Ντονμπάς, ο πυρήνας του πολέμου στην Ουκρανία - Γιατί ο Πούτιν το επιθυμεί διακαώς

Καθώς εντείνονται οι διαπραγματεύσεις για μια πιθανή συμφωνία που θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία, μεγάλο μέρος της συζήτησης έχει επικεντρωθεί σε ένα τμήμα της ανατολικής χώρας που εδώ και καιρό βρίσκεται στο επίκεντρο των στόχων της Ρωσίας.

Οι ουκρανικές περιοχές Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ – συλλογικά γνωστές ως Ντονμπάς – αποτελούσαν βιομηχανική δύναμη κατά την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, με ορυχεία άνθρακα και χαλυβουργεία. Ωστόσο, η περιοχή του Ντονμπάς διαθέτει επίσης πλούσιες γεωργικές εκτάσεις, σημαντικά ποτάμια και ακτογραμμή στη Θάλασσα του Αζόφ.

Ιστορικά, το Ντονμπάς ήταν το πιο «ρωσικό» μέρος της Ουκρανίας, με σημαντική μειονότητα ρωσόφωνων. Πριν από 10 χρόνια, ήταν εμφανές ότι κάποιοι κάτοικοι είχαν μικρή συμπάθεια για την μακρινή κυβέρνηση στο Κίεβο.

Εδώ ξεκίνησε ο Πούτιν τις προσπάθειες αποσταθεροποίησης της Ουκρανίας το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Προρωσικές πολιτοφυλακές, ορισμένες καλά εξοπλισμένες με άρματα μάχης, εμφανίστηκαν σε όλη την περιοχή, καταλαμβάνοντας γρήγορα τις πόλεις Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ από τον τότε ανεπαρκώς προετοιμασμένο και χαμηλά παρακινημένο ουκρανικό στρατό.

Για σχεδόν οκτώ χρόνια, οι αποσχιστικές περιοχές είδαν μάχες, μερικές φορές σφοδρές, μεταξύ των Ρωσία-υποστηριζόμενων αυτονομιστών και των ουκρανικών δυνάμεων, αφήνοντας περισσότερους από 14.000 νεκρούς, σύμφωνα με τα ουκρανικά στοιχεία.

Τουλάχιστον 1,5 εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν φύγει από το Ντονμπάς από το 2014. Εκτιμάται ότι περισσότεροι από τρία εκατομμύρια ζουν υπό ρωσική κατοχή. Η Μόσχα διένειμε εκατοντάδες χιλιάδες ρωσικά διαβατήρια σε ανθρώπους στις περιοχές που ελέγχονται από τους αυτονομιστές.

Αλλά ο Πούτιν ήθελε περισσότερα. Την παραμονή της πλήρους ρωσικής εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022, δήλωσε ότι ο λεγόμενος πολιτισμένος κόσμος «προτιμά να το αγνοεί σαν να μην υπήρχε αυτό το φρικτό γεγονός, γενοκτονία στην οποία υφίστανται σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι» και αναγνώρισε το Λουγκάνσκ και το Ντονέτσκ ως ανεξάρτητα κράτη.

Αργότερα εκείνη τη χρονιά, η Μόσχα προσάρτησε μονομερώς – και παράνομα – και τις δύο περιοχές μετά από ψευδοδημοψηφίσματα, μαζί με τις νότιες περιοχές Ζαπορίζια και Χερσώνα, παρά το γεγονός ότι κατείχε μόνο μέρος τους.

Για το Κρεμλίνο, υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ της απόσυρσης από κατεχόμενη γη (όπως έκαναν οι Ρώσοι όταν υποχώρησαν από μεγάλο μέρος της βόρειας Ουκρανίας το 2022) και της εγκατάλειψης περιοχών που έχουν τυπικά ενσωματωθεί στη μητέρα πατρίδα – ιδιαίτερα για έναν ηγέτη όπως ο Πούτιν, που είναι εμμονικός με τη «μεγάλη Ρωσία».

Οι αναλυτές λένε ότι με τον τρέχοντα ρυθμό οι ρωσικές δυνάμεις θα χρειάζονταν ακόμα αρκετά χρόνια για να ολοκληρώσουν την κατοχή των περιοχών που έχουν προσαρτήσει. Ομοίως, υπάρχουν λίγες πιθανότητες η Ουκρανία να ανακτήσει μεγάλο μέρος όσων έχει ήδη χάσει: σχεδόν όλο το Λουγκάνσκ και πάνω από το 70% του Ντονέτσκ.

Ωστόσο, το Κίεβο εξακολουθεί να κρατά τη «ζώνη φρουρίου» βιομηχανικών πόλεων, σιδηροδρομικών γραμμών και δρόμων που αποτελεί σημαντικό φράγμα για τις δυνάμεις του Πούτιν: μέρη όπως το Σλοβιάνσκ, το Κραματόρσκ και η Κοστιαντινίβκα.

Για τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, η παράδοση του υπόλοιπου Ντονέτσκ, εδάφους για το οποίο πολλοί Ουκρανοί στρατιώτες έχουν δώσει τη ζωή τους για να το υπερασπιστούν, θα ήταν πολιτική αυτοκτονία. Περίπου τα τρία τέταρτα των Ουκρανών αντιτίθενται στην παραχώρηση οποιουδήποτε εδάφους στη Ρωσία, σύμφωνα με το Κινεζικό Διεθνές Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας.

Η υποχώρηση από το υπόλοιπο του Ντονέτσκ θα άφηνε επίσης τις εκτάσεις των κεντρικών πεδιάδων της Ουκρανίας ευάλωτες στην επόμενη ρωσική επίθεση, όπως έχει επανειλημμένα επισημάνει ο Ζελένσκι, και θα αποτελούσε αντιαστικό παραίτηση ουκρανικής γης.

Για τους Ευρωπαίους συμμάχους του Ζελένσκι, θα παραβίαζε επίσης μια βασική αρχή: ότι η επιθετικότητα δεν μπορεί να ανταμείβεται με εδάφη και ότι η ουκρανική κυριαρχία πρέπει να προστατεύεται.

Όπως και το 2014, το Ντονμπάς παραμένει το λιοντάρι των φιλοδοξιών του Πούτιν στην Ουκρανία – και η μεγαλύτερη δοκιμασία για την Ευρώπη καθώς προσπαθεί να διατηρήσει μια διεθνή τάξη βασισμένη σε κανόνες.

Πηγή: CNN