ΗΠΑ: Πώς το μορφωτικό επίπεδο επηρεάζει τις φιλίες μεταξύ των ανθρώπων

Σχεδόν όλοι οι ενήλικες στις ΗΠΑ είχαν κάποτε στενούς φίλους. Το 1990, το ποσοστό του πληθυσμού που δήλωνε ότι δεν είχε φίλους ήταν χαμηλό και περίπου το ίδιο ανεξάρτητα από το επίπεδο της εκπαίδευσής τους: μόλις 2% για τα άτομα με πτυχία πανεπιστημίου και 3% για τα άτομα χωρίς. Όμως, μια πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι το ποσοστό έχει αυξηθεί συνολικά, ιδιαίτερα μεταξύ εκείνων που δεν αποφοίτησαν από κάποιο ΑΕΙ, δημιουργώντας ένα είδος ταξικού χάσματος στο επίπεδο κοινωνικής συμμετοχής και σύνδεσης των ανθρώπων. Σχεδόν το 1/4 των ενηλίκων στις ΗΠΑ, με απολυτήριο λυκείου ή χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης, δήλωσαν ότι δεν έχουν στενούς φίλους. Το ποσοστό ήταν ακόμη υψηλότερο για τους Αφροαμερικανούς ενήλικες σε αυτήν την ομάδα: 35%.

Μόλις το 10% όσων έχουν πτυχίο πανεπιστημίου δήλωσαν το ίδιο.

Τα ευρήματα προέρχονται από έρευνα σε περίπου 6.600 ενήλικες που διεξήγαγε το Survey Center on American Life, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που ερευνά πώς η ζωή των ανθρώπων διαμορφώνεται από τον πολιτισμό, την πολιτική και την τεχνολογία. «Ο κοινωνικός μας ιστός φαίνεται να έχει πλέον δύο επίπεδα», δήλωσε ο Ντάνιελ Κοξ, διευθυντής του κέντρου και συν-συγγραφέας της έκθεσης. «Υπάρχει ένα επίπεδο για άτομα με πανεπιστημιακή μόρφωση που φαίνεται σχετικά άθικτο, και ένα για όσους δεν έχουν πτυχίο, το οποίο φαίνεται σε διάλυση: έχει συμβεί εντυπωσιακή παρακμή και ατροφία στις κοινωνικές σχέσεις στις ΗΠΑ.» Τα ευρήματα έρχονται εν μέσω καταγεγραμμένης αύξησης της κοινωνικής απομόνωσης σε εθνικό επίπεδο: σύμφωνα με δημοσκόπηση της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας τον περασμένο Ιανουάριο, περίπου το 30% των ενηλίκων λένε ότι ένιωσαν μοναξιά τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα τον τελευταίο χρόνο και το 10% λένε ότι νιώθουν μόνοι κάθε μέρα. Η κομητεία Σαν Ματέο της Καλιφόρνιας, η οποία περιλαμβάνει μέρος της Σίλικον Βάλεϊ, ήταν η πρώτη που αναγνώρισε τη μοναξιά ως πρόβλημα δημόσιας υγείας· θα ακολουθήσουν κι άλλες.

Η κατάσταση αυτή δεν οφείλεται στο διάλειμμα της πανδημίας. Οφείλεται κυρίως στο ότι σήμερα χάρη στα βιντεοπαιχνίδια και στις υπηρεσίες streaming, οι άνθρωποι μένουν στο σπίτι αποφεύγοντας να συμμετέχουν σε κοινωνικές ομάδες ή να περνούν χρόνο με φίλους ή την οικογένειά τους. Εξάλλου, για όσους δεν έχουν πτυχίο πανεπιστημίου, υπάρχουν λιγότερες ευκαιρίες να εμπλέκονται σε κοινωνικές δραστηριότητες, ίσως επειδή η πρόσβασή τους σε δημόσιους χώρους είναι πιο περιορισμένη ή επειδή δεν έχουν τον χρόνο ή τα χρήματα για να συχνάζουν σε μπαρ και εστιατόρια.

Φαίνεται ότι οι ενήλικες με πανεπιστημιακή μόρφωση ξεκινούν ευκολότερα συζητήσεις με γείτονες, γίνονται συχνότερα μέλη μιας ένωσης, ενός αθλητικού συλλόγου ή μιας ομάδας χόμπι (π.χ. μιας λέσχης βιβλίου) και, περιέργως, συνδικαλίζονται και εκκλησιάζονται περισσότερο από όσους δεν διαθέτουν μόρφωση. Στην έρευνα, σχεδόν 4 στους 10 ενήλικες με πανεπιστημιακή μόρφωση δήλωσαν ότι είχαν επισκεφθεί ένα πάρκο ή κοινοτικό κήπο τουλάχιστον μία φορά το μήνα τον τελευταίο χρόνο, σε σύγκριση με 2,5 στους 10 όσων δεν έχουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Μέρος του ζητήματος μπορεί να σχετίζεται με τη γεωγραφία: Μια μελέτη του 2022 διαπίστωσε ότι οι γειτονιές με υψηλότερα ποσοστά φτώχειας έχουν λιγότερους δημόσιους χώρους και προσφέρουν λιγότερες ευκαιρίες συγκέντρωσης. Ακόμα κι όταν οι άνθρωποι έχουν φίλους ίσως δεν έχουν τον χρόνο να καλλιεργήσουν τις φιλίες.

Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις βοηθούν στη μείωση ή και στην αποτροπή των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης. Οι συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο και η συμμετοχή σε εκδηλώσεις της κοινότητας έχουν συνδεθεί ακόμη και με χαμηλότερα επίπεδα φλεγμονής στο σώμα, δηλαδή καλύτερης υγείας. Ο πρώτος παράγοντας που προωθεί τη σωματική και ψυχική υγεία είναι η φιλία· και καθώς τα πρόσφατα συνδέουν τη φιλία με τη μόρφωση, πιθανότατα η μόρφωση κάνει καλό στην υγεία όχι μόνο επειδή οι πιο μορφωμένοι τείνουν να κάνουν προληπτικές εξετάσεις ή να ζουν πιο υγιεινά.