Ζόραν Μαμντάνι: ένας αντι-Τσάρλι Κερκ για τη γενιά woke

Curb your enthusiasm για την εκλογή του Ζόραν Μαμντάνι στη δημαρχία της Νέας Υόρκης. Το κοινό του Mamdani είναι κατ’ αρχάς οι περίπου 770.000 μουσουλμάνοι που ζουν στην πόλη, καθώς και οι νεοαφιχθέντες μετανάστες, πολλοί από τους οποίους πασχίζουν να συνυπάρξουν με αριστερούς ακτιβιστές απροσδιόριστου φύλου που αγωνίζονται υπέρ του μουσουλμάνου δημάρχου και ταυτοχρόνως εναντίον της ομοφοβίας, της τρανσφοβίας και του μισογυνισμού. Αν και για μερικούς από αυτούς τους αλλοδαπούς, τα σκουλαρίκια στη μύτη ως εμβλήματα ηθικής σαφήνειας, τα έξωμα μπουστάκια και τα σορτσάκια μαζί με τις ψεύτικες βλεφαρίδες είναι θεάματα ακραίου cringe, κάνουν την καρδιά τους πέτρα για το κοινό καλό: τον αντισημιτισμό και τον αντιδυτισμό που συνοδεύουν μια μεγάλη σοσιαλιστική ονείρωξη.

Η δεύτερη κατηγορία οπαδών του Mamdani είναι το πλήθος των νεαρών hipsters, οι άνθρωποι που χειροκροτούν και ζητωκραυγάζουν στο άκουσμα της ενθουσιώδους δήλωσης «Είμαι μουσουλμάνος!»: η μουσουλμανική θρησκεία αποτελεί στοιχείο της σύγχρονης χιπστεριάς· είναι trendy. Οι σημερινοί hipsters, το μεγαλύτερο μέρος του κοινού του Mamdani, δεν καταναλώνουν επικίνδυνα ναρκωτικά όπως εκείνοι του 20ού αιώνα· καταναλώνουν macchiato και latte από τα Starbucks, συχνά μαζί με ήπια χημικά κοκτέιλ (vegan πάντα) για τη «mental health», μια και είναι της μόδας να είσαι κλινικά ασταθής και να το διατυμπανίζεις.

Η τρίτη κατηγορία οπαδών του Mamdani είναι οι boomers που θα ψήφιζαν οποιονδήποτε αντιπολιτεύεται τον Ντόναλντ Τραμπ — αυτό ακριβώς κάνουν, βαρυγκομώντας· είναι δύσκολο να τους ενοχοποιήσει κανείς για τυφλότητα και επιπολαιότητα. Πάντως, οι boomers που απέρριψαν τον Andrew Cuomo ως υπερβολικά διαπλεκόμενο με το μεγάλο κεφάλαιο (όχι αδίκως) και τον Curtis Sliwa ως υπερβολικά γραφικό Ρεπουμπλικανό, τροφοδοτούν, άθελά τους, το φονταμενταλιστικό, ακροδεξιό αφήγημα περί Μεγάλης Αντικατάστασης και επέλασης του κομμουνισμού: θα έπρεπε να αντιλαμβάνονται ότι η επιλογή του Mamdani διχάζει ακόμα περισσότερο τους Αμερικανούς και ευνοεί τον Ντόναλντ Τραμπ και τους ομοίους του. Μια από τις αιτίες της ανάδειξης του Τραμπ ήταν η μετακίνηση του Δημοκρατικού Κόμματος σε σοσιαλιστικές και woke θέσεις — ίσως σ’ αυτό συμφωνήσουμε όλοι.

Μια δόση σοσιαλδημοκρατίας δεν θα έβλαπτε τη Νέα Υόρκη. Όμως, αν οι Νεοϋρκέζοι πιστεύουν ότι ο Mamdani θα εφαρμόσει στην πόλη πρόγραμμα φτωχομάνας, με ένα συνονθύλευμα τριτοκοσμικού ψευδοκομμουνισμού, μουσουλμανικού ριζοσπαστισμού («Είμαι μουσουλμάνος!») και παγκοσμιοποιημένου φιλελευθερισμού τύπου ΜΚΟ, θα απογοητευτούν πικρά. Η επιλογή τους και η εξίσωση του Mamdani με κάτι που αποκαλείται «εξέγερση» είναι γνώρισμα βαθιάς σύγχυσης: οι καταγοητευμένοι οπαδοί, millennials και Ζ, δεν βλέπουν ότι επικυρώνουν την κατάργηση του κοσμικού κράτους· αποθεώνουν, με χαρακτηριστική αφέλεια, κάποιον επειδή είναι νέος, συνομήλικός τους [People try to put us d-down / (Talkin’ ’bout my generation) / Just because we get around / (Talkin’ ’bout my generation)], επειδή έχει εξωτικό όνομα και θρησκεία, γεννήθηκε στη μαγευτική Ουγκάντα (Wow! Wow!) και η οικογένειά του είναι πλούσια και διάσημη, με καταγωγή από την Ινδία. Τι jackpot είναι αυτό! Το πακέτο ολοκληρώνει η καριέρα του ως ράπερ («Young Cardamom»): awesome!

Ο Zohran είναι το άβαταρ μιας γενιάς που διαιρείται σε εξτρεμιστές χριστιανούς τύπου Charlie Kirk και σε snowflakes που βλέπουν παντού απειλές για την ψυχική τους ισορροπία και που αγωνίζονται για την κλιματική αλλαγή ρίχνοντας σούπες σε πίνακες ζωγραφικής. Οι κοινωνικές αγώνες είναι σαν μπουτίκ: λίγο από δικαιωματισμό «αντιπροσωπευτικής μειονότητας», λίγο από σοσιαλισμό (να μη λείπει το χαβιάρι και η σαμπάνια!), λίγο από ηθικολογικό αυταρχισμό· το πλήθος του Zohran δεν ταυτίζεται με εκείνο του Βernie Sanders, μολονότι ο Sanders τον στήριξε (τι άλλο θα μπορούσε να κάνει;) υπάρχει μεγάλη γενεακή απόσταση. O Sanders εμποτίζει τις συγκεντρώσεις με αισιοδοξία· μπορείς να διαφωνείς, αλλά δεν μπορείς να τον κατηγορήσεις για κοινωνικό μίσος ή για ρεβανσισμό. Όσο για το σοσιαλιστικό πρόγραμμα του Mamdani, αν και μοιάζει με εκείνο του Sanders —εφόσον πρόκειται για εκπροσώπους της ίδιας πτέρυγας του Δημοκρατικού Κόμματος—, δεν απευθύνεται σε άτομα, ομάδες και κινήματα με «ιδεολογία», όπως είναι, για παράδειγμα, εκείνο των Εργαζομένων Οικογενειών που εκπροσωπεί η Kate Kohli. Η Kohli προβάλλει ειλικρινή και ξεκάθαρα αιτήματα με ειλικρινή και ξεκάθαρο τρόπο, ο οποίος ωστόσο δεν έχει απήχηση στη νεολαία· η νεολαία έχει ανάγκη από συνθήματα lifestyle, περσόνες του TikTok, πρόσωπα που γίνονται viral για διάφορες «δράσεις» και που είναι ταυτοχρόνως non-whites, γκέι, non-binary και τα τοιαύτα. Το χρώμα του δέρματος και η σεξουαλική ταυτότητα καθορίζουν το ήθος.

Αν οι Νεοϋρκέζοι πιστεύουν ότι ο Mamdani θα εφαρμόσει στην πόλη πρόγραμμα φτωχομάνας, με ένα συνονθύλευμα τριτοκοσμικού ψευδοκομμουνισμού, μουσουλμανικού ριζοσπαστισμού και παγκοσμιοποιημένου φιλελευθερισμού, θα απογοητευτούν πικρά

Ο Zohran υπόσχεται ανοιχτά σύνορα και ταξικές μάχες. Το πρόγραμμά του δίνει έμφαση στην ακρίβεια της ζωής: πάγωμα ενοικίων σε ρυθμιζόμενες κατοικίες, δωρεάν αστικές συγκοινωνίες, δημόσια παιδική μέριμνα, ενίσχυση της προσιτής στέγης και κατώτατο μισθό 30 δολάρια την ώρα έως το 2030, με χρηματοδότηση από υψηλότερη φορολογία σε επιχειρήσεις και πολύ υψηλά εισοδήματα. Όλα αυτά θα ήταν εντάξει αν δεν είχαν τρομερές παρενέργειες τις οποίες ίσως ξέρει, ίσως δεν ξέρει: δημοσιονομικό κενό από απώλεια κομίστρων σε περίπτωση δωρεάν μεταφορών, υποβάθμιση συντήρησης και ανακαινίσεων σε περίπτωση παγώματος μισθωμάτων, αύξηση της εγκληματικότητας σε περίπτωση «κοινοτικής αστυνομίας», ανταγωνισμός στα μικρά καταστήματα σε περίπτωση δημόσιων παντοπωλείων, εκροή κεφαλαίων, εισροή πληθυσμών σε αναζήτηση εργασίας με 30 δολάρια την ώρα, υπερπροσφορά εργατικού δυναμικού, άρα ανεργία.

Η ρητορική του Zohran ακούγεται σαν ένα συμπίλημα πολιτικών αφαιρέσεων όπως αυτές που ακούγονται στα σεμινάρια των κοινωνικών επιστημών και αναμασώνται ως βαθιές σοφίες από υποαπασχολούμενους αριστερούς 20-30 ετών, που καθοδηγούνται από αλγορίθμους και χρηματοδοτούνται από τους γονείς τους. Αλλά, είτε μας αρέσει είτε όχι, οι παρορμήσεις του πλήθους —η οργή, το αίσθημα της αδικίας, το ηθικολογικό θέατρο— θα καθορίσουν το μέλλον του Δημοκρατικού Κόμματος. Θα παραδοθεί άραγε ολόκληρη η παράταξη σε άτομα που έχουν μόνο καταναλωτικές εμπειρίες και που ξεσηκώνουν ιδέες από τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες; Δεν ξέρω.

Όπως έγραφε ο Zygmunt Bauman, ζούμε σε μια ρευστή νεωτερικότητα, σε έναν κόσμο όπου οι «στερεές» δομές της κοινότητας και της ταυτότητας διαλύονται στη ροή της αγοράς: κάθε χειρονομία διαφοροποίησης, κάθε πράξη εξέγερσης, μετατρέπονται σε μια ακόμη καταναλωτική επιλογή. Όσο πιο σκληρά προσπαθεί κανείς να αντιταχθεί στο σύστημα, τόσο πιο αποτελεσματικά το τροφοδοτεί. Σήμερα, οι επαναστατημένοι νέοι που εξέλεξαν τον Zohran συνεννοούνται με συνθήματα —«Black Lives Matter», «Protect Trans Kids», «Green New Deal», «Gays4Gaza», «Globalize the Intifada»— που στηρίζονται σε φρικτές αυταπάτες, σε άγνοια απύθμενη και συχνά εξοργιστική. Γι’ αυτό νομίζω ότι η επιλογή του μουσουλμάνου ράπερ είναι αποτέλεσμα μάρκετινγκ: δεν πρόκειται για ιδεολόγο της Χαμάς (αν και το αίμα νερό δεν γίνεται), αλλά μάλλον για οπορτουνιστή μεταμφιεσμένο σε επαναστάτη με μεταμοντέρνα θρησκευτική σηματοδότηση. Καθώς από τον Zohran λείπει η πολιτική μόρφωση, δανείζεται ελκυστικά τσιτάτα από τον Καρλ Μαρξ κι από τον Φραντς Φανόν —που είναι σταθερά της μόδας στα αριστερά πανεπιστήμια— και καταλήγει ανελλιπώς στον έλεγχο των ενοικίων, στην queer απελευθέρωση και στην αντικατάσταση της αστυνομίας από σώμα «κοινοτικής ασφάλειας» — αυτά είναι τα ζητήματα που απασχολούν τη χρυσή νεολαία του 2025, η οποία φοβάται την ταξική υποβάθμιση και ματαίωση των προσδοκιών της για λιγότερες ώρες εργασίας, για λιγότερο κόπο σε οτιδήποτε.

Ο Mamdani έχει μεγαλώσει σ’ έναν φιλντισένιο πύργο· δεν ξέρει τη Νέα Υόρκη όπως την ξέρει ο Curtis Sliwa. Aλλά η πραγματικότητα παίζει δευτερεύοντα ρόλο στον 21ο αιώνα. Γι’ αυτό ο Mamdani ξεπέρασε τον Cuomo κατά 13 μονάδες στις πλουσιότερες περιοχές· τον Sliwa τον ψήφισαν οι εργάτες από το Canarsie κι από τις παρυφές της πόλης· τον Cuomo οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργάτες, πολλοί ισπανόφωνοι καθολικοί και ορθόδοξοι Εβραίοι που θεωρούν τοξική την αντι-ισραηλινή ρητορική του Mamdani. Όπως έχουν εξευγενιστεί οι παλιές εργατικές συνοικίες, έτσι έχει εξευγενιστεί και η πολιτική: σήμερα η μεσοανώτερη τάξη έχει επεκταθεί σε σχεδόν όλο το Μπρούκλιν, το Κουίνς και το Μπρονξ· διογκώνεται παντού η αριστερά της λιμουζίνας που συναγελάζεται με τους Σαουδάραβες και τους Καταριανούς ιδιοκτήτες πολυτελών ρετιρέ στο Μανχάταν.

Κάποτε ο σοσιαλισμός ήταν το όνειρο των χειρωνακτών και των «εγχρώμων»· σήμερα είναι το όνειρο των καταναλωτών εξεζητημένων βιολογικών προϊόντων που διαθέτει σε εξωφρενικές τιμές η αλυσίδα Whole Foods. Οι άνθρωποι αυτοί στηρίζουν τους Παλαιστινίους χωρίς να ξέρουν το παραμικρό για την ιστορία της Μέσης Ανατολής· τρώνε σόγια αντί για κρέας· κάνουν φιλανθρωπίες που εκπίπτουν από τον φόρο: καθώς ο σοσιαλισμός είναι γι’ αυτούς ένα εξωτερικό γνώρισμα της αρετής, επιδεικνύουν τις σοσιαλιστικές τους πεποιθήσεις όπως επιδεικνύουν μια τσάντα Hermès. Όσο για τον μουσουλμανισμό, τα εν λόγω στρώματα δεν συλλαμβάνουν καθόλου τα γεωπολιτικά παιχνίδια και το πώς η Δύση βάλλεται από παντού· συμπεριλαμβανομένου του εσωτερικού της. Η εκλογή του Mamdani θεωρείται από πολλές ισλαμικές χώρες ως μια απτή νίκη του εισοδισμού, η οποία θα ευνοήσει τις μουσουλμανικές κοινότητες στις ΗΠΑ ικανοποιώντας όλα τους τα αιτήματα. A propos, υπενθυμίζω ότι ο απερχόμενος δήμαρχος Eric Adams κατηγορήθηκε για δωροληψία από την Τουρκία: φέρεται να δέχτηκε προνόμια, δωρεές και πληρωμένα ταξίδια από Τούρκους αξιωματούχους με αντάλλαγμα να ανοίξει νέο τουρκικό προξενείο στη Νέα Υόρκη. Έχω κάθε λόγο να πιστεύω ότι ο σημερινός δήμαρχος θα κάνει το χατίρι στους Τούρκους χωρίς κανένα αντάλλαγμα.