Εκεχειρία στη Γάζα με αστερίσκους: Η συμφωνία Τραμπ αφήνει περισσότερα κενά απ’ όσα λύνει

Η συμφωνία που παρουσίασε ο Ντόναλντ Τραμπ την Πέμπτη στην Αίγυπτο σηματοδοτεί, σύμφωνα με τους αναλυτές, την πρώτη πραγματική ρωγμή στην τριετή πολεμική σύγκρουση στη Γάζα. Ο Αμερικανός πρόεδρος πέτυχε αυτό που δεν κατάφεραν οι προκάτοχοί του: να πιέσει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να αποδεχθεί το πρώτο βήμα μιας ειρηνευτικής διαδικασίας και ταυτόχρονα να κινητοποιήσει χώρες της περιοχής, όπως το Κατάρ και η Τουρκία, προκειμένου να ασκήσουν πίεση στη Χαμάς.

Παρά την ιστορική της βαρύτητα, η συμφωνία θεωρείται βεβιασμένη και αφήνει αναπάντητα καίρια ζητήματα που μπορούν να υπονομεύσουν την εφαρμογή της. Το κείμενο που υπεγράφη στο Σαρμ ελ Σέιχ, μετά από τρεις ημέρες έμμεσων διαπραγματεύσεων στις οποίες συμμετείχαν ο γαμπρός του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, και ο απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ, προβλέπει τρεις άμεσες κινήσεις: παύση πυρών, ανταλλαγή Ισραηλινών ομήρων με Παλαιστίνιους κρατούμενους και μερική αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τον θύλακα.

Ωστόσο, το δύσκολο μέρος έπεται. Στα επόμενα στάδια του 20 σημείων σχεδίου του Τραμπ περιλαμβάνονται η αποστρατικοποίηση της Χαμάς –κάτι που η οργάνωση απορρίπτει κατηγορηματικά–, ο οριστικός τερματισμός της σύγκρουσης και η διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου διακυβέρνησης για τη Γάζα. Τα ζητήματα αυτά δεν συζητήθηκαν καν στις διαπραγματεύσεις, γεγονός που κάνει τους ειδικούς να μιλούν για μεγάλες πιθανότητες εμπλοκής.

«Υπάρχουν αναρίθμητα αγκάθια που θα κρίνουν αν η εκεχειρία θα αποτελέσει αρχή ειρήνης ή απλώς άλλο ένα επεισόδιο στον φαύλο κύκλο της βίας», σημειώνει ο Τζόναθαν Πάνιχοφ, πρώην αναλυτής της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών για τη Μέση Ανατολή. Για να μην καταρρεύσει η συμφωνία, απαιτείται συνεχής και μεθοδική προσπάθεια από τον Λευκό Οίκο, κάτι που θεωρείται δύσκολο με δεδομένες τις περικοπές προσωπικού στην ομάδα εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ αλλά και το παρατεταμένο shutdown της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.

Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος εμφανίζεται αποφασισμένος να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά τη συμφωνία, την οποία ήδη προβάλλει ως λόγο διεκδίκησης του Νόμπελ Ειρήνης. Στην Ιερουσαλήμ προγραμματίζεται η άφιξή του το Σαββατοκύριακο, όταν αναμένεται η επιστροφή ομήρων, με τον Νετανιάχου να τον έχει καλέσει να μιλήσει στην Κνεσέτ.

Η στρατηγική Τραμπ βασίστηκε σε μια λεπτή ισορροπία πίεσης και στήριξης. Έχοντας σταθεί δίπλα στο Ισραήλ σε διεθνές επίπεδο και έχοντας συμμετάσχει σε στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων τον Ιούνιο, μπόρεσε να ασκήσει ισχυρή πίεση στον Νετανιάχου. Όπως είπε ο έμπειρος διαπραγματευτής Ντένις Ρος, «χωρίς αυτό το μοχλό πίεσης, δεν θα υπήρχε συμφωνία· ο Μπίμπι δεν μπορεί να πει όχι στον Τραμπ».

Η συμφωνία, ωστόσο, έχει ήδη προκαλέσει αναταράξεις στο εσωτερικό του Ισραήλ, όπου ακροδεξιοί κυβερνητικοί εταίροι απειλούν με αποχώρηση. Την ίδια στιγμή, το Κατάρ, όπου φιλοξενείται η μεγαλύτερη αμερικανική βάση στη Μέση Ανατολή, και η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που επιδιώκει αμερικανικά εξοπλιστικά ανταλλάγματα, συνέβαλαν στο να καμφθεί η αρχική άρνηση της Χαμάς για την απελευθέρωση ομήρων.

Παρά τη θετική δυναμική, παραμένουν πολλές ασάφειες: δεν έχει κλείσει ο οριστικός κατάλογος των Παλαιστινίων κρατουμένων, ενώ αβέβαιο είναι το ποιος θα αναλάβει την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Γάζας και με ποια χρηματοδότηση. Το μεγάλο ερώτημα παραμένει αν η Χαμάς θα αποκλειστεί πλήρως από τη μελλοντική διακυβέρνηση, όπως επιθυμούν Τραμπ και Νετανιάχου, ή αν θα βρεθεί κάποια φόρμουλα συμμετοχής της.

Για πολλούς παρατηρητές, η συμφωνία αποτελεί ίσως το πιο ελπιδοφόρο βήμα για την αποκλιμάκωση, αλλά η διαδρομή είναι γεμάτη παγίδες. «Υπάρχει πράγματι δυναμική», λέει ο Τζόναθαν Άλτερμαν από το Center for Strategic and International Studies. «Αλλά θα είναι λάθος να πιστέψουμε ότι όλα λύθηκαν. Οι επόμενες εβδομάδες θα είναι γεμάτες στιγμές αγωνίας».

Πηγή: Reuters