Υπόθεση #MeToo συγκλονίζει το Ιράν

Στο Ιράν, μια καταγγελία για σεξουαλική βία σπάνια μένει χωρίς συνέπειες για εκείνον ή εκείνη που τολμά να μιλήσει. Η κοινωνική πίεση, ο φόβος της δημόσιας στοχοποίησης και ένα βαθιά ριζωμένο σύστημα σιωπής λειτουργούν αποτρεπτικά. Παρ’ όλα αυτά, μια νεαρή γυναίκα προχώρησε σε καταγγελία εναντίον του Πεγμάν Τζαμσιντί, ενός από τους πιο γνωστούς ηθοποιούς και πρώην ποδοσφαιριστή της χώρας, επιλέγοντας να παραμείνει ανώνυμη.

Η υπόθεση έχει συγκλονίσει το Ιράν, όχι μόνο λόγω του ονόματος του καταγγελλόμενου, αλλά επειδή η ίδια η καταγγέλλουσα υποστηρίζει ότι βιάστηκε στο σπίτι του και στη συνέχεια δέχθηκε πιέσεις και οικονομικά ανταλλάγματα για να σιωπήσει. Η δημοσιοποίηση της καταγγελίας μέσα από ρεπορτάζ της γνωστής δημοσιογράφου Ελαλέχ Μοχαμαντί έφερε την ιστορία στο φως και αναζωπύρωσε τη συζήτηση γύρω από το MeToo στη χώρα.

Ο Τζαμσιντί αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση και έφυγε στο εξωτερικό, επικαλούμενος «οικογενειακούς λόγους». Σε δημόσια ανάρτησή του κάνει λόγο για «βρώμικη συκοφαντική εκστρατεία» και αρνείται κατηγορηματικά όσα του αποδίδονται, υποστηρίζοντας ότι θα επιστρέψει στο Ιράν μόλις ολοκληρωθούν οι διαδικασίες. Στον χώρο του θεάματος, όσοι συνεργάστηκαν μαζί του εμφανίζονται διχασμένοι. Κάποιοι σπεύδουν να υπερασπιστούν τον ηθοποιό, άλλοι αφήνουν υπαινιγμούς πως «εντελώς αθώος δεν είναι», αποφεύγοντας ωστόσο να πάρουν ξεκάθαρη θέση.

Η συζήτηση γύρω από την υπόθεση ξεπερνά πλέον την προσωπική αντιπαράθεση και αγγίζει τα βαθύτερα κοινωνικά αντανακλαστικά μιας χώρας που αλλάζει. Το παγκόσμιο κίνημα MeToo έσπασε πρώτα τη σιωπή γύρω από τον Χάρβεϊ Γουάινστιν στις ΗΠΑ, αλλά οι επιπτώσεις του φτάνουν σήμερα και στο Ιράν, όπου τα ταμπού και οι νομικοί περιορισμοί κάνουν κάθε καταγγελία ακόμη πιο περίπλοκη. Οι τεράστιες διαδηλώσεις του 2022 με το σύνθημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» μετά τον θάνατο της Μαχσά Αμινί έδειξαν ότι ένα κομμάτι της κοινωνίας δεν είναι διατεθειμένο να σωπαίνει πλέον. Εκείνη η εξέγερση άφησε ένα αποτύπωμα που φαίνεται να ενθαρρύνει περισσότερες γυναίκες να μιλήσουν.

Μια ψυχολόγος από την Τεχεράνη, που επιλέγει την ανωνυμία, σημειώνει πως υπάρχει ακόμη βαθιά ριζωμένος φόβος: ο άνδρας παρουσιάζεται ως το «πραγματικό θύμα», ενώ η γυναίκα ανησυχεί μήπως στιγματιστεί και χάσει την κοινωνική της υπόσταση. «Ωστόσο», επισημαίνει, «η σύγκρουση με τις παλιές αντιλήψεις έχει αρχίσει. Τα είδωλα δεν είναι άθραυστα πια».

Στο μεταξύ, λίγες δημόσιες φωνές υποστηρίζουν ανοιχτά την καταγγέλλουσα. Η ηθοποιός Μαριάμ Χονταραμί έγραψε στο Instagram ότι σε μια κοινωνία εχθρική προς τις γυναίκες, «θεωρείται έγκλημα το να μιλάς για την οδύνη σου, ενώ η σιωπή παρουσιάζεται ως η μόνη ασφαλής λύση». Παράλληλα, οι αρχές μπλόκαραν την πρόσβαση στην ιστοσελίδα της εφημερίδας που δημοσίευσε την πρώτη συνέντευξη, μια κίνηση που ερμηνεύτηκε ως προσπάθεια να περιοριστεί η συζήτηση.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η υπόθεση θα οδηγηθεί τελικά στη Δικαιοσύνη. Σύμφωνα με το ισλαμικό δίκαιο στο Ιράν, ο βιασμός μπορεί να επιφέρει ακόμη και θανατική ποινή. Υπάρχει όμως και η δυνατότητα «συγχώρεσης» από το θύμα, ακόμη και αν ο δράστης καταδικαστεί – μια πρόβλεψη που συχνά λειτουργεί ως πίεση προς τις γυναίκες να κάνουν πίσω.

Για την ώρα, η καταγγελία γίνεται αντικείμενο οξείας αντιπαράθεσης στα κοινωνικά δίκτυα και στα μέσα ενημέρωσης. Η κατάληξη παραμένει αβέβαιη. Όμως ένα πράγμα φαίνεται καθαρά: στο Ιράν, όπου για χρόνια η σιωπή θεωρούνταν ο μόνος δρόμος, όλο και περισσότερες γυναίκες διεκδικούν το δικαίωμα να ακουστούν.

Πηγή: DW