Ο Ζοχράν Μαμντάνι και η ορατότητα των Μουσουλμάνων στη Δύση

Η αύξηση της ορατότητας της μουσουλμανικής μειονότητας στις ευρωπαϊκές και στις αμερικανικές μεγαλουπόλεις είναι στις μέρες μας ένα γεγονός αδιαμφισβήτητο. Η εποχή που οι μουσουλμάνοι πολίτες δεν είχαν φωνή και που θεωρούσαμε φυσικό να ζουν στο πολιτικό περιθώριο, είναι πια παρελθόν.

Σε μια εποχή που ευνοείται η χειραφέτηση των μειονοτήτων είναι αναμενόμενο οι διαφορετικές εθνοτικές ομάδες να βγαίνουν πλέον από τη σκιά, χωρίς αυτό να σημαίνει πως η νέα κατάσταση δεν προκαλεί δικαιολογημένη ή αδικαιολόγητη ανησυχία.

Έχουμε λόγους να φοβόμαστε τους μουσουλμάνους που ζουν και εργάζονται στις πόλεις μας; Είναι φυσικό να δυσανασχετούμε όποτε βλέπουμε γυναίκες με μπούρκα στον δημόσιο χώρο και να οργιζόμαστε με την κατασκευή τζαμιών σε χριστιανικές χώρες της κεντρικής Ευρώπης; Έχουμε δίκιο να σοκαριζόμαστε όταν μουσουλμάνοι πολίτες καταλαμβάνουν ανώτερα αξιώματα;

Έχει αποδειχθεί στο παρελθόν ότι κάποιες φορές τα τζαμιά λειτουργούν ως τόπος μύησης νέων αντρών σε τρομοκρατικές οργανώσεις που θέτουν ως στόχο την εξόντωση πολιτών που δεν πιστεύουν στον Αλλάχ. Στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να προσηλυτίζουν νεαρούς που αναζητούν πνευματικό προσανατολισμό και στη χειρότερη να τους κάνουν πλύση εγκεφάλου οπλίζοντας το χέρι τους εναντίον των γειτόνων και των συμμαθητών τους.

Μετανάστες που έμοιαζε να είναι πλήρως ενσωματωμένοι στον δυτικό τρόπο ζωής και να ενστερνίζονται τις αξίες της δεύτερης πατρίδας τους, αποδεικνύεται ξαφνικά ότι έκρυβαν στο πίσω μέρος του μυαλού τους μίσος για τους συμπολίτες τους και απέχθεια για τους θεσμούς.

Η συμπεριφορά τους μοιάζει εκ πρώτης όψεως ανεξήγητη, ίσως επειδή συχνά κρίνουμε τους άλλους από αυτό που φαίνεται ή δηλώνεται –τον τρόπο που ντύνονται, τα καταστήματα στα οποία συχνάζουν, τη μουσική που ακούν, τα σίριαλ που παρακολουθούν, τις διατροφικές τους συνήθειες– και όχι από όσα είτε εντέχνως αποκρύπτονται, είτε δεν φαίνονται με την πρώτη ματιά. Αν όμως δεν γνωρίζουμε τον τρόπο που σκέφτεται κανείς για σημαντικά ζητήματα που σχετίζονται με τις σχέσεις των φύλων και των διαφορετικών κοινωνικών ομάδων δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι σε ποιο βαθμό νιώθει μέρος της κοινότητας ή ξένο σώμα.

Μπορεί λοιπόν ο φόβος που αισθάνονται οι πολίτες λόγω της κατασκευής περισσότερων ισλαμικών λατρευτικών χώρων να είναι ως έναν βαθμό κατανοητός, αλλά τι ισχύει όταν μουσουλμάνοι αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης;

Το 2016 ο 46χρόνος τότε βουλευτής των Εργατικών, Σαντίκ Καν, έγραψε ιστορία ως ο πρώτος μουσουλμάνος που πέτυχε να εκλεγεί Δήμαρχος σε μια μεγάλη δυτική πρωτεύουσα. Ο πακιστανικής καταγωγής Καν χρησιμοποίησε το φλέγον ζήτημα της στέγης και της ανεξέλεγκτης αύξησης των ενοικίων προκειμένου να μιλήσει για κοινωνική δικαιοσύνη και να προσελκύσει με επιτυχία ψηφοφόρους διαφορετικών εθνικοτήτων και κοινωνικών ομάδων που διαβιούν στο Λονδίνο. Σίγουρα στην απήχηση που είχε η ρητορική του Καν είχε σημασία ότι ο ίδιος μεγάλωσε σε μια φτωχή εργατική οικογένεια που χρειαζόταν να μετακομίζει συχνά εξαιτίας της αύξησης του ενοικίου. Γιος ενός οδηγού λεωφορείου και μίας ράφτρας, δεν ήταν δύσκολο να πείσει ότι έχει νιώσει στο πετσί του την αδικία της έντονα ταξικής βρετανικής κοινωνίας.

Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα, ο 34χρόνος υποψήφιος των Δημοκρατικών Ζοχράν Μαμντάνι, εκλέχτηκε Δήμαρχος της Νέας Υόρκης, καταφέρνοντας πραγματικό πλήγμα στην Κυβέρνηση Τραμπ. Ο Μαμντάνι νίκησε τους αντιπάλους του υποσχόμενος πάγωμα ενοικίων, επενδύσεις στην κοινωνική στέγαση και στην υγεία, δωρεάν δημόσιες μεταφορές και υψηλότερη φορολογία για τους πλούσιους. Αν αναλογιστούμε ότι ο ίδιος μεγάλωσε ως μέρος της πνευματικής ελίτ της Νέας Υόρκης –ο πατέρας του Μαχμούντ Μαμντάνι είναι πανεπιστημιακός και η μητέρα του η γνωστή σκηνοθέτρια Μίρα Ναΐρ–, έχει ενδιαφέρον το ότι κατάφερε να προσεγγίσει τόσο τους μετανάστες των λαϊκών στρωμάτων της πόλης, όσο και τους διανοούμενους Νεοϋορκέζους που κουράστηκαν να βλέπουν τον Τραμπ να τους κουνά το δάχτυλο.

Η επιτυχία του Μαμντάνι προκάλεσε ρίγη ευτυχίας σε πολλούς, αλλά και ένα έντονο κύμα ανησυχίας, όχι μόνο ανάμεσα στους οπαδούς του Τραμπ, μα και σε πολλούς Αμερικανούς και Ευρωπαίους που δεν εμπιστεύονται τους μουσουλμάνους και φοβούνται ότι οι δυτικές μεγαλουπόλεις έχουν αρχίσει η μία μετά την άλλη, να «πέφτουν στα χέρια» επικίνδυνων ισλαμιστών που θα αλλοιώσουν τα ήθη και τις αξίες μας. Δεν πρόκειται απαραίτητα για ρατσιστές – παρόλο που δεν λείπουν οι ακροδεξιές ομάδες που αναρτούν στο διαδίκτυο συκοφαντικά σχόλα κατά του Μαμντάνι– αλλά για πολίτες που εκτιμούν τον δυτικό τρόπο ζωής και σκέψης και οι οποίοι επιθυμούν να διαφυλάξουν τις αρχές της δημοκρατίας και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι μάλιστα εύκολο να διακρίνει κανείς τα σχόλια που εκφράζουν ανησυχία από αυτά που έχουν στόχο να υπονομεύσουν τον νέο Δήμαρχο. Σε κάποιες άλλες, όπως στην περίπτωση του Εισαγγελέα της Καλιφόρνιας, Νταν Ντόου, που ανάρτησε σχόλια κατά του Μαμντάνι μαζί με φωτογραφίες από την κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων στις 9/11, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επιχειρείται η άμεση σύνδεση με την καταγωγή και τη θρησκεία του Δημάρχου και την ισλαμική τρομοκρατία.

Είναι όμως η εκλογή του Ζόχραν Μαμντάνι τόσο σημαντική, όσο θεωρούν πολλοί ψηφοφόροι των Δημοκρατικών; Μάλλον είναι πολύ νωρίς για να το κρίνουμε και ταυτόχρονα πολύ αισιόδοξο να θεωρούμε ότι ο Μαμντάνι θα καταφέρει να αλλάξει τα κακώς κείμενα στο κόμμα των Δημοκρατικών και να αναλάβει μελλοντικά την προεδρία του. Ας ελπίσουμε προς το παρόν πως θα επιτύχει τουλάχιστον να εφαρμόσει κάποια από τα μέτρα που υπόσχεται στους ψηφοφόρους του.

Άλλωστε, συνήθως το Δημαρχείο της Νέας Υόρκης αποτελεί την κορύφωση της καριέρας κάποιου πολιτικού, ακολουθούμενη από τιμητική απόσυρση από την κεντρική πολιτική σκηνή των ΗΠΑ, και δεν εξασφαλίζει πάντα μια λαμπρή συνέχεια.

Αυτό που σίγουρα μετράει στην εκλογή του Μαμντάνι είναι ότι αποτελεί ένα θετικό πρότυπο για τους νεαρούς μουσουλμάνους αφού χωρίς να έχει αποποιηθεί την ταυτότητά του, φαίνεται ότι ενστερνίζεται τις δυτικές αξίες της πολυπολιτισμικής Νέας Υόρκης. Ο Μαμντάνι είναι υπέρμαχος των γκέι δικαιωμάτων, η σύζυγός του δεν φοράει μπούρκα και είναι μια ανεξάρτητη γυναίκα και όχι μια «γλάστρα» που τον ακολουθεί παντού για τις καθιερωμένες φωτογραφίες.

Θα ήταν αφελές να θεωρηθεί ότι η θρησκεία του Μαμντάνι δεν θα επηρεάσει στο ελάχιστο την πολιτική του. Ωστόσο, αν οι σκεπτικιστές λάβουν υπόψη τους ότι δεν γίνεται να αποφύγουμε στις κοινωνίες της Δύσης τη συνύπαρξη με τους μουσουλμάνους πολίτες και την παρουσία κάποιων εξ αυτών σε σημαντικά πολιτικά αξιώματα, θα συμφωνήσουν νομίζω ότι αυτό είναι το πρότυπο Μουσουλμάνου που θέλουμε. Έχουμε άλλωστε το παράδειγμα της Βρετανίας όπου σημαντικό μέρος της οικονομίας αναπτύσσεται χάρη στις επιχειρήσεις μεταναστών μουσουλμάνων τρίτης γενιάς, η συμβολή των οποίων είναι επίσης σημαντική στη στελέχωση του NHS.

Ένα από τα πρώτα ευχετήρια μηνύματα του Μαμντάνι ήταν προς τους πολίτες εβραϊκής καταγωγής με αφορμή την γιορτή της Πρωτοχρονιάς (Rosh Hashanah) και του Yom Kippur που ακολουθεί. Μένει να αποδειχθεί αν επρόκειτο απλώς για άλλο ένα τέχνασμα της άριστης διαφημιστικής καμπάνιας του ή ενδεικτικό των προθέσεών του να λειτουργήσει ως Δήμαρχος όλων των πολιτών και υπέρ των θεσμών της φιλελεύθερης δημοκρατίας.