Guardian: Τα μαθηματικά της πείνας - Πώς το Ισραήλ προκάλεσε λιμό στη Γάζα

Σε λιμό έχει οδηγηθεί η Λωρίδα της Γάζας, σύμφωνα με έγγραφα και δεδομένα που προέρχονται από το ίδιο το Ισραήλ, όπως αποκαλύπτει η εφημερίδα Guardian. Το ρεπορτάζ παρουσιάζει στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η είσοδος τροφίμων στην περιοχή είναι κατόπιν συγκεκριμένων υπολογισμών ανεπαρκή, με αποτέλεσμα τον υποσιτισμό και τη μαζική πείνα στον πληθυσμό.

Παρά τις διεθνείς πιέσεις και τις εκκλήσεις για ανθρωπιστική βοήθεια, η ποσότητα τροφίμων που επιτρέπεται να εισέλθει απέχει δραματικά από το ελάχιστο αναγκαίο για να αποφευχθεί η λιμοκτονία, την ώρα που διεθνείς οργανώσεις και ειδικοί κάνουν λόγο για τη «μαθηματική» εφαρμογή μιας πολιτικής σκόπιμης πείνας. Όπως αναφέρει η Έμα Γκράχαμ-Χάρισον, αρχισυντάκτρια Μέσης Ανατολής του Guardian, oι Παλαιστίνιοι δεν μπορούν να φύγουν, ο πόλεμος έχει βάλει τέλος στη γεωργία και το Ισραήλ έχει απαγορεύσει την αλιεία. Έτσι, σχεδόν κάθε θερμίδα που καταναλώνει ο πληθυσμός πρέπει να προέρχεται από εξωτερικές πηγές.

Το Ισραήλ γνωρίζει πόση τροφή χρειάζεται. Εδώ και δεκαετίες «βαθμονομεί» την πείνα στη Γάζα, αρχικά υπολογίζοντας τις ποσότητες αποστολών για να ασκήσει πίεση χωρίς να οδηγήσει σε θάνατο από ασιτία.

Σκόπιμα ανεπαρκής η ανθρωπιστική βοήθεια

«Η ιδέα είναι να βάλουμε τους Παλαιστίνιους σε δίαιτα, αλλά όχι να τους αφήσουμε να πεθάνουν από την πείνα», είχε δηλώσει το 2006 ένας ανώτερος σύμβουλος του τότε πρωθυπουργού Εχούντ Όλμερτ. Ένα ισραηλινό δικαστήριο διέταξε την αποκάλυψη εγγράφων με τις λεπτομέρειες αυτών των μακάβριων υπολογισμών δύο χρόνια αργότερα.

Η COGAT, η ισραηλινή υπηρεσία που ελέγχει ακόμη τις ανθρωπιστικές αποστολές στη Γάζα, είχε τότε υπολογίσει ότι οι Παλαιστίνιοι χρειάζονταν κατά μέσο όρο 2.279 θερμίδες την ημέρα ανά άτομο — ποσότητα που μπορούσε να καλυφθεί με 1,836 κιλά τροφίμων.

Σήμερα, οι ανθρωπιστικοί οργανισμοί ζητούν ακόμη λιγότερα: 62.000 μετρικούς τόνους ξηρής και κονσερβοποιημένης τροφής για να καλυφθούν οι βασικές ανάγκες 2,1 εκατομμυρίων ανθρώπων κάθε μήνα — δηλαδή περίπου 1 κιλό τροφής την ημέρα ανά άτομο.

Καθώς η Γάζα βυθίζεται σε λιμό, Ισραηλινοί αξιωματούχοι αρνούνται την ύπαρξη μαζικής πείνας, ισχυρίζονται  ότι η Χαμάς κλέβει και αποθηκεύει την ανθρωπιστική βοήθεια, ή ρίχνουν το φταίξιμο στις αποτυχίες διανομής του ΟΗΕ, δείχνοντας φωτογραφίες με παλέτες βοήθειας που περιμένουν συλλογή στα σύνορα.

Επικαλούνται επίσης τις φονικές και χαοτικές διανομές τροφίμων του Gaza Humanitarian Foundation (GHF), μιας startup επιμελητείας με υποστήριξη από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, ως απόδειξη ότι οι Παλαιστίνιοι έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα.

Λιγότερο από το ένα τέταρτο της απαιτούμενης βοήθειας

Ωστόσο, τα δεδομένα που συνέλεξε και δημοσίευσε η ίδια η ισραηλινή κυβέρνηση καταδεικνύουν ξεκάθαρα ότι προκαλεί πείνα στη Γάζα. Μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου, σύμφωνα με τα στοιχεία της COGAT, το Ισραήλ επέτρεψε την είσοδο μόλις 56.000 τόνων τροφίμων — ποσότητα που αντιστοιχεί σε λιγότερο από το ένα τέταρτο των ελάχιστων αναγκών της Γάζας για την περίοδο αυτή.

Ακόμη κι αν κάθε σακί αλευριού του ΟΗΕ είχε διανεμηθεί σωστά και αν το GHF είχε αναπτύξει δίκαιες και ασφαλείς διαδικασίες διανομής, η πείνα ήταν αναπόφευκτη. Οι Παλαιστίνιοι δεν είχαν απλώς αρκετό φαγητό.

Ένας «χειρότερος δυνατός λιμός» εκτυλίσσεται πλέον στη Γάζα, προειδοποίησαν αυτή την εβδομάδα εμπειρογνώμονες επισιτιστικής ασφάλειας που υποστηρίζονται από τον ΟΗΕ. Οι παραδόσεις τροφίμων «γίνονται σε κλίμακα πολύ μικρότερη από την αναγκαία», εν μέσω «δραματικών περιορισμών στην είσοδο προμηθειών», αναφέρει η αναφορά του Integrated Food Security Phase Classification (IPC), η οποία επικαλείται ισραηλινά στοιχεία.

Η Επιτροπή Επισκόπησης Λιμού (FRC), ανεξάρτητη ομάδα ειδικών που εξετάζει τις ειδοποιήσεις του IPC, δήλωσε ότι οι αποστολές τροφίμων «ήταν εξαιρετικά ανεπαρκείς» και κατονόμασε το GHF.

«Η ανάλυσή μας στα πακέτα τροφής που διανέμει το GHF δείχνει ότι ακόμη κι αν λειτουργούσε χωρίς τα αποτρόπαια επίπεδα βίας που έχουν καταγραφεί, το σχέδιο διανομής του θα οδηγούσε σε μαζική πείνα», ανέφερε η Επιτροπή.

Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο η Γάζα βρισκόταν υπό απόλυτο αποκλεισμό, χωρίς είσοδο τροφίμων. Στα μέσα Μαΐου ο Νετανιάχου δήλωσε ότι οι αποστολές θα ξεκινούσαν ξανά, ύστερα από διεθνείς πιέσεις για την «κρίση πείνας».

Λίγες μόνο εβδομάδες επιπλέον αποστολών τροφίμων κατά την εκεχειρία του Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου ήταν αρκετές για να απομακρύνουν προσωρινά τη Γάζα από το χείλος του λιμού, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ.

Ωστόσο, τον Μάιο η είσοδος τροφίμων έγινε με ρυθμούς που απλώς επιβράδυναν, αλλά δεν ανέκοψαν, την πορεία προς τον λιμό. Δύο μήνες μετά, το μέγεθος της καταστροφής έχει προκαλέσει νέο κύμα διεθνούς αγανάκτησης — ακόμη και ο Ντόναλντ Τραμπ απαίτησε να φτάσει «κάθε γραμμάριο τροφής» στα πεινασμένα παιδιά.

Σε απάντηση, ο Νετανιάχου υποσχέθηκε μόνο «ελάχιστη» επιπλέον βοήθεια. Ο αριθμός των φορτηγών με τρόφιμα αυξήθηκε, αλλά παραμένει πολύ κάτω από το ελάχιστο απαραίτητο για να τραφούν οι Παλαιστίνιοι, πόσω μάλλον για να αντιστραφεί ο λιμός.

Οι ρίψεις βοήθειας από αέρος, που χρησιμοποιήθηκαν περιστασιακά κατά τη διάρκεια του πολέμου, έχουν επίσης επανεκκινήσει, με χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αίγυπτος, η Ιορδανία και τα ΗΑΕ να ανακοινώνουν αποστολές — παρόλο που η αερομεταφορά τροφίμων είναι δαπανηρή, αναποτελεσματική και μερικές φορές θανατηφόρα.

Το 2024, τουλάχιστον 12 άνθρωποι πνίγηκαν προσπαθώντας να ανακτήσουν τρόφιμα που έπεσαν στη θάλασσα, ενώ τουλάχιστον πέντε σκοτώθηκαν όταν παλέτες έπεσαν πάνω τους.

Στους πρώτους 21 μήνες του πολέμου, πραγματοποιήθηκαν 104 πτήσεις που μετέφεραν την ισοδύναμη ποσότητα τροφίμων μόλις τεσσάρων ημερών για τη Γάζα, σύμφωνα με ισραηλινά στοιχεία — με κόστος δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Αν το ίδιο ποσό είχε επενδυθεί σε φορτηγά, θα μπορούσε να μεταφέρει πολύ περισσότερη βοήθεια. Αλλά το τίμημα των αεροπορικών ρίψεων δεν είναι μόνο οικονομικό.

Επιτρέπουν στο Ισραήλ και τους συμμάχους του να παρουσιάζουν την πείνα ως ανθρωπιστική καταστροφή που προκύπτει από προβλήματα στη λογιστική αλυσίδα — κι όχι ως κρίση που δημιουργήθηκε από κρατική πολιτική.

Διεθνείς φωνές κάνουν λόγο για γενοκτονία

Οι αεροπορικές ρίψεις είναι συνήθως η έσχατη λύση για τη διατροφή πληθυσμών σε περιοχές όπου οι επίγειες μεταφορές είναι αδύνατες λόγω ένοπλων δυνάμεων ή γεωγραφικών εμποδίων. Στη Γάζα, το μόνο εμπόδιο για τη μεταφορά τροφίμων είναι οι περιορισμοί που έχει επιβάλει το Ισραήλ — σύμμαχος πολλών δυτικών χωρών, μεταξύ των οποίων και η Βρετανία, που του παρέχει και όπλα.

Δύο ισραηλινές οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα χαρακτήρισαν αυτή την εβδομάδα τις πράξεις του Ισραήλ ως γενοκτονία, επικαλούμενες στοιχεία όπως η εργαλειοποίηση της πείνας. Η B’Tselem έκανε λόγο για «επίσημη και ανοιχτά δηλωμένη πολιτική» μαζικής πείνας.

Η κυβέρνηση του Ισραήλ γνωρίζει πόση τροφή χρειάζονται οι άνθρωποι της Γάζας για να επιβιώσουν — και πόση μπαίνει στην περιοχή. Στο παρελθόν χρησιμοποιούσε αυτά τα δεδομένα για να υπολογίσει πώς να αποφύγει τον λιμό.

Το τεράστιο χάσμα ανάμεσα στις θερμίδες που χρειάζεται η Γάζα και την τροφή που έχει εισέλθει από τον Μάρτιο και μετά αποκαλύπτει ότι οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι σήμερα κάνουν διαφορετικά μαθηματικά. Δεν μπορούν να μετακυλήσουν την ευθύνη για αυτόν τον ανθρωπογενή λιμό σε κανέναν άλλο — και ούτε και οι σύμμαχοί τους.

Πηγή: Guardian