Όταν η τεχνητή νοημοσύνη καίει το δίκτυο και στεγνώνει τα ποτάμια: Η σκοτεινή πλευρά της έκρηξης των data centers

Η έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης έχει φέρει έναν πρωτοφανή αγώνα δρόμου για την κατασκευή data centers σε όλο τον κόσμο. Ενώ οι γίγαντες της τεχνολογίας – OpenAI, Amazon, Google, Microsoft, αλλά και Tencent, Meta και Alibaba – επενδύουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε υποδομές για να τροφοδοτήσουν τα νέα μοντέλα Α.Ι., οι τοπικές κοινωνίες βρίσκονται αντιμέτωπες με σοβαρές επιπτώσεις: διακοπές ρεύματος, λειψυδρία και περιβαλλοντικές πιέσεις.

Σύμφωνα με την Synergy Research Group, σχεδόν το 60% από τα 1.244 μεγαλύτερα data centers τεχνητής νοημοσύνης στον κόσμο βρίσκονται εκτός ΗΠΑ, με 575 νέα έργα να βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης. Στην Ιρλανδία, τα data centers καταναλώνουν ήδη πάνω από το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Στη Χιλή απειλούνται τα υδροφόρα στρώματα, ενώ στη Νότια Αφρική τα εύθραυστα ηλεκτρικά δίκτυα δοκιμάζονται ακόμη περισσότερο. Αντίστοιχες ανησυχίες έχουν καταγραφεί σε Μεξικό, Βραζιλία, Μ. Βρετανία, Ινδία, Μαλαισία, Ολλανδία, Σιγκαπούρη και Ισπανία.

Η ανησυχία εντείνεται από την αδιαφάνεια που συχνά χαρακτηρίζει αυτά τα έργα. Οι εταιρείες χρησιμοποιούν θυγατρικές ή συνεργάτες ώστε να «καμουφλάρουν» την παρουσία τους, ενώ πολλές κυβερνήσεις παρέχουν κίνητρα όπως φθηνή γη, φοροαπαλλαγές και χαλαρή εποπτεία.

Στο Μεξικό, γύρω από το Microsoft data center στην Κερετάρο, κάτοικοι καταγγέλλουν συχνές διακοπές νερού και ρεύματος, με άμεσες συνέπειες στην υγεία και την καθημερινότητα. «Έχουν όλο το ρεύμα, κι εγώ δεν έχω τίποτα», λέει η κάτοικος Ντούλσε Μαρία Νικολάς, που αναγκάζεται να πετάει τρόφιμα μετά από πολύωρα μπλακ άουτ. Στην Ιρλανδία, το 1/3 της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να πηγαίνει στα data centers μέχρι το 2030, ενώ οι Αρχές έχουν ήδη περιορίσει νέες άδειες στην περιοχή του Δουβλίνου λόγω κινδύνου για την επάρκεια του δικτύου.

Παράλληλα, αναδύεται ένα διεθνές κίνημα αντίστασης. Από το Δουβλίνο μέχρι τη Μαδρίτη και από το Μεξικό μέχρι τη Γαλλία, περιβαλλοντικές οργανώσεις και πολίτες συντονίζονται, ανταλλάσσουν εμπειρίες και επιχειρούν να μπλοκάρουν νέες εγκαταστάσεις. «Τα data centers είναι το σημείο όπου συναντώνται οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές κρίσεις», λέει η ακτιβίστρια Ρόζι Λέοναρντ από την Ιρλανδία.

Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας εκτιμά ότι μέχρι το 2035, τα data centers θα καταναλώνουν τόση ηλεκτρική ενέργεια όσο ολόκληρη η Ινδία. Με δεδομένο ότι μια μονάδα μπορεί να καταναλώνει μισό εκατομμύριο γαλόνια νερού την ημέρα – όσο μια ολυμπιακή πισίνα – το ερώτημα είναι αν η «τεχνητή νοημοσύνη» αξίζει το τίμημα της φυσικής.

Πηγή: The New York Times