80 χρόνια από τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα

80 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα, 6 Αυγούστου, από τη ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα το 1945. Ακριβώς την ώρα της ρίψης της ατομικής βόμβας τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή, κατά τη διάρκεια ετήσιας τελετής, με τη συμμετοχή εκατό και πλέον χωρών. 

Την 6η Αυγούστου 1945, στις 08:15, οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ έπλητταν με ατομική βόμβα τη Χιροσίμα, σκοτώνοντας περίπου 140.000 ανθρώπους. Τρεις ημέρες αργότερα, δεύτερη ατομική βόμβα ριχνόταν από αμερικανικό αεροσκάφος στο Ναγκασάκι, στο νότιο τμήμα της Ιαπωνίας, σκοτώνοντας άλλους 74.000 ανθρώπους. Οι βομβαρδισμοί αυτοί, που επέσπευσαν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι οι μοναδικές περιπτώσεις στην Ιστορία που χρησιμοποιήθηκαν πυρηνικά όπλα σε καιρό πολέμου.

Χιροσίμα: Εγκαταλείψτε τα πυρηνικά όπλα

Η Χιροσίμα για ακόμη μια φορά παρότρυνε τον κόσμο να εγκαταλείψει τα πυρηνικά όπλα. «Οι ΗΠΑ και η Ρωσία κατέχουν το 90% των πυρηνικών κεφαλών παγκοσμίως και, με φόντο την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή, παρατηρούμε τάση ενίσχυσης των στρατών», τόνισε ο δήμαρχος Καζούμι Ματσούι. «Ορισμένοι ηγέτες δέχονται την ιδέα ότι ‘τα πυρηνικά όπλα είναι απαραίτητα για την εθνική άμυνά τους’, αψηφώντας με κατάφωρο τρόπο τα διδάγματα που θα όφειλε να έχει αντλήσει η διεθνής κοινότητα από τις τραγωδίες της Ιστορίας. Απειλούν να υπονομεύσουν τα πλαίσια εδραίωσης της ειρήνης», συνέχισε.

Ο κ. Ματσούι προσκάλεσε τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ τον περασμένο μήνα να πάει στη Χιροσίμα, αφού ο ένοικος του Λευκού Οίκου συνέκρινε τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς στο Ιράν με τις ρίψεις των ατομικών βομβών στην Ιαπωνία το 1945. «Η χώρα μας, το μοναδικό έθνος που υπέστη βομβαρδισμούς με ατομικές βόμβες σε καιρό πολέμου, έχει αποστολή να ηγηθεί στις διεθνείς προσπάθειες για έναν κόσμο απαλλαγμένο από τα πυρηνικά όπλα», δήλωσε στη Χιροσίμα ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σιγκέρου Ισίμπα.

Αντιπρόσωποι 120 χωρών και περιοχών, καθώς και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρέστησαν στη σημερινή εκδήλωση, σύμφωνα με τον δήμο στη Χιροσίμα. Η Γαλλία αντιπροσωπεύτηκε από τον δεύτερο στην ιεραρχία της πρεσβείας της. Οι πυρηνικές δυνάμεις –η Ρωσία, η Κίνα, το Πακιστάν– απουσίασαν. Το Ιράν, που κατηγορείται από τη Δύση και το Ισραήλ πως επιδιώκει να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο, κάτι που απορρίπτει η Τεχεράνη, αναμενόταν να αντιπροσωπευτεί. Αντίθετα με την παράδοση, η Ιαπωνία ανέφερε πως δεν «επέλεξε προσκεκλημένους» στις τελετές μνήμης, αλλά «ειδοποίησε» όλες τις χώρες και τις περιοχές. Η Παλαιστίνη και η Ταϊβάν –το Τόκιο επισήμως δεν αναγνωρίζει ούτε τη μία ούτε την άλλη– ανακοίνωσαν την παρουσία τους, για πρώτη φορά.

Το Σάββατο, στο Ναγκασάκι αναμένεται επίσης αριθμός ρεκόρ χωρών που θα συμμετάσχουν στη δική της τελετή μνήμης, ανάμεσά τους και η Ρωσία, που θα δώσει το παρόν για πρώτη φορά μετά την εισβολή του στρατού της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. «Σε αυτή την περίοδο εντάσεων και μεγεθυνόμενων συγκρούσεων» η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι παραμένουν «μάρτυρες της φρίκης που προκαλούν τα πυρηνικά όπλα», τόνισε σήμερα σε ανακοίνωσή του ο πάπας Λέων Ιδ΄.

Η Χιροσίμα σήμερα

Σήμερα, η Χιροσίμα είναι μητρόπολη που ευημερεί, με 1,2 εκατομμύρια κατοίκους. Όμως τα συντρίμμια κτιρίου πάνω στο οποίο βρίσκεται ο μεταλλικός σκελετός θόλου στο κέντρο της πόλης συνεχίζουν να θυμίζουν τη φρίκη. Κόσμος επισκέφτηκε σήμερα το κενοτάφιο για να προσευχηθεί. Ανάμεσά τους ήταν η Τακάκο Χιράνο, 69 ετών, που έχασε τους γονείς της εξαιτίας των συνεπειών της ατομικής βόμβας. «Δεν πρέπει ποτέ να γίνουν ξανά βομβαρδισμοί με ατομικά όπλα (...) Οι κάτοικοι στη Χιροσίμα κάνουν ότι καλύτερο μπορούν για να διαδοθεί το μήνυμα (της ειρήνης) και να μαρτυρούν τα δεινά που υποστήκαμε», είπε. «Οι γονείς και οι παππούδες μου ήταν θύματα της βόμβας, ο παππούς μου πέθανε λίγο καιρό μετά, ο πατέρας και η μητέρα μου πέθαναν αφού εξαιτίας καρκίνων» και, 80 χρόνια μετά, «κόσμος ακόμη υποφέρει», είπε η Γιόσι Γιοκοχάμα, 96 ετών, που πήγε στην τελετή μαζί με τον εγγονό της, τον Χιρόκι Γιοκοχάμα.

Η Nihon Hidankyo, συλλογικότητα των επιζώντων της βόμβας, που έλαβε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 2024, κάλεσε τα κράτη να εξαλείψουν τα πυρηνικά όπλα, επικαλούμενη μαρτυρίες των θυμάτων στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, των λεγόμενων χιμπακούσα. Τον Μάρτιο, σύμφωνα με το ιαπωνικό υπουργείο Υγείας, απέμεναν 99.130 χιμπακούσα, με μέσο όρο ηλικίας τα 86 χρόνια. «Αν και ο αριθμός τους μειώνεται κάθε χρόνο, το αιώνιο μήνυμά τους, αυτό της ειρήνης, δεν θα μας αφήσει ποτέ (...) Εσείς, οι κάτοικοι της Χιροσίμα, δεν ανοικοδομήσατε μόνο μια πόλη: Ανοικοδομήσατε την ελπίδα. Και αναθρέψατε το όραμα ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά όπλα», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.

Ο Γιουκίγιο Κοκούφου, 75 ετών, αφηγήθηκε πως η μητέρα του υπέστη φρικιαστικά εγκαύματα, ενώ ο μεγαλύτερος αδελφός του, 18 μηνών, πέθανε ακαριαία. «Ελπίζω ειλικρινά πως δεν θα υπάρξει ποτέ νέος χιμπακούσα (...) Μιλούν για πυρηνική αποτροπή, ελπίζω πως όλος ο κόσμος θα σκεφτεί περισσότερο πώς θα υπάρξει ειρήνη», πρόσθεσε.

Το χρονικό της ρίψης ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα

Το πρώτο πράγμα που πολλοί κάτοικοι της Χιροσίμα είδαν το πρωί της 6ης Αυγούστου 1945 ήταν μια «έντονη πύρινη σφαίρα», σύμφωνα με τους όρους της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ΔΕΕΣ). Η βόμβα Α, με την ονομασία «Little Boy», η οποία εξερράγη σε ύψος περίπου 600 μέτρων πάνω από την πόλη, είχε ισχύ σχεδόν 15.000 τόνους TNT. Αυτή που έπεσε στο Ναγκασάκι έφερε την ονομασία «Fat Man» και ήταν ακόμη ισχυρότερη, γύρω στους 21.000 τόνους TNT.

Η θερμοκρασία στο υπόκεντρο της βόμβας στη Χιροσίμα έφθασε τους 7.000 βαθμούς Κελσίου - ένας κλίβανος που προκάλεσε σοβαρά εγκαύματα, για πολλούς θανατηφόρα, σε ακτίνα περίπου 3 χιλιομέτρων. Η έντονη λάμψη των εκρήξεων προκάλεσε επίσης προσωρινές τυφλώσεις και μόνιμα οφθαλμικά τραύματα, σύμφωνα με τη ΔΕΕΣ. Η θερμική ακτινοβολία που ακολούθησε σε κλάσμα δευτερολέπτου μετά τις εκρήξεις, προκάλεσε πολυάριθμες πυρκαγιές που κατέστρεψαν πλήρως εκτάσεις τετραγωνικών χιλιομέτρων στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, όπου οι περισσότερες κατασκευές ήταν τότε ξύλινες.

Τα εγκαύματα και οι πυρκαγιές ήταν οι αιτίες περισσότερων από τους μισούς άμεσους θανάτους στη Χιροσίμα. «Θυμάμαι απανθρακωμένα πτώματα μικρών παιδιών να κείτονται γύρω από το υπόκεντρο της έκρηξης σαν μαύροι βράχοι», λέει ο Κοΐτσι Ουάντα, που ήταν τότε 18 ετών και παρών στο Ναγκασάκι. Πολλοί άνθρωποι σκοτώθηκαν επίσης ή τραυματίσθηκαν σοβαρά από ιπτάμενα συντρίμμια, άλλοι από την κατάρρευση κτιρίων ή αφού εκτινάχθηκαν στον αέρα.

Οι ατομικές εκρήξεις εξέπεμψαν επίσης ακτινοβολίες βλαβερές βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα: η «νόσος των ακτίνων» έπληξε πολλούς απ' αυτούς που επέζησαν των άμεσων καταστροφών στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Σύνδρομα έκθεσης σε «οξεία ακτινοβολία» -εμετοί, πονοκέφαλοι, διάρροιες, αιμορραγίες, απώλεια μαλλιών- μπορούσαν να επιφέρουν το θάνατο σε μερικές εβδομάδες ή μήνες.

Και οι «χιμπακούσα» (οι επιζήσαντες της βόμβας στα ιαπωνικά) ήταν στο υπόλοιπο της ζωής τους εκτεθειμένοι σε αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν ορισμένους καρκίνους. Από τους περίπου 50.000 ανθρώπους στις δύο πόλεις που είχαν δεχθεί ακτινοβολία και παρακολουθήθηκαν από το αμερικανοϊαπωνικό ερευνητικό ίδρυμα RERF (Radiation Effects Research Foundation), περίπου 100 πέθαναν από λευχαιμία και 850 από καρκίνους που συνδέονται με τις ακτινοβολίες.

Η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι ήταν η χαριστική βολή στην Ιαπωνία, η οποία συνθηκολόγησε στις 15 Αυγούστου 1945, βάζοντας έτσι τέλος στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όμως οι ιστορικοί συνεχίζουν να συζητούν το αν αυτή η διπλή πυρηνική επίθεση επέτρεψε πραγματικά να σωθούν περισσότερες ζωές επισπεύδοντας το τέλος της σύγκρουσης. Ο Γολγοθάς, τόσο σωματικός όσο και ψυχολογικός, πολλών χιμπακούσα διήρκεσε ολόκληρη τη ζωή τους. Πολλοί αποσιωπούσαν για καιρό τα βάσανά τους και υπέστησαν διακρίσεις, κυρίως όσον αφορά το γάμο. Αυτό επειδή πολλοί Ιάπωνες πίστευαν αδίκως επί δεκαετίες ότι «η νόσος των ακτίνων» ήταν κληρονομική, ακόμα και μεταδοτική, και απέφευγαν έτσι να συναναστρέφονται τους χιμπακούσα. Χιμπακούσα έγιναν ένθερμοι υποστηρικτές των ειρηνιστικών και αντιπυρηνικών κινημάτων, ταξιδεύοντας σε ολόκληρο τον κόσμο για να καταθέσουν τις μαρτυρίες τους.

Το 2016, ο Μπαράκ Ομπάμα ήταν ο πρώτος εν ενεργεία Αμερικανός πρόεδρος που επισκέφθηκε τη Χιροσίμα. Είχε κι αυτός ταχθεί τότε υπέρ ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά όπλα, χωρίς ωστόσο να ζητήσει συγγνώμη εξ ονόματος των Ηνωμένων Πολιτειών για την ιαπωνική τραγωδία του Αυγούστου 1945.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ / AFP