Σχόλιο για τις υπηρεσίες διάσωσης στα βουνά, με αφορμή τον θάνατο στα Τζουμέρκα, και για τη δολοφονία του Άλκη Καμπανού στη Θεσσαλονίκη.
Όταν ο γιος μου, σπάνια πια, με προσφωνεί «μπαμπάκα μου», η καρδιά μου σπαρταράει. «Μπαμπάκα μου» ήταν το πρώτο που είπε ο Θεοφάνης - Ερμής Θεοχαρόπουλος στον πατέρα του όταν ο τελευταίος τον βρήκε, τραυματισμένο, σε μία χαράδρα στα Τζουμέρκα. Τις επόμενες 3,5 ώρες τον έβλεπε να σβήνει μπροστά στα μάτια του, περιμένοντας να φτάσει το ελικόπτερο διάσωσης. Δεν μπορώ να φανταστώ τίποτα πιο σπαραχτικό για έναν πατέρα.
Δεν γνωρίζω αν το παιδί θα μπορούσε να σωθεί αν το ελικόπτερο είχε φτάσει νωρίτερα. Όλοι ξέρουμε όμως ότι σε τέτοιες περιπτώσεις ατυχημάτων, ο παράγοντας του χρόνου είναι ο πιο σημαντικός. Και κάθε φορά που συμβαίνει ένα ατύχημα στο βουνό είναι σχεδόν πάντα η ίδια ιστορία. Ηρωικές προσπάθειες κάποιων ανθρώπων αλλά και επιχειρήσεις διάσωσης με τεράστια κενά και καθυστερήσεις. Ένα ελικόπτερο το οποίο πρέπει να ξεκινήσει από όπου τυχαίνει να βρίσκεται εκείνη τη στιγμή, συχνά ώρες μακριά, και μετά να ακούμε χίλιες δυο δικαιολογίες για τον λόγο που φτάνει αργά.
Αυτό τον καιρό το Υπουργείο Τουρισμού έχει ξεκινήσει μια μεγάλη καμπάνια για τον χειμερινό τουρισμό στην Ελλάδα. Πολύ καλά κάνει. Αλλά βέβαια, όταν σε όλη την Ευρώπη έχουμε εξαιρετικά αναπτυγμένα συστήματα διάσωσης, αναρωτιέται κανείς αν έχει νόημα μια τέτοια καμπάνια προτού διασφαλιστούν τα στοιχειώδη. Στην Ελβετία, η οποία βέβαια έχει ένα από τα πιο αναπτυγμένα συστήματα, κάθε διάσωση με ελικόπτερο διαρκεί, κατά μέσο όρο, λιγότερο από μία ώρα.
Κατά καιρούς έχουν γίνει πολλές προτάσεις και στην Ελλάδα. Όπως το να μπει εισιτήριο στους εθνικούς δρυμούς και κατ’ εξοχήν στον Όλυμπο που έχει τα περισσότερα ατυχήματα. Η λογική είναι κάθε επισκέπτης να πληρώνει ένα μικρό ποσό ως ασφάλιστρο αλλά και για να καλυφθεί το κόστος των υποδομών. Θα μπορούσε έτσι να οργανωθεί και εδώ μια υπηρεσία διάσωσης, εξειδικευμένη και με τον σωστό εξοπλισμό. Να μελετήσουμε τις καλές πρακτικές από το εξωτερικό και να υιοθετήσουμε όποια κρίνουμε πιο πρόσφορη.
Προφανώς το εισιτήριο δεν είναι εύκολη απόφαση. Ποιος θα αναλάβει, για παράδειγμα, την διάσωση; Υπάρχουν όλα τα μοντέλα: από μια κρατική υπηρεσία ως μια ιδιωτική εταιρεία ή έναν εθελοντικό μη κερδοσκοπικό οργανισμό. Και ποιος θα διαχειρίζεται τα χρήματα; Στη Σαμαριά, το μόνο μέρος στην Ελλάδα όπου υπάρχει εισιτήριο, υπάρχουν διαμαρτυρίες ότι μεγάλο μέρος των ποσών πηγαίνουν στους γύρω δήμους για φιέστες, όχι εκεί που πρέπει. Όπως και στον θαλάσσιο τουρισμό όλα αντιμετωπίζονται ως αγελάδες για άρμεγμα. Και υπάρχει και το ηθικό ζήτημα. Τα βουνά είναι ελεύθερα για όλους. Όσους περιορισμούς βάζουμε, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες κοινωνικού αποκλεισμού. Αλλά, βέβαια, τώρα πια έχουμε να κάνουμε με μια βιομηχανία με μεγάλο τζίρο από τους χιλιάδες επισκέπτες και τις δραστηριότητες. Χρειάζεται λοιπόν να βρεθεί μια ρεαλιστική λύση. Μια λύση δηλαδή που θα διασφαλίζει την ανταποδοτικότητα αλλά και δεν θα αποκλείει όσους δεν έχουν οικονομική άνεση. Γνωστά και χιλιοειπωμένα πράγματα τα οποία δεν προχωράνε για τους συνήθεις λόγους: γραφειοκρατία, αδιαφορία, σύγχυση αρμοδιοτήτων και βέβαια ένας δαίδαλος μικροσυμφερόντων και ανταγωνισμών που δεν αφήνουν να προχωρήσουν οι αλλαγές.
Δεν είναι ο μόνος θάνατος αυτής της εβδομάδας. Σόκαρε εξίσου η δολοφονία του νεαρού φιλάθλου Άλκη Καμπανού από τη Θεσσαλονίκη. Είναι ο δεύτερος τέτοιος φόνος τα τελευταία χρόνια. Και είναι η πολλοστή φορά που θα ακούσουμε προτάσεις για την βία στα γήπεδα. Το πιο σωστό το έγραψε ο Αντώνης Καρπετόπουλος. Το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται επειδή στους υπαίτιους «δεν υπάρχει κανένας απολύτως φόβος ότι θα υπάρξουν συλλήψεις, καταδίκες κ.λπ. Οι ΠΑΕ έχουν παραδοθεί απολύτως στα παιδιά». Όταν υπάρχει ο φόβος «τα παιδιά» είναι παναγίτσες. Το παράδειγμα των οπαδών Παναθηναϊκού και Ολυμπιακού που κάθισαν στην ίδια εξέδρα στον τελικό του Βερολίνου για την Ευρωλίγκα στο μπάσκετ, χωρίς να υπάρξει το παραμικρό επεισόδιο, είναι χαρακτηριστικό. Είχαν προειδοποιηθεί από την Γερμανική αστυνομία πως αν χρειαστεί, θα συλληφθεί όλη η κερκίδα! Τα «παιδιά» όμως είναι η μία όψη. Η άλλη είναι φυσικά οι παράγοντες, στις ομάδες και στην Ομοσπονδία. Η ίδια νοοτροπία με πολύ μεγαλύτερα συμφέροντα αυτή τη φορά, μπλοκάρει κάθε αλλαγή χωρίς να νοιάζεται αν σκάβει το έδαφος κάτω από τα πόδια της, αν υποβαθμίζει το ίδιο της το προϊόν. Οι μπράβοι, οι εκβιασμοί, οι ξυλοδαρμοί και ο εκφοβισμός έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ποδοσφαιρικής ειδησεογραφίας.
Όταν παρακολουθείς τα πράγματα για πολλά χρόνια και βλέπεις να μην αλλάζει τίποτα, είναι φυσικό να αποκτάς μια κυνική ματιά. Ιδίως μετά από μια εβδομάδα πολιτικών αντιπαραθέσεων του πιο χαμηλού επιπέδου. Η κρίση δεν άλλαξε καθόλου την πολιτική μας κουλτούρα. Έτσι δείχνουμε ανίκανοι να αντιμετωπίσουμε με οργανωμένο και συστηματικό τρόπο παθογένειες που χρονίζουν. Κάθε φορά λοιπόν είναι σαν να ζούμε την ημέρα της Μαρμότας. Προφανώς δεν είναι αυτή ολόκληρη η εικόνα. Η χώρα έχει κάνει άλματα τα τελευταία 40 χρόνια. Κι όπως πρόσφατα είδαμε, στην τηλεόραση κάθε κύκλος καταστροφής ακολουθείται συνήθως και από έναν κύκλο θριάμβου. Όταν ζεις την καταστροφή ωστόσο, τις συνέπειες δηλαδή της ολιγωρίας, αυτό δεν είναι μεγάλη παρηγοριά. Ως γνωστόν άλλωστε μακροπρόθεσμα είμαστε όλοι νεκροί.
Υ.Γ. Μαθαίνω ότι έχει προγραμματιστεί για τις επόμενες ημέρες σύσκεψη με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού και με αντικείμενο την διάσωση στα βουνά. Κάλλιο αργά...
