Εκκλησία και περιβάλλον

Κυκλοφόρησε πρόσφατα και στην Ελλάδα το βιβλίο της Carolyn Merchant «Η Ανθρωπόκαινος Εποχή» σε επιμέλεια της αναπληρώτριας καθηγήτριας του ΕΚΠΑ Μαρίας Δασκολιά, που ασχολείται με την κλιματική αλλαγή. Τι μου έκανε εντύπωση; Το πόσες πολλές ενέργειες γίνονται από θρησκευτικές κοινότητες του εξωτερικού (όχι μόνο χριστιανικές) για την ανάσχεση της κλιματικής κρίσης, την ώρα που οι δικές μας θρησκευτικές κοινότητες είναι επιρρεπείς σε διάφορους γκουρού που διακονούν θεωρίες συνωμοσίας, που ασχολούνται με τη φυλετική καθαρότητα, την ελληνοφροσύνη, και διάφορα περιοριστικά του βλέμματός τους, όπου εννοείται ότι δεν φτάνει κανένα μήνυμα για το περιβάλλον.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν. Η οργάνωση Δια-θρησκειακή Εκστρατεία «Ενέργεια και Φως», που βρίσκεται στις ΗΠΑ, αποτελείται από είκοσι χιλιάδες ενορίες σε σαράντα πολιτείες των ΗΠΑ και προσφέρει βοήθεια σε εκκλησίες και θρησκευτικές κοινότητες προκειμένου να περιορίσουν τις εκπομπές του άνθρακα, να εγκαταστήσουν ηλιακούς συλλέκτες και φροντίζουν να ενημερώνουν τους ενορίτες τους σχετικά με τους κινδύνους από τις εκπομπές του άνθρακα. Μεταξύ άλλων τους παροτρύνουν να κάνουν επενδύσεις σε εταιρείες πράσινης ανάπτυξης. Η Green Faith στο Νιου Τζέρσι συνεργάστηκε για την τοποθέτηση φωτοβολταικών πάνελ σε είκοσι κτίρια θρησκευτικών οργανώσεων στην ευρύτερη περιοχή. Η θρησκευτική οργάνωση «Concerned Pastors for Social Action» σε συνεργασία με δύο ακόμα οργανώσεις αφού προσέφυγε το 2016 στο ομοσπονδιακό δικαστήριο, κατάφερε στο όνομα της περιβαλλοντικής δικαιοσύνης να αναβαθμίσει περιβαλλοντικά μια περιοχή που κατοικούνταν στην πλειοψηφία της από φτωχούς μαύρους. Η ρωμαιοκαθολική θεολόγος Ρόουζμερι Ράντφορντ Ρούθερ έχει αναλάβει δράση ενάντια στις κραταιές ιδιωτικές εταιρείες που εκμεταλλεύονται τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του πλανήτη, στοχεύοντας στις πράσινες και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Κάθριν Τζέφερτς Σόρι ωκεανογράφος και πρώην προκαθήμενη της Επισκοπικής Εκκλησίας διοργάνωσε συνέδριο με θέμα «θεραπεύοντας τον πλανήτη μας», όπου ελήφθη απόφαση από τους συμμετέχοντες μέλη θρησκευτικών οργανώσεων να καταβάλλουν προσπάθεια ώστε νε μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 50% σε κάθε εκκλησία, συναγωγή ή άλλη θρησκευτική εγκατάσταση. Ο πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ κατά την επίσκεψη του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ του δώρισε ένα υπογεγραμμένο αντίγραφο της διάλεξής του την οποία εξέδωσε το 2015, όπου καλούσε επιστήμη και θρησκεία να ενώσουν τις δυνάμεις τους ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Οι ενέργειες των θρησκευτικών ηγετών και ομάδων για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής δεν αφορούν όμως μόνο τον Χριστιανισμό. Στο Μαρόκο, οι μουσουλμάνοι φρόντισαν ώστε το τέμενος Κουτούπια να καλύπτει πλέον τις ενεργειακές του ανάγκες αποκλειστικά από ηλιακή ενέργεια. Στην ίδια χώρα εξακόσια τεμένη έχει προγραμματιστεί να ακολουθήσουν το ίδιο παράδειγμα στα επόμενα χρόνια.

Και ας επανέλθουμε τώρα στα δικά μας. Έχει αποδειχθεί (αν κρίνουμε από το βαθμό συμμετοχής σε διαδηλώσεις και πορείες που οργανώθηκαν από θρησκευτικές ομάδες, είτε για τις ταυτότητες είτε για το Μακεδονικό) ότι υπάρχουν πολλές χιλιάδες συμπολίτες μας που εκκλησιάζονται τακτικά, είναι μέλη θρησκευτικών οργανώσεων, ακολουθούν τις οδηγίες τις επίσημης εκκλησίας. Αναρωτιέμαι λοιπόν πόσοι από αυτούς έχουν ακούσει ποτέ από άμβωνος, ή από τα χείλη ενός κληρικού οποιουδήποτε βαθμού, κάποια οδηγία ή παραίνεση που να αφορά την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής; Κατοικούμε δυστυχώς σε μια χώρα που οι περισσότεροι ηλικιωμένοι κάτοικοι δεν έχουν ιδέα τι σημαίνει ανακύκλωση και ποια είναι η διαφορά των μπλε κάδων από τους υπόλοιπους. Πατάνε τα πάντα παντού και όταν τους πεις ευγενικά ότι αυτό που έκαναν είναι λάθος, σε κοιτάνε πανικόβλητοι όπως μια γάτα που πιάστηκε στα πράσα να ξύνει με τα νύχια τον καναπέ, χωρίς να καταλαβαίνει ωστόσο γιατί αυτό σε κάνει να της βάζεις τις φωνές.

Λέω λοιπόν ότι κάποια στιγμή ίσως η εκκλησία θα έπρεπε να καταλάβει ότι στα πλαίσια της αποστολής της, καλό είναι να διευρύνει το βλέμμα της και να αντιληφθεί τον σοβαρό ρόλο που μπορεί να παίξει στην διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης στο ποίμνιό της. Αν και σε μια ακραία φαντασίωση, βλέπω τους ιερείς, μιμούμενους τις αεροσυνοδούς, να κάνουν επίδειξη διαχωρισμού των ανακυκλώσιμων απορριμμάτων, δεν θα το τραβήξω μέχρι εκεί. Θα προτείνω ωστόσο η επίσημη εκκλησία, όπως λαμβάνει θέση στα διάφορα ζητήματα που προκύπτουν, να αρχίσει να ασχολείται ενεργά με τη διαμόρφωση περιβαλλοντικής συνείδησης στην κοινωνία και ίσως λέω, ίσως, να ανοίξει το πουγκάκι της για την ενεργειακή αναβάθμιση κτιριακών εγκαταστάσεων που είναι στη δική της αρμοδιότητα.