Ευρώπη: Πώς σκληραίνουν οι κανόνες για άσυλο και μετανάστευση

Η Βρετανία ανακοίνωσε νέες, εκτεταμένες αλλαγές στο καθεστώς ασύλου, προσθέτοντας ένα ακόμη στοιχείο στο ευρωπαϊκό  αυστηρότερο πλαίσιο των μεταναστευτικών πολιτικών. Η ήπειρος κινείται τα τελευταία χρόνια προς πιο περιοριστικές πρακτικές, είτε με νομοθετικές αλλαγές είτε με νέα εργαλεία για απέλαση και έλεγχο ροών. Ακολουθεί μια συνοπτική εικόνα των βασικών μέτρων που εφαρμόζουν ή σχεδιάζουν ευρωπαϊκές χώρες.

Εννέα χώρες – Ιταλία, Δανία, Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία και Πολωνία – ζήτησαν από την ΕΕ να διευκολύνει τις απελάσεις αλλοδαπών που έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα. Πολλές κυβερνήσεις εκφράζουν δυσαρέσκεια με τον τρόπο που το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου μπλοκάρει απελάσεις, πιέζοντας για αλλαγές στη σύμβαση.

Δανία
Το δανέζικο μοντέλο, που ενέπνευσε και τις βρετανικές μεταρρυθμίσεις, δίνει μόνο προσωρινή προστασία σε αιτούντες άσυλο, η οποία αναθεωρείται τακτικά και μπορεί να αρθεί αν η χώρα προέλευσής τους θεωρηθεί ασφαλής. Κρατική στήριξη δίνεται υπό όρους, ενώ η πορεία προς την ιθαγένεια έχει επιμηκυνθεί.

Γαλλία
Ο νόμος μετανάστευσης του 2024 – ο αυστηρότερος εδώ και δεκαετίες, με περιορισμούς στην οικογενειακή επανένωση, την πρόσβαση σε επιδόματα και το δίκαιο του εδάφους – αποδυναμώθηκε σημαντικά όταν το Συνταγματικό Συμβούλιο ακύρωσε πολλές διατάξεις για διαδικαστικούς λόγους.

Γερμανία
Η Γερμανία επιταχύνει τις διαδικασίες ασύλου, διευρύνει τη λίστα «ασφαλών» χωρών ώστε να διευκολύνει απορρίψεις και επιστροφές, και απλοποιεί τις απελάσεις όσων απορρίπτονται ή έχουν καταδικαστεί. Παράλληλα όμως χαλαρώνει την πρόσβαση στην παραμονή και την ιθαγένεια για ενσωματωμένους μακροχρόνιους μετανάστες και εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης.

Ελλάδα
Η Ελλάδα ανέστειλε προσωρινά, τον Ιούλιο, τη διαδικασία ασύλου για όσους φτάνουν διά θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική – κυρίως προς την Κρήτη – για τουλάχιστον τρεις μήνες. Παράλληλα ενισχύθηκαν τα σύνορα με φράχτες και αυξημένες περιπολίες στη θάλασσα.

Ιρλανδία
Η Ιρλανδία προχωρεί σε μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου για ταχύτερη εξέταση αιτημάτων και ενστάσεων, ενώ σχεδιάζει περαιτέρω αυστηροποίηση από το 2026. Μείωσε επίσης τον χρόνο παραμονής των Ουκρανών προσφύγων σε κρατική στέγαση από 90 σε 30 ημέρες.

Ιταλία
Η κυβέρνηση της Ιταλίας έχει υιοθετήσει σειρά μέτρων περιορισμού, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας με την Αλβανία ώστε μετανάστες που διασώζονται στη θάλασσα να μεταφέρονται σε κέντρα υποδοχής εκτός Ιταλίας. Έχει παραταθεί ο χρόνος κράτησης για παράτυπους μετανάστες στους 18 μήνες, περιορίστηκε η δράση των ΜΚΟ στη θάλασσα και μειώθηκε η πρόσβαση σε ειδική ανθρωπιστική προστασία. Προωθούνται επίσης ταχύρρυθμες διαδικασίες για αιτούντες από «ασφαλείς» χώρες, με στόχο τις γρήγορες απορρίψεις και απελάσεις.

Ολλανδία
Η ολλανδική Βουλή εξετάζει πακέτο μέτρων που δυσκολεύουν την απόκτηση ασύλου, μειώνουν τις άδειες παραμονής σε τρία χρόνια και περιορίζουν την οικογενειακή επανένωση. Το σχέδιο είχε συνταχθεί από την προηγούμενη δεξιά κυβέρνηση πριν από την πτώση της, αλλά εξακολουθεί να βρίσκει στήριξη από μεγάλα κόμματα.

Πορτογαλία
Η πορτογαλική Βουλή ενέκρινε νομοσχέδιο που διπλασιάζει τον χρόνο παραμονής που απαιτείται για την πολιτογράφηση – από πέντε σε δέκα χρόνια – και αυστηροποιεί τους κανόνες παραχώρησης υπηκοότητας. Παράλληλα εγκρίθηκαν αυστηρότεροι κανόνες για την οικογενειακή επανένωση, εν αναμονή απόφασης του Συνταγματικού Δικαστηρίου πριν τεθούν σε ισχύ.

Σουηδία
Η Σουηδία αυξάνει δραστικά τα οικονομικά κίνητρα για επιστροφή μεταναστών στις πατρίδες τους, ανεβάζοντας τα πακέτα επαναπατρισμού στις 350.000 κορώνες από 10.000. Σχεδιάζει επίσης αυστηρότερους κανόνες για την ιθαγένεια, με γλωσσικές απαιτήσεις και μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής, εξετάζοντας ταυτόχρονα το ενδεχόμενο αφαίρεσης της σουηδικής υπηκοότητας από διπλούς υπηκόους που έχουν καταδικαστεί για σοβαρά εγκλήματα.

Πηγή: Reuters