Αυστραλία: Social media μόνο για 16+ - Πώς θα εφαρμοστεί η απαγόρευση πρόσβασης στα παιδιά

Η Αυστραλία γίνεται η πρώτη χώρα στον κόσμο που θεσπίζει πλήρη απαγόρευση χρήσης κοινωνικών δικτύων για παιδιά κάτω των 16 ετών.

Από τις 10 Δεκεμβρίου, οι εταιρείες κοινωνικών δικτύων θα κληθούν να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα ώστε να αποτρέπουν τη δημιουργία νέων λογαριασμών από ανήλικους και να απενεργοποιούν ή να διαγράφουν τους ήδη υπάρχοντες, σε μια προσπάθεια προστασίας των παιδιών από τους κινδύνους και τις πιέσεις που συνεπάγεται η χρήση των πλατφορμών.

Η κυβέρνηση δηλώνει ότι η απαγόρευση – μια πρωτοποριακή πολιτική που βρίσκει δημοτικότητα σε πολλούς γονείς – στοχεύει στη μείωση των «πιέσεων και κινδύνων» στους οποίους εκτίθενται τα παιδιά στα κοινωνικά μέσα, που προέρχονται από «χαρακτηριστικά σχεδιασμού που τα ενθαρρύνουν να περνούν περισσότερο χρόνο μπροστά σε οθόνες, ενώ παράλληλα εμφανίζουν περιεχόμενο που μπορεί να βλάψει την υγεία και την ευημερία τους».

Μια μελέτη που ανατέθηκε από την κυβέρνηση νωρίτερα φέτος έδειξε ότι το 96% των παιδιών ηλικίας 10-15 ετών χρησιμοποιούσαν κοινωνικά δίκτυα και ότι επτά στα δέκα είχαν εκτεθεί σε βλαβερό περιεχόμενο και συμπεριφορές. Αυτές περιλάμβαναν υλικό μισογυνιστικό, βίντεο με ξυλοδαρμούς και περιεχόμενο που προωθεί διατροφικές διαταραχές και αυτοκτονία.

Ένα στα επτά παιδιά ανέφερε επίσης ότι είχε βιώσει συμπεριφορά τύπου grooming από ενήλικες ή μεγαλύτερα παιδιά, ενώ περισσότερο από τα μισά δήλωσαν ότι είχαν πέσει θύματα διαδικτυακού εκφοβισμού.

Ποια social media επηρεάζονται;

Η αυστραλιανή κυβέρνηση έχει μέχρι στιγμής ονομάσει δέκα πλατφόρμες που θα περιλαμβάνονται στην απαγόρευση: Facebook, Instagram, Snapchat, Threads, TikTok, X, YouTube, Reddit και τις πλατφόρμες streaming Kick και Twitch.

Υπάρχει επίσης πίεση να επεκταθεί η απαγόρευση και στο διαδικτυακό gaming. Ανησυχώντας ότι μπορεί να στοχευτούν, πλατφόρμες gaming όπως οι Roblox και Discord έχουν πρόσφατα εισαγάγει ελέγχους ηλικίας σε ορισμένα χαρακτηριστικά τους, σε μια εμφανή προσπάθεια να αποφύγουν την ένταξή τους στην απαγόρευση.

Η κυβέρνηση δήλωσε ότι θα συνεχίσει να εξετάζει τη λίστα των επηρεαζόμενων πλατφορμών και θα λαμβάνει υπόψη τρία κύρια κριτήρια:

• Εάν ο κύριος ή «σημαντικός» σκοπός της πλατφόρμας είναι η διευκόλυνση διαδικτυακής κοινωνικής αλληλεπίδρασης μεταξύ δύο ή περισσότερων χρηστών.
• Εάν επιτρέπει στους χρήστες να αλληλεπιδρούν με κάποιους ή όλους τους άλλους χρήστες.
• Εάν επιτρέπει στους χρήστες να δημοσιεύουν περιεχόμενο.

Το YouTube Kids, το Google Classroom και το WhatsApp δεν περιλαμβάνονται, καθώς δεν πληρούν αυτά τα κριτήρια. Τα παιδιά θα μπορούν επίσης να βλέπουν τις περισσότερες πληροφορίες σε πλατφόρμες όπως το YouTube, που δεν απαιτούν λογαριασμό.

Πώς θα εφαρμοστεί η απαγόρευση;

Τα παιδιά και οι γονείς δεν θα τιμωρούνται για παραβίαση της απαγόρευσης – υπεύθυνες για την εφαρμογή είναι οι εταιρείες κοινωνικών μέσων, οι οποίες αντιμετωπίζουν πρόστιμα έως 49,5 εκατομμύρια δολάρια Αυστραλίας (32 εκατ. δολάρια ΗΠΑ, 25 εκατ. λίρες) για σοβαρές ή επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις.

Η κυβέρνηση δηλώνει ότι οι εταιρείες πρέπει να λάβουν «εύλογα μέτρα» για να κρατήσουν τα παιδιά μακριά από τις πλατφόρμες, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες επαλήθευσης ηλικίας – χωρίς να καθορίζει ποιες.

Έχουν προταθεί διάφορες δυνατότητες, όπως η χρήση κυβερνητικών ταυτοτήτων, αναγνώρισης προσώπου ή φωνής, και εκτίμησης ηλικίας με βάση διαδικτυακές πληροφορίες – όπως συμπεριφορά και αλληλεπιδράσεις – για να υπολογιστεί η ηλικία ενός χρήστη.

Η κυβέρνηση ενθαρρύνει τις πλατφόρμες να χρησιμοποιούν πολλαπλές μεθόδους και δηλώνει ότι δεν μπορούν να βασίζονται στις δηλώσεις των χρηστών ή στις εγγυήσεις των γονέων.

Η Meta, που κατέχει τα Facebook, Instagram και Threads, ανακοίνωσε ότι θα αρχίσει να κλείνει λογαριασμούς εφήβων από τις 4 Δεκεμβρίου. Αυτοί που θα αφαιρεθούν κατά λάθος θα μπορούν να επαληθεύσουν την ηλικία τους με κυβερνητική ταυτότητα ή βίντεο selfie.

Η Snapchat δήλωσε ότι οι χρήστες θα μπορούν να επαληθεύουν την ηλικία τους μέσω τραπεζικού λογαριασμού, φωτογραφικής ταυτότητας ή selfie.

Οι υπόλοιπες πλατφόρμες δεν έχουν ακόμη διευκρινίσει πώς θα συμμορφωθούν με την απαγόρευση.

Θα λειτουργήσει;

Χωρίς σαφείς μεθόδους εφαρμογής, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα της απαγόρευσης – και υπάρχουν ανησυχίες ότι οι τεχνολογίες επαλήθευσης ηλικίας μπορεί να αποκλείσουν λάθος χρήστες ενώ θα αφήσουν άλλους ανήλικους αδιάγνωστους.

Η ίδια η κυβέρνηση αναφέρει ότι η τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου είναι η λιγότερο αξιόπιστη για τη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα που στοχεύει.

Έχουν επίσης εγερθεί ερωτήματα για το αν τα πρόστιμα είναι επαρκή, καθώς όπως δήλωσε ο πρώην στέλεχος της Facebook, Stephen Scheeler: «Η Meta χρειάζεται περίπου 1 ώρα και 52 λεπτά για να βγάλει 50 εκατομμύρια δολάρια».

Κριτικοί υποστηρίζουν ότι η απαγόρευση, ακόμα και αν εφαρμοστεί σωστά, δεν θα μειώσει πραγματικά τη διαδικτυακή βλάβη για τα παιδιά, καθώς ιστότοποι γνωριμιών, πλατφόρμες gaming και AI chatbots δεν περιλαμβάνονται.

Άλλοι τονίζουν ότι οι έφηβοι που βασίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για κοινωνική αλληλεπίδραση θα μείνουν απομονωμένοι και ότι η εκπαίδευση σχετικά με τη σωστή χρήση των μέσων θα ήταν πιο αποτελεσματική.

Η Υπουργός Επικοινωνιών, Annika Wells, παραδέχθηκε ότι η απαγόρευση μπορεί να μην είναι «τέλεια»:
«Θα φαίνεται λίγο αδέξια στην εφαρμογή της», είπε νωρίτερα τον Νοέμβριο. «Μεγάλες μεταρρυθμίσεις πάντοτε είναι έτσι».

Υπάρχουν ανησυχίες για την προστασία των δεδομένων;

Κριτικοί εκφράζουν ανησυχία για τη μαζική συλλογή και αποθήκευση προσωπικών δεδομένων που θα απαιτηθεί για την επαλήθευση ηλικίας και για τον κίνδυνο κακής διαχείρισης αυτών των δεδομένων.

Η κυβέρνηση δηλώνει ότι η νομοθεσία περιλαμβάνει «ισχυρά μέτρα προστασίας» για προσωπικά δεδομένα, που προβλέπουν ότι τα δεδομένα θα χρησιμοποιούνται μόνο για επαλήθευση ηλικίας και θα καταστρέφονται μετά από αυτήν, με «σοβαρές κυρώσεις» για παραβίαση.

Οι πλατφόρμες θα πρέπει επίσης να προσφέρουν εναλλακτική μέθοδο αντί της χρήσης κυβερνητικών ταυτοτήτων.

Πώς αντέδρασαν οι πλατφόρμες;

Οι εταιρείες κοινωνικών μέσων εξέφρασαν σοκ μετά την ανακοίνωση τον Νοέμβριο 2024, υποστηρίζοντας ότι η εφαρμογή θα είναι δύσκολη, εύκολο να παρακαμφθεί, χρονοβόρα και επικίνδυνη για την ιδιωτικότητα των χρηστών.

Υποστήριξαν επίσης ότι η απαγόρευση θα ωθήσει τα παιδιά σε σκοτεινά σημεία του διαδικτύου και θα τα αποκόψει από την κοινωνική επαφή. Η Snap και το YouTube αρνήθηκαν ότι είναι κοινωνικά δίκτυα.

Η μητρική εταιρεία του YouTube, η Google, εξετάζει ακόμη το ενδεχόμενο νομικής προσφυγής κατά της ένταξης της πλατφόρμας στην απαγόρευση.

Η Meta τόνισε ότι η απαγόρευση θα αφήσει τους εφήβους με «ασυνεπή προστασία ανάμεσα στις διάφορες εφαρμογές».

Στις ακροάσεις του Κοινοβουλίου τον Οκτώβριο, TikTok και Snap δήλωσαν ότι εξακολουθούν να αντιτίθενται στην απαγόρευση, αλλά θα την εφαρμόσουν.

Η Kick – η μόνη αυστραλιανή εταιρεία στην απαγόρευση – ανακοίνωσε ότι θα εφαρμόσει «μια σειρά μέτρων» και θα συνεχίσει να συνεργάζεται «θετικά» με τις αρχές.

Υπάρχουν παρόμοιες απαγορεύσεις σε άλλες χώρες;

Η απαγόρευση για παιδιά κάτω των 16 ετών είναι παγκόσμια πρωτοτυπία. Άλλες χώρες παρακολουθούν στενά. Σε διάφορα μέρη έχουν δοκιμαστεί μέτρα περιορισμού χρόνου οθόνης και πρόσβασης σε βλαβερό περιεχόμενο, αλλά καμία δεν έχει θεσπίσει πλήρη απαγόρευση για τις αναφερόμενες πλατφόρμες.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, νέοι κανόνες ασφαλείας από τον Ιούλιο επιβάλλουν βαριά πρόστιμα ή φυλάκιση στελεχών εταιρειών αν δεν προστατεύσουν τους νέους από παράνομο ή επιβλαβές περιεχόμενο.

Η Δανία ανακοίνωσε σχέδια απαγόρευσης για κάτω των 15 ετών, ενώ η Νορβηγία εξετάζει παρόμοιο μέτρο. Στην Ισπανία, σχέδιο νόμου προβλέπει ότι τα παιδιά κάτω των 16 ετών χρειάζονται γονική έγκριση για πρόσβαση.

Στις ΗΠΑ, προσπάθεια στο Ουτάχ να απαγορευτεί η χρήση κοινωνικών μέσων σε κάτω των 18 ετών χωρίς γονική συναίνεση αποκλείστηκε από ομοσπονδιακό δικαστή πέρυσι.

Η Ελλάδα επιδιώκει να βάλει «ψηφιακό δίχτυ» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για ανήλικους κάτω των 15 ετών, πηγαίνοντας το σχέδιο της ένα βήμα παρακάτω και απαγορεύοντας την πρόσβαση σε άτομα κάτω των 18 ετών σε σελίδες στοιχηματικές ιστοσελίδες, eshop με καπνικά προϊόντα και πλατφόρμες με πορνογραφικό περιεχόμενο.

Για την κυβέρνηση, ο «ελέφαντας στο δωμάτιο είναι το πώς θα καθοριστεί η ηλικία του χρήστη», γι’ αυτό και το σχέδιο δεν έχει ως πηγή του και μόνο την απαγόρευση πρόσβασης σε ανήλικους έως 15 ετών από τα ίδια τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το πρώτο «φιλτράρισμα» θα γίνεται μέσω του ψηφιακού συστήματος Kids Wallet. Εκεί θα επιβεβαιώνεται η ηλικία των χρηστών.

Μέσω της εφαρμογής, τα δεδομένα των ανηλίκων θα ελέγχονται από το κράτος, το οποίο θα απαγορεύει την πρόσβαση σε υπηρεσίες που δεν είναι για την ηλικία τους. Στο τραπέζι των συζητήσεων για το πώς θα γίνει το age assurance έχει βρεθεί το ζήτημα της ψηφιακής ταυτότητας, αλλά και οι τεχνικές εκτίμησης της ηλικίας των χρηστών χωρίς να απαιτείται η μόνιμη αποθήκευση.

Θα προσπαθήσουν τα παιδιά να παρακάμψουν την απαγόρευση;

Έφηβοι που μίλησαν στο BBC δήλωσαν ότι ανοίγουν νέους λογαριασμούς με ψεύτικες ηλικίες πριν την απαγόρευση – αν και η κυβέρνηση έχει προειδοποιήσει τις πλατφόρμες να εντοπίζουν και να αφαιρούν αυτούς τους λογαριασμούς.

Διαδικτυακά, έφηβοι προτείνουν εναλλακτικές εφαρμογές και δίνουν οδηγίες για να παρακαμφθεί η απαγόρευση.

Ορισμένοι, συμπεριλαμβανομένων influencers, έχουν δημιουργήσει κοινούς λογαριασμούς με τους γονείς τους. Προβλέπεται επίσης αύξηση στη χρήση VPN – που κρύβει τη χώρα πρόσβασης στο διαδίκτυο – όπως συνέβη στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά την εφαρμογή κανόνων ελέγχου ηλικίας.

Πηγή: BBC