Step into a (dis)ability ή πώς να «μπούμε στα παπούτσια» ενός ανάπηρου ατόμου

Τριάντα νέοι, ηλικίας 18-30 ετών, από όλη την Ευρώπη συγκεντρώνονται στις Ράχες Φθιώτιδας. Άτομα με αναπηρία και χωρίς ταξιδεύουν και συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα ανταλλαγής νέων. Ένα ταξίδι επτά ημερών είναι αρκετό για μερικούς ώστε να «μπουν» για λίγο στα παπούτσια ενός ανάπηρου ατόμου και να ζήσουν μία ημέρα από την αρχή ως το τέλος της, ως τυφλοί, κωφοί, ως άτομα με κινητική αναπηρία ή άτομα με χρόνια ασθένεια. Κάνουν πεζοπορία αλλά δεν μπορούν να δουν. Πηγαίνουν στο σούπερ μάρκετ με αμαξίδιο, αλλά το σούπερ μάρκετ του χωριού δεν είναι προσβάσιμο. Μοιράζονται σκέψεις, συναισθήματα και βιώματα χωρίς να ακούν. Παίζουν, χορεύουν, διασκεδάζουν, ενώ δεν έχουν την όρασή τους. Αυτές είναι μόνο μερικές από τις δραστηριότητες μη-τυπικής εκπαίδευσης που στηρίζονται στη μεθοδολογία «step into» - «challenge by choice» - «make it accessible», που χάρη σε αυτές οι συμμετέχοντες, με και χωρίς αναπηρία, εμβαθύνουν στην καθημερινή ζωή των ατόμων με αναπηρίες.

Τι είναι το πρόγραμμα «Step Into a (DIS)ability»

Η κάθε μέρα και η κάθε δραστηριότητα του προγράμματος Step into a (dis)ability αποτελεί μια βαθιά προσωπική εμπειρία που χαράζεται στους νέους, προάγοντας την αλληλεγγύη και προωθώντας τη συμπερίληψη. Πίσω από όλο αυτό το πρότζεκτ κρύβεται ένα πρόγραμμα ανταλλαγής νέων που διοργανώνεται από την Be Visible Be YOU Α.Μ.Κ.Ε. την οποία ίδρυσε η Αναστασία Τασούλα, η πρώτη ασθενής με κυστική ίνωση παγκοσμίως και ξύπνησε από καταστολή και η πρώτη που έκανε μεταμόσχευση πνευμόνων στην Ελλάδα. Με την Αναστασία μιλήσαμε πρώτη φορά όταν γύρισε στο σπίτι μετά τη μεταμόσχευση πνευμόνων, μετά από 221 ημέρες στη ΜΕΘ και αφού πήγε κόντρα σε κάθε προγνωστικό και έζησε. Ακόμη θυμάμαι με πόση ζωντάνια και θετικότητα μου περιέγραφε όσα έζησε. Αυτή τη φορά συζητάμε για το πρόγραμμα ανταλλαγής, τα συναισθήματα των ανθρώπων που συμμετείχαν και τα νέα πρότζεκτ που έρχονται.

Η Α.Μ.Κ.Ε. Be Visible Be YOU και η Αναστασία Τασούλα

Η Be Visible Be YOU είναι μια Α.Μ.Κ.Ε. που ιδρύθηκε στην Αθήνα στις αρχές του 2019 με σκοπό την καταπολέμηση των στερεοτύπων απέναντι στο διαφορετικό, την ευαισθητοποίηση στις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες και την ψυχική ενδυνάμωση των ανθρώπων με αναπηρίες, δίνοντάς τους ίσες ευκαιρίες στην κοινωνία. «Η ιδέα ήρθε κάπως φυσικά. Απλώς ξύπνησα μια ημέρα και είπα ότι θέλω να φτιάξω μια οργάνωση που θα στηρίξει ανθρώπους στο να είναι οι εαυτοί τους, να μη φοβούνται να χρησιμοποιήσουν τη φωνή τους για να ακουστούν, να κάνει τους αόρατους ανθρώπους, ορατούς, να καταπολεμάει τα στερεότυπα απέναντι στη διαφορετικότητα και να δημιουργήσει μια κοινωνία βασισμένη στο "μαζί". Μια και ο δικός μου τομέας ήταν η ψυχική ενδυνάμωση και η ψυχολογία, έβαλα και οτιδήποτε ήξερα από εκεί σε μεθοδολογίες, εκπαιδεύτηκα σε πολλές ακόμα, και μαζί με 10 τόνους δημιουργικότητα ξεκίνησα το πιο, τελικά, τρελό project που έχω κάνει ποτέ – εντάξει, σχεδόν το πιο τρελό γιατί το πιο τρελό είναι το ότι ζω. Η ομάδα μας αποτελείται από ανθρώπους από ευάλωτες ομάδες όσο και άτομα με αναπηρία και όλοι μαζί δημιουργούμε βιωματικές δράσεις ψυχικής ενδυνάμωσης και εκπαίδευσης πάνω στην προσβασιμότητα και τη συμπερίληψη» μου λέει η Αναστασία.

Με τη συμμετοχή νέων ανθρώπων από πέντε χώρες της Ευρώπης (Ελλάδα, Ισπανία, Κροατία, Βουλγαρία και Πολωνία), το πρόγραμμα αυτό παρέχει μια βιωματική εμπειρία που υπερβαίνει τα σύνορα και καταπολεμά τα στερεότυπα για το πώς ένα άτομο με αναπηρία ζει την καθημερινή του ζωή. «Αυτό που κάνει τη διαφορά, λοιπόν, δεν είναι απλά η συνειδητοποίηση ότι τα άτομα με αναπηρίες αντιμετωπίζουν συχνά περιθωριοποίηση, στερεότυπα και διάκριση. Αυτό που κάνει τη διαφορά είναι ότι τριάντα νέοι από όλη την Ευρώπη συγκεντρώνονται στις Ράχες Φθιώτιδας και κάνουν κάτι για αυτό, δημιουργούν πλάνα και αναγνωρίζουν τις προκλήσεις. Στοχεύουν στο να προβάλλουν τις ανισότητες που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία και να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να το αλλάξουν αυτό».

Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε για τη δημιουργία και την υλοποίηση του πρότζεκτ, τη ρωτάω.
«Άπειρες! Φτάνει να ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι αυτό το πρότζεκτ η ομάδα μας το αιτήθηκε για χρηματοδότηση πριν πέσω σε κώμα, δηλαδή, στις αρχές του 2022. Πέρασα έναν χρόνο στο νοσοκομείο, με την ομάδα μου να με στηρίζει και να ανυπομονούμε να δούμε αν θα ζήσω, ώστε να συνεχίσουμε τη μαγεία που ξεκινήσαμε με το “Step Into a (DIS)ability”. Χρειάστηκε να αλλάξουμε τα μισά από όσα είχαμε σχεδιάσει εξαρχής, να αναθεωρήσουμε το πώς θα δομήσουμε το timetable και να καταφέρουμε να είμαστε όλα ζωντάνια μέχρι τότε, ώστε να το τρέξουμε. Και μετά… και μετά έπρεπε να βγάλουμε άκρη για το πώς θα τρέξει αυτό το project σε μια Ελλάδα μη προσβάσιμη, χωρίς δομές και χωρίς στήριξη από το κράτος. Σε μια Ελλάδα που για να βγεις έξω με αμαξίδιο, πρέπει να είσαι και ακροβάτης, και για να περάσεις τον δρόμο όντας τυφλός πρέπει να έχεις την έκτη αίσθηση».

Τι έγινε όμως κατά τη διάρκεια του πρότζεκτ;
«Συγκεκριμένα, την πρώτη μέρα οι συμμετέχοντες διηγήθηκαν τις ιστορίες της ζωής τους, τη δεύτερη είδαν πώς είναι η ζωή σε αναπηρικό καροτσάκι και έπαιξαν μπάσκετ και άλλα αθλήματα και χόρεψαν πολύ. Ακόμα θυμόμαστε τη στιγμή που αναλογιζόμασταν αυτή τη μέρα και συνειδητοποιήσαμε ότι είναι τόσο εύκολο όταν έχεις γύρω σου ανθρώπους. Είναι πιο εύκολο όταν δεν είσαι μόνος σου, όταν είσαι με κάποιον που συνυπάρχει και επικοινωνεί τις ανάγκες σου. Και μαζί τα καταφέραμε. Την τρίτη μέρα ήταν τυφλοί για μισή μέρα και δοκίμασαν διάφορες καθημερινές διαδικασίες. Η τέταρτη και η πέμπτη ημέρα του προγράμματος ήταν αφιερωμένες στο να ακούσουν τις ιστορίες ζωής άλλων ανθρώπων, ενώ έχουν οι ίδιοι προβλήματα ακοής ή να ζήσουν έχοντας μια χρόνια ασθένεια, ενώ οι τελευταίες μέρες ήταν αφιερωμένες στα συναισθήματά τους και στο να ξεπεράσουν εμπόδια όπως ήταν το να μπουν με το αναπηρικό αμαξίδιο σε έναν καταρράκτη, ή να κάνουν προσβάσιμο το paddle sup.

»Είχαμε, λοιπόν, μια συμμετέχουσα η οποία μετακινείται με αμαξίδιο, από την Ουκρανία. Τη δεύτερη ημέρα, προς το τέλος, κλαίγοντας αρχίζει να λεει στην ομάδα της πόσο ευτυχισμένη είναι που πρώτη φορά στη ζωή της νιώθει ότι είναι ίσα με τους υπόλοιπους, που δεν χρειάζεται να κοιτάει ψηλά για να μας μιλήσει, αλλά και ακόμα που νιώθει χρήσιμη – γιατί η πρόκλησή της ήταν να διδάξει άτομα χωρίς κάποια κινητική αναπηρί ώστε να μετακινούνται με αμαξίδιο. Απόλαυσε την αναπηρία της μαζί με άλλους που την βιώνουν ως ένα παιχνίδι. Και έτσι είδε ότι δεν χρειάζεται να είναι πάντα μόνη της.

»Την τελευταία ημέρα, ένας συμμετέχοντας μη ανάπηρος από την Κροατία, ο οποίος ήταν πρώτος στο “make it accessible” στους καταρράκτες και κουβάλησε (με την υπόλοιπη ομάδα) όσα άτομα ήταν σε αμαξίδιο, εξέφρασε πόσο έντονη ήταν η όλη εμπειρία και πόσο εύκολο είναι τελικά να έχουμε ενσυναίσθηση και να δημιουργούμε έναν κόσμο για όλους, μαζί. Και σημείωσε ότι από εδώ και πέρα θα το κάνει συνειδητά στην καθημερινότητά του».

ORGANic Mission και Healing Marks: Τα νέα πρότζεκτ της Αναστασίας Τασούλα 

«Η διαφορά έρχεται από τους νέους και δίνει ελπίδα. Δίνει ελπίδα για μία πιο προσβάσιμη κοινωνία. Δίνει ελπίδα για κάθε ανάπηρο άτομο και για όλους μας σε έναν κόσμο αγκαλιάς, αποδοχής και συμπερίληψης. Η πολύτιμη αυτή εμπειρία δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την υποστήριξη του Ιδρύματος Νεολαίας και Διά Βίου Μάθησης, τη συγχρηματοδότηση του Step Into a (DIS)ability μέσω του προγράμματος Erasmus+, αλλά και τη φιλοξενία του NISI Ράχες, της τοπικής κοινωνίας των Ραχών της Φθιώτιδα, και τους χορηγούς μας. Αιώνια ευγνωμοσύνη για κάθε άτομο που έλαβε μέρος, δούλεψε για αυτήν τη μαγική δημιουργία και για κάθε επόμενη!

»Η ομάδα της Be Visible Be YOU που αποτελείται από εμένα, τον Γιώργο Σαλαμπά, την Αλεξάνδρα Γριβέα, Τζένη Σταυροπούλου, Αλεξάνδρα Σεβαστάκη, σας προκαλούμε να μείνετε συντονισμένοι γιατί… το Step into a (DIS)ability teenagers έρχεται στις 02-10/11/2024 στο Ράντζο Κορινθίας. Έρχεται επίσης το ORGANic Mission, ένας θεσμός για τη δωρεά οργάνων και τις μεταμοσχεύσεις που σε πρώτη φάση αποτελεί μια σειρά 10 επεισοδίων με πρωταγωνιστές καθημερινούς ανθρώπους που μας λένε τις ιστορίες τους επάνω στις θεματικές. Και ταυτόχρονα, το Healing Marks, που αποτελεί ένα project που θα δημιουργήσει καμπάνιες με ιστορίες ανθρώπων με ουλές και ορατές αναπηρίες, με στόχο να αποδομήσει τα στερεότυπα και να αποβάλει το στίγμα, να μας κάνει να αγαπήσουμε τις διαφορετικότητες στο σώμα μας και να αγκαλιάσει κάθε άνθρωπο. Και μην ξεχνάτε, σε έναν κόσμο που αδιαφορεί για τη διαφορετικότητα, να είστε ορατοί, να είστε εσείς» καταλήγει η Αναστασία.