Μιμίδια: Με ποιο τρόπο οι ακροδεξιοί στη Γερμανία προσελκύουν τους νέους μέσω των social media

Στη Βαυαρία, ο αριθμός των εγκλημάτων με ακροδεξιό υπόβαθρο που διαπράττονται από νέους αυξάνεται σημαντικά. Ερευνητές προειδοποιούν ότι η ακροδεξιά αξιοποιεί κοινωνικά δίκτυα, μιμίδια και κωδικοποιημένες γλώσσες, συχνά μεταμφιεσμένες ως σάτιρα, προκειμένου να προσελκύσει νεαρά άτομα.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας, το 2024 ερευνήθηκαν 517 νέοι και έφηβοι ως ύποπτοι για «εγκληματικότητα με ακροδεξιά πολιτικά κίνητρα», σχεδόν διπλάσιος αριθμός σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Οι περισσότεροι φέρονται ύποπτοι για αδικήματα προπαγάνδας. Η White Ring, μια γερμανική οργάνωση υποστήριξης θυμάτων, αναφέρει επίσης σημαντική αύξηση των εγκλημάτων της ακροδεξιάς μεταξύ των νέων.

Αν και δεν αποτελεί πάντα ποινικό αδίκημα, οι ακροδεξιές ιδέες διαδίδονται επίσης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε «εγκλήματα μίσους». Με άλλα λόγια, σε αδικήματα όπως προσβολές, υποκίνηση μίσους και άρνηση του Ολοκαυτώματος.

Είναι πολλά και είναι παντού

«Βλέπουμε μια μαζική παρουσία δεξιού και ακροδεξιού περιεχομένου σε όλες τις πλατφόρμες: TikTok, Instagram, Reddit, X», λέει η Βερόνικα Πέτσολντ, επιστημονική συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Passau. Η Πέτσολντ ερευνά τα ακροδεξιά εξτρεμιστικά μιμίδια στο διαδίκτυο εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο στο πλαίσιο του έργου ForGeRex του βαυαρικού ερευνητικού δικτύου ForGeRex.

Το ερευνητικό πρόγραμμα διερευνά πώς λειτουργούν οι ακροδεξιές ομάδες στη Βαυαρία, ποιες ιδέες διαδίδουν και ποιες στρατηγικές χρησιμοποιούν, ενώ ταυτόχρονα αναζητά τρόπους για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.

Ειρωνικά βίντεο

Οι νέοι συναντούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαινομενικά ακίνδυνα βίντεο, «τα οποία συχνά εμφανίζονται ως σάτιρα ή ειρωνεία», εξηγεί η Πέτσολντ. «Αυτό τα κάνει να φαίνονται αθώα, με αποτέλεσμα οι νέοι να τα μοιράζονται». Στη συνέχεια, οι influencers σημειώνουν στα προφίλ τους ότι πρόκειται δήθεν για λογαριασμούς σάτιρας ή ειρωνείας, δημιουργώντας έτσι μια «οδό διαφυγής»: μπορούν ανά πάσα στιγμή να ισχυριστούν ότι ήταν απλώς ένα αστείο.

Αυτό κάνει τους νέους ακόμα πιο επιρρεπείς στη διάδοση αυτού του περιεχομένου, εξηγεί η ερευνήτρια. Στη συνέχεια, ο αλγόριθμος παρουσιάζει συνεχώς στους χρήστες νέα βίντεο με παρόμοιο περιεχόμενο.

Τα emojis ως κώδικας

Η χρήση κωδικών και emojis για τη συγκάλυψη αντισημιτικών ή ακροδεξιών μηνυμάτων είναι ιδιαίτερα ύπουλη, σύμφωνα με την ερευνήτρια.

«Για παράδειγμα, το emoji του χαρτοκιβωτίου με τον χυμό μήλου στην πραγματικότητα μοιάζει αθώο, αλλά σε ορισμένα συμφραζόμενα αντιπροσωπεύει την αγγλική λέξη juice, δηλαδή Εβραίοι. Είναι ένα σύμβολο κρυμμένου αντισημιτισμού που σχεδόν κανείς εκτός της σκηνής δεν γνωρίζει» σημειώνει.

Κλασικά σύμβολα όπως το 88 ή τα SS εξακολουθούν να εμφανίζονται, αλλά όλο και πιο συχνά αντικαθίστανται από «νεότερους, δυσδιάκριτους κωδικούς». Ένα πρακτικό παράδειγμα από την έρευνα είναι οι αγγλικές εκδόσεις των ομιλιών του Αδόλφου Χίτλερ που κυκλοφορούν στο TikTok με τη λέξη-κλειδί «painter speech» (ομιλία ζωγράφου). Τα αποσπάσματα αυτά εξυμνούνται, διαδίδονται και οι χρήστες συζητούν το αν «ο ζωγράφος» είχε τελικά δίκιο, προκειμένου να αποφευχθεί ο αποκλεισμός της πλατφόρμας. Πρόκειται για μια κλασική μορφή διάδοσης ναζιστικής προπαγάνδας, ιδιαίτερα σε βίντεο που εξυμνούν τον Χίτλερ και συμφωνούν ρητά μαζί του.

Οι ακροδεξιοί influencers ξέρουν ακριβώς πώς να απευθύνονται στους νέους

Σύμφωνα με την Βερόνικα Πέτσολντ, οι ακροδεξιοί influencers παρουσιάζονται με σύγχρονο, Pinterest-like τρόπο, με σαφή μηνύματα και ελκυστική αισθητική. «Χρησιμοποιούν τέλεια τους μηχανισμούς των μέσων κοινωνικής δικτύωσης: γρήγορο περιεχόμενο, χιούμορ, σαφείς εχθρικές εικόνες. Οι νέοι που νιώθουν μοναξιά ή περιθωριοποίηση βρίσκουν εκεί μια κοινότητα».

Το πρόβλημα είναι ότι πολλά προγράμματα πρόληψης είναι «απελπιστικά ξεπερασμέν»". Σύμφωνα με την Βερόνικα Πέτσολντ, τα σχολεία πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στις νέες ψηφιακές μορφές επικοινωνίας. Το διαδίκτυο είναι προσβάσιμο σε όλους ανά πάσα στιγμή. Όταν οι εξτρεμιστικές ομάδες είναι παρούσες εκεί, δημιουργείται μια επικίνδυνη δυναμική.

Περισσότερη προσοχή ή περισσότερα εγκλήματα;

Σύμφωνα με τον εγκληματολόγο Χένινγκ Μίλερ από το Πανεπιστήμιο του Ρέγκενσμπουργκ, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί αν η αύξηση των αναφορών για ακροδεξιά εγκλήματα οφείλεται πραγματικά σε περισσότερα περιστατικά. «Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι αναφορές αυξάνονται, κάτι που θα μπορούσε να σημαίνει περισσότερα εγκλήματα, αλλά ίσως απλώς δείχνει ότι η κοινωνία τα παρακολουθεί πιο προσεκτικά», εξηγεί. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι η αυξανόμενη κοινωνική πόλωση και η «μετατόπιση προς την ακροδεξιά» στη δημόσια συζήτηση επηρεάζουν τους νέους. «Βλέπουν ότι οι ακραίες θέσεις τραβούν την προσοχή και αυτό αποτελεί κίνητρο για πολλούς» προσθέτει.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο σε αυτό, σύμφωνα με τον Μίλλερ. «Ποτέ δεν ήταν τόσο εύκολο μια ανάρτηση να έχει τόσο μεγάλη απήχηση. Όπου υπάρχουν πολλές ευκαιρίες, υπάρχουν και πολλές πράξεις – αυτό είναι μια εγκληματολογική κοινοτοπία».

Δεν παρατηρείται αντίστοιχη δραστηριότητα στη ριζοσπαστική αριστερά

Σύμφωνα με τον Μίλλερ, το γεγονός ότι οι πολιτικές εξελίξεις παγκοσμίως και στη Γερμανία τείνουν συνολικά περισσότερο προς την ακροδεξιά φαίνεται και στα αποτελέσματα των εκλογών. Προς το παρόν, δεν παρατηρείται αντίστοιχη δραστηριότητα στη ριζοσπαστική αριστερά, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία για την εγκληματικότητα με πολιτικό υπόβαθρο στην αριστερά.

Πηγή: European Perspective