Ποιοι και γιατί θέλουν την απομάκρυνση της Ελλάδας από το Ισραήλ;

Γιατί τόσο πολλοί λαχταρούν και ονειρεύονται μια κατάρρευση των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων; Θα επιχειρήσουμε μια ερασιτεχνική ανάλυση.

ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΙΣΡΑΗΛ

Στη σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου, μια περιοχή γεμάτη αστάθεια και αντιπαραθέσεις από καταβολής κόσμου, η Ελλάδα και το Ισραήλ έχουν εμφανώς κοινά συμφέροντα — όπως και πολλά κοινά προβλήματα. Αμφότερες, αίφνης, έχουν εντάσεις με την Τουρκία, γεγονός που δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για συμμαχία και συνεργασία. Έχοντας καλές σχέσεις με το Ισραήλ, η Ελλάδα —κι αυτό είναι κάτι παραπάνω από φανερό— ενισχύει το αποτρεπτικό της αποτύπωμα, καθώς το Ισραήλ διαθέτει ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, προηγμένη τεχνολογία και πελώρια εμπειρία σε θέματα ασφάλειας.

Οι στενές σχέσεις των δύο κρατών —που λειτουργούν για την Ελλάδα, όπως λέμε, «ως πολλαπλασιαστής ισχύος»— έχουν ενισχυθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, ειδικά μετά το 2010, με αποκορύφωμα τις συμφωνίες που υπογράφηκαν τη διετία 2024-2025, στο πλαίσιο της ανάγκης για περιφερειακή σταθερότητα.

Με δυο λόγια: η Ελλάδα έχει ισχυρούς λόγους να διατηρεί αγαστές σχέσεις με το Ισραήλ — τόσο γεωπολιτικούς και στρατιωτικούς, όσο και ενεργειακούς και οικονομικούς. Ας τους δούμε έναν-έναν:

Γεωπολιτικοί Λόγοι

• Η Ελλάδα και το Ισραήλ είναι δύο από τις ελάχιστες σταθερές, φιλελεύθερες δημοκρατίες στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου: δυο ξεκάθαρα Δυτικές χώρες. Η σύσφιξη των σχέσεων τους, συχνά σε συνεργασία και με την Κύπρο, δημιουργεί έναν άξονα σταθερότητας.
• Και οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν παρόμοιες γεωπολιτικές προκλήσεις — ιδίως την αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας. Οι στενές σχέσεις με το Ισραήλ βοηθούν την Ελλάδα να ενισχύσει τη στρατηγική της θέση στην Ανατολική Μεσόγειο, λειτουργώντας σαν αντίβαρο στην αδιαμφισβήτητη τουρκική επιρροή.
• Η συνεργασία Ελλάδος-Ισραήλ εντάσσεται σε πλαίσια όπως ο μηχανισμός 3+1 (Ελλάδα, Ισραήλ, Κύπρος + ΗΠΑ), που προωθεί τη σταθερότητα στην περιοχή και περιορίζει τις τουρκικές φιλοδοξίες, ιδιαίτερα μετά τις εξελίξεις στη Συρία.
• Επιπλέον, η Ελλάδα μπορεί να παίξει ρόλο γέφυρας μεταξύ Ισραήλ και αραβικών κρατών, διατηρώντας ισορροπημένη στάση στο ΟΗΕ (π.χ. επιλέγοντας την αποχή σε ψηφίσματα για την Παλαιστίνη το 2024) και προωθώντας τη λύση των δύο κρατών (τη μοναδική βιώσιμη σε βάθος χρόνου, αλλά και μόνη δίκαιη), κάτι που ενισχύει το διπλωματικό της κύρος ως μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το 2025-2026.
• Η στενή σχέση με το Ισραήλ ενισχύει το προφίλ της Ελλάδας στην Ουάσινγκτον, καθώς το Ισραήλ παραμένει ο στενότερος στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Αυτό μεταφράζεται σε υψηλότερο ειδικό βάρος για την Ελλάδα στο αμερικανικό Κογκρέσο και στις αποφάσεις που σχετίζονται με την Ανατολική Μεσόγειο. Ή, για να το πούμε σε άλλη γλώσσα, η ευθυγράμμιση με αμερικανικά συμφέροντα ανοίγει πόρτες για περαιτέρω αμερικανική στήριξη.

Στρατιωτικοί Λόγοι

• Η στρατιωτική συνεργασία είναι από τα πιο απτά οφέλη, με κοινές ασκήσεις στην ξηρά, στον αέρα και στη θάλασσα, με τη χρήση της βάσης της Σούδας στην Κρήτη για προσομοιώσεις ισραηλινών αποστολών κ.ά. Η κοινή εκπαίδευση και οι ασκήσεις ενισχύουν τη διαλειτουργικότητα των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και αυξάνουν την επιχειρησιακή ετοιμότητα της Ελλάδας.
• Η Ελλάδα επιτρέπει σταθερή παρουσία ισραηλινών δυνάμεων στο έδαφός της, ενώ έχει ψηφιστεί συμφωνία αμυντικής συνεργασίας Ελλάδος-Ισραήλ.
• Η συνεργασία με το Ισραήλ προσφέρει πρόσβαση σε τεχνογνωσία αιχμής, είτε μιλάμε για drones και, πιθανώς, για ένα ελληνικό Iron Dome, είτε για ηλεκτρονικό πόλεμο, ενισχύοντας έτσι τις στρατιωτικές δυνατότητες της χώρας μας.
• Η Ελλάδα προμηθεύεται προηγμένα οπλικά συστήματα από το Ισραήλ, που ενισχύουν την αμυντική της ικανότητα απέναντι σε περιφερειακές απειλές, όπως η τουρκική επεκτατικότητα.

Ενεργειακοί Λόγοι

• Η συνεργασία Ελλάδος-Ισραήλ δεν είναι μόνο επωφελής για τις ίδιες, αλλά κρίσιμη για την ενεργειακή ασφάλεια ολόκληρης της Ευρώπης. Τα ενεργειακά κοιτάσματα που έχουν εντοπιστεί στην Ανατολική Μεσόγειο, όπως το φυσικό αέριο, θα μεταφερθούν προς την Ευρώπη μέσω αγωγών που θα περάσουν από την Ελλάδα, μειώνοντας άρδην —ή και μηδενίζοντας— την ευρωπαϊκή εξάρτηση από το ρωσικό αέριο και ενισχύοντας την οικονομική ανάπτυξη.
• Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ συνεργάζονται για την ηλεκτρική διασύνδεση των δικτύων τους με υποβρύχιο καλώδιο (Great Sea Interconnector), έργο που ενισχύει περαιτέρω την ενεργειακή συνεργασία και πρόοδο των τριών χωρών.
• Η ανάπτυξη του Οικονομικού Διαδρόμου Ινδίας - Μέσης Ανατολής - Ευρώπης (IMEC) αναδεικνύει τον ρόλο του Ισραήλ ως κόμβου και της Ελλάδας ως «πύλης» εισόδου στην Ευρώπη, ενισχύοντας έτσι τη στρατηγική σημασία της συνεργασίας.
• Η Ελλάδα μόνο να ωφεληθεί μπορεί από επενδύσεις στην υψηλή τεχνολογία, στη γεωργία και στην υδροτεχνολογία, τομείς όπου το Ισραήλ είναι πρωτοπόρο διεθνώς.

Οικονομικοί Λόγοι

• Το εμπόριο ανάμεσα στην Ελλάδα και το Ισραήλ ανθεί, παρουσιάζοντας αύξηση άνω τού 41% μόνο το 2024 (1,3 δισ. ευρώ συνολικά), με προοπτικές για πολύ μεγαλύτερα μεγέθη στο δεύτερο μισό της δεκαετίας.
• Οι ισραηλινές επενδύσεις σε ακίνητα και τουρισμό αναμένεται να φέρουν 1 εκατ. Ισραηλινούς τουρίστες το 2025, παρά τις περιφερειακές (και τις καθ’ ημάς…) εντάσεις.
• Πολυπρόσωπες εμπορικές αποστολές προωθούν περαιτέρω συνεργασίες σε καινοτομία και τεχνολογία.
• Επιπλέον, συμφωνίες όπως η αγορά της Intracom Defense από την Israel Aerospace Industries (60 εκατ. ευρώ) ενισχύουν τον αμυντικό κλάδο, αλλά και τις δραστηριότητες της IAI στην Ελλάδα και την Ευρώπη, στους τομείς της αεράμυνας και των μη επανδρωμένων αεροσκαφών (UAVs).

Η ΡΩΣΙΑ

Δεν χρειάζεται να είναι κανείς μετρ των διεθνών σχέσεων για να καταλάβει πως όλα αυτά είναι καρφί στο μάτι της Ρωσίας.

• Πρωτίστως, η συνεργασία Ελλάδος-Ισραήλ απειλεί ευθέως τη ρωσική ενεργειακή κυριαρχία και επιρροή στην Ευρώπη, ακόμη και μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει επί μακρόν το φυσικό αέριο ως γεωπολιτικό εργαλείο επιρροής και πίεσης προς τα ευρωπαϊκά κράτη. Οποιαδήποτε κίνηση για διαφοροποίηση των πηγών και των οδών εφοδιασμού, όπως ο αγωγός που θα μεταφέρει αέριο από το Ισραήλ στην Ευρώπη μέσω Ελλάδος, μειώνει κατακόρυφα τη διαπραγματευτική της ισχύ και τα οικονομικά της έσοδα. Επιπλέον, η ηλεκτρική διασύνδεση μέσω του Great Sea Interconnector ενισχύει τη συνολική ενεργειακή ανεξαρτησία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, περιορίζοντας τη δυνατότητα της Ρωσίας να προκαλέσει αστάθεια μέσω του ελέγχου των δικτύων.
• Δευτερευόντως, η στρατηγική ευθυγράμμιση Ελλάδας-Ισραήλ, ιδίως στο πλαίσιο του μηχανισμού 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ + ΗΠΑ), ενισχύει την παρουσία και την επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ανατολική Μεσόγειο, κάτι διαχρονικά αντίθετο με τα ρωσικά συμφέροντα. Η Ρωσία επιδιώκει να αμφισβητήσει την κυριαρχία της Δύσης και του ΝΑΤΟ στην περιοχή, και η δημιουργία ενός άξονα σταθερότητας που βασίζεται σε φιλελεύθερες δημοκρατίες και έχει τη στήριξη της Ουάσιγκτον λειτουργεί αντιθετικά στις ρωσικές γεωπολιτικές φιλοδοξίες
• Επιπλέον, μολονότι η Ρωσία δεν είναι πάντα σύμμαχος της Τουρκίας, διατηρεί μαζί της μια περίπλοκη σχέση στρατηγικής συνεργασίας και αντιπαλότητας. Μια ενίσχυση των δυνάμεων που λειτουργεί ως αντίβαρο στην Τουρκία θα περιπλέξει τις ρωσικές προσπάθειες να διατηρήσει τη γείτονα σε μια απόσταση από το ΝΑΤΟ, καθώς η Άγκυρα μπορεί να οδηγηθεί σε πιο στενή συνεργασία με τη Δύση αν αισθανθεί περικυκλωμένη. Επίσης, η Ρωσία έχει αναπτύξει σχέσεις με την Τουρκία και σε ενεργειακά ζητήματα. Η οποιαδήποτε μείωση της τουρκικής επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο, ως αποτέλεσμα του άξονα Ελλάδος-Ισραήλ, μπορεί να διαταράξει τις ισορροπίες που η Ρωσία επιδιώκει να διατηρήσει.
• Τέλος, η στρατιωτική συνεργασία ενισχύει τη συνολική στρατιωτική ετοιμότητα και τις δυνατότητες των ελληνικών και ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων, οι οποίες ανήκουν στον δυτικό συνασπισμό. Αυτό καθιστά την περιοχή πιο δύσκολη για την υλοποίηση ρωσικών στρατιωτικών σχεδίων ή την επέκταση της ναυτικής της παρουσίας στη Μεσόγειο, ειδικά δεδομένης της στρατηγικής σημασίας της περιοχής για τη Ρωσία. Οποιαδήποτε ενίσχυση νατοϊκών δυνάμεων σε μια κρίσιμη περιοχή όπως η Ανατολική Μεσόγειος δεν μπορεί παρά να θεωρείται αρνητική εξέλιξη από τη Μόσχα.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Αν η σύσφιξη των σχέσεων Ελλάδος-Ισραήλ δεν αρέσει και δεν συμφέρει στη Ρωσία, ε τότε δεν αρέσει και δεν συμφέρει και στους συμπαθούντες τη Ρωσία. Έχουν κάθε λόγο να την τορπιλίσουν, με κάθε αφορμή, πραγματική, φανταστική, ή ό,τι άλλο.

Και σήμερα δεν μιλήσαμε καν για τον δηλωμένο αντισημιτισμό πολλών ανάμεσά μας.

* * *

Το παρόν σημείωμα είναι έκτακτο. Το Ημερολόγιο κυκλοφορεί κανονικά τρεις φορές την εβδομάδα: κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή. Τις Κυριακές, η στήλη μεταμορφώνεται στο Βιβλίο της Εβδομάδας. Στείλτε μας μέιλ αν θέλετε να μας πείτε ή να μας ρωτήσετε κάτι — οτιδήποτε. Σας ευχαριστούμε πολύ.