Τουρκοκυπριακές εκλογές: Το «ψεύδο» που δεν μας σώζει πια

Από το 1983, όταν στα κατεχόμενα ανακηρύχθηκε το λεγόμενο «Τουρκοκυπριακό Κράτος της βορείας Κύπρου», οι Ελληνοκύπριοι δημοσιογράφοι, πολιτικοί και σχολιαστές φρόντιζαν με θρησκευτική ευλάβεια να συνοδεύουν κάθε αναφορά με το απαραίτητο «ψευδο-»: ψευδοκράτος, ψευδοκυβέρνηση, ψευδοπρόεδρος, ψευδοϋπουργείο. Ήταν και παραμένει μια λέξη-ασπίδα· ένας τρόπος να μη νομιμοποιηθεί αυτό που προέκυψε μέσα από την τουρκική εισβολή του 1974. Η γλώσσα έγινε έτσι εργαλείο αντίστασης. Ένα μικρό, αλλά σταθερό όριο απέναντι στο ψεύδος της κατοχής.

Τα χρόνια όμως πέρασαν. Κι ενώ το «ψευδο» έμεινε, η πραγματικότητα το ξεπέρασε.

Μέρα με τη μέρα, μέσα από τις συνομιλίες, τις δηλώσεις, τις φωτογραφίες, τις κοινές συναντήσεις, μάθαμε να απευθυνόμαστε, να συζητάμε, να διαπραγματευόμαστε με αυτούς που θεωρητικά «δεν υπάρχουν». Μιλάμε με τον «ψευδοπρόεδρο», συνεργαζόμαστε με τα «ψευδοϋπουργεία», και περιμένουμε από το «ψευδοκράτος» να συμφωνήσει στη λύση.

Έχει καταντήσει αστείο πια. Ένα παιχνίδι γλωσσικής ακροβασίας που όλοι ξέρουν πως είναι προσχηματικό, αλλά κανείς δεν τολμά να παραδεχτεί.

Γιατί φοβόμαστε. Φοβόμαστε πως αν πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, θα μοιάζει σαν να αποδεχόμαστε την κατοχή. Κι έτσι κρυβόμαστε πίσω από τις λέξεις — πίσω από το ψευδο- που μας ανακουφίζει. Αλλά δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο από μια γλώσσα που παριστάνει πως προστατεύει, ενώ στην πραγματικότητα κουκουλώνει την ήττα.

Χάσαμε δεκαετίες ολόκληρες παγιδευμένοι στα «πρέπει» και στα «ίσως». Αρνηθήκαμε να δούμε την πραγματικότητα κατάματα· προτιμήσαμε να τη βαφτίζουμε, να την καμουφλάρουμε, να την κάνουμε λιγότερο οδυνηρή. Όπως αρνούμαστε κι εμείς οι ίδιοι, ακόμη και σήμερα, να πούμε καθαρά πως η πατρίδα μας είναι μισή. Μισή γη, μισές αλήθειες, μισές παραδοχές. Και προσπαθούμε, μέσα από λέξεις, να την κάνουμε ολόκληρη.

Κι όμως — ίσως αυτή τη φορά να υπάρχει μια μικρή χαραμάδα φωτός. Αυτές τις σκέψεις τις κάνω τώρα, με την ελπίδα που ξαναφούντωσε μετά την εκλογή του Τουφάν Ερχιουρμάν, του νέου Τουρκοκύπριου ηγέτη στα κατεχόμενα. Γιατί ο Ερχιουρμάν, σε αντίθεση με τη ρητορική των τελευταίων χρόνων, έχει εκφράσει ξεκάθαρα την απόρριψή του στη λύση των δύο κρατών και έχει μιλήσει ανοιχτά για την ανάγκη επανέναρξης των συνομιλιών στο πλαίσιο μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας. Δεν είναι αρκετό για να αλλάξει τα πάντα· είναι όμως αρκετό για να ξαναθυμηθούμε ότι, ακόμη κι από την άλλη πλευρά, υπάρχουν φωνές που δεν θέλουν να κλείσει η πόρτα.
Το «ψευδο» μάς έδινε την ψευδαίσθηση ότι κρατάμε μια γραμμή άμυνας. Όμως, όσο περνούν τα χρόνια, μοιάζει περισσότερο με προπέτασμα: ένα λεπτό γλωσσικό πέπλο που σκεπάζει τη στασιμότητα και την αμηχανία μας. Γιατί πίσω του δεν κρύβεται πια η αξιοπρέπεια, αλλά η παράταση της άρνησης.

Κάποτε θα χρειαστεί να τολμήσουμε να μιλήσουμε καθαρά — όχι για να αναγνωρίσουμε ό,τι δεν πρέπει, αλλά για να αναγνωρίσουμε εμάς. Τις αυταπάτες, τους φόβους, τις καθυστερήσεις μας. Γιατί μόνο όποιος κοιτάζει την αλήθεια χωρίς ψευδο-προθέματα, μπορεί να βρει τον δρόμο της επανένωσης.

Η Κύπρος είναι μισή. Κι όσο επιμένουμε να την περιγράφουμε με λέξεις που προσποιούνται το αντίθετο, τόσο θα μένει έτσι.