Πότε θα δούμε στον ουρανό το «Μπλε Φεγγάρι»

Μία δεύτερη πανσέληνο θα δούμε στον νυχτερινό ουρανό στα τέλη Αυγούστου, μετά το «Φεγγάρι του Οξύρρυγχου». Το «Μπλε Φεγγάρι» ή «Μπλε Σελήνη» θα κάνει αισθητή την παρουσία της στις 30 Αυγούστου και τη συναντούμε τις χρονιές που η πανσέληνος «επισκέπτεται» τον συγκεκριμένο μήνα δύο φορές.

Έτσι, «Μπλε Σελήνη» αποκαλείται η επιπρόσθετη πανσέληνος που είναι δυνατό να συμβεί στη διάρκεια ενός ημερολογιακού μήνα, είτε μίας εποχής. Ο όρος δεν αναφέρεται στο χρώμα του φεγγαριού, αν και το φεγγάρι δύναται υπό κατάλληλες συνθήκες της γήινης ατμόσφαιρας να φαίνεται γαλαζωπό. Το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο διαδοχικών πανσελήνων είναι κατά μέσο όρο περίπου 29,53 ημέρες και υπάρχουν περίπου 365,24 ημέρες σε ένα τροπικό έτος. Επομένως, υπάρχουν περίπου 12,37 πανσέληνοι σε ένα τροπικό έτος, το οποίο σημαίνει ότι τα περισσότερα έτη έχουν 12 πανσελήνους αλλά κάθε 2 ή 3 έτη έχουν 13. Αυτή η «επιπλέον» πανσέληνος πέφτει, φυσικά, σε μία από τις τέσσερις εποχές του έτους και έτσι η εποχή εκείνη έχει 4 πανσελήνους αντί για 3. Η τρίτη πανσέληνος εκείνης της εποχής, που πέφτει πολύ νωρίς για την εποχή της, ονομάζεται «μπλε φεγγάρι» και είναι εμβόλιμη κατά τρόπο ώστε το τέλος της εποχής να σηματοδοτείται από την τέταρτη πανσέληνο και έτσι να διορθώνεται το σφάλμα.

Ωστόσο, εξαιτίας μιας παρερμηνίας του παραπάνω ορισμού στο αμερικανικό περιοδικό ερασιτεχνικής αστρονομίας Sky & Telescope του Μαρτίου 1946, την οποία επανέλαβε η δημοφιλής ραδιοφωνική εκπομπή Stardate τον Ιανουάριο του 1980, ο ορισμός που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες είναι ότι «μπλε φεγγάρι» αποκαλείται η δεύτερη πανσέληνος που (ενδεχομένως) συμβεί κατά τη διάρκεια ενός ημερολογιακού μήνα, χωρίς πλέον καμία αναφορά στην εποχή του έτους. Πράγματι, εφόσον το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο διαδοχικών πανσελήνων είναι κατά μέσο όρο περίπου 29,53 ημέρες ενώ ένας ημερολογιακός μήνας δύναται να έχει 30 ή και 31 ημέρες, συμβαίνει κατά καιρούς (κάθε 2 με 3 έτη) να πέφτουν δύο πανσέληνοι μέσα στον ίδιο μήνα, η μία κοντά στην αρχή και η άλλη κοντά στο τέλος του.

Πώς «γεννήθηκε» το «Μπλε Φεγγάρι»

Ο όρος «Μπλε Φεγγάρι» έχει και μεταφορική σημασία, η οποία τονίζει τη σπανιότητα ενός φαινομένου. Χαρακτηριστική είναι η αγγλική έκφραση «once in a blue moon», που σημαίνει πως κάτι συμβαίνει πολύ σπάνια. Στο άλλο άκρο υπάρχει και μια πολύ κυριολεκτική σημασία καθώς ένα φεγγάρι μπορεί πράγματι να έχει χρώμα μπλε, εξαιτίας γήινων ατμοσφαιρικών διαταραχών. Πρόκειται για ένα πολύ σπάνιο φαινόμενο κατά το οποίο το φεγγάρι (όχι απαραίτητα πανσέληνος) φαίνεται στα μάτια του παρατηρητή γαλαζωπό εξαιτίας της ύπαρξης καπνού ή μορίων σκόνης στη γήινη ατμόσφαιρα. Κάτι τέτοιο παρατηρήθηκε μετά τις δασικές πυρκαγιές στη Σουηδία και τον Καναδά το 1950 και, αξιοσημείωτα, μετά την έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα το 1883, που είχε ως επακόλουθο να εμφανίζεται το φεγγάρι μπλε για μια περίοδο δύο ετών.