιβαλλοντικές ΜΚΟ και τους Πράσινους;

Τα ορυκτά καύσιμα πρέπει να παραμείνουν στο υπέδαφος, όπως –χρόνια τώρα– φωνάζει η Γκρέτα Τουνμπεργκ και το νεανικό πράσινο κίνημα, αν θέλουμε να έχουμε μέλλον στη γη.

Όλα τα παραπάνω και πολλά ακόμη βρίσκουμε και θα βρίσκουμε μπροστά μας όλο και πιο συχνά, όλο και πιο έντονα.

Αν δεν είναι λοιπόν αυτή η εποχή της κρίσης η κατάλληλη στιγμή να ενωθούμε όσοι και όσες βλέπουμε με μεγάλη ανησυχία το παρόν και μέλλον, αν δεν είναι αυτή η εποχή που πρέπει να πετύχουμε μια πολύ μεγάλη κινητοποίηση της κοινωνίας για τον κόσμο που ονειρευόμαστε, τότε δεν θα υπάρχει άλλη ευκαιρία για μας.