BBC: Η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ιαπωνία ενισχύθηκε από τον Τραμπ και τους τουρίστες

Την περασμένη Κυριακή, ένα άλλοτε άγνωστο ακροδεξιό κόμμα, το Sanseito, εκτοξεύτηκε από μία σε δεκαπέντε έδρες στις εκλογές, καθιστώντας το έναν σοβαρό διεκδικητή στην πολιτική σκηνή της Ιαπωνίας.

Με το σύνθημα «Πρώτα η Ιαπωνία», που παραπέμπει στο «America First» του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, προκάλεσαν πραγματικά αναστάτωση στο κυβερνών Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP) και στον δοκιμαζόμενο πρωθυπουργό, Σιγκέρου Ισίμπα.

Στις εκλογές, ο συνασπισμός του LDP έχασε την πλειοψηφία του στην άνω βουλή του κοινοβουλίου – έχοντας ήδη χάσει τον έλεγχο της κάτω βουλής πέρυσι – με αποτέλεσμα να υπάρχουν εκκλήσεις για την παραίτησή του ακόμη και από το ίδιο του το κόμμα.

Η Ιαπωνία θεωρείται μια από τις πιο σταθερές δημοκρατίες στον κόσμο, ενώ οι εκλογές της σπάνια κρύβουν εκπλήξεις. Το LDP κυβερνά σχεδόν αδιάκοπα από το 1955 (με κάποιες σύντομες διακοπές). Φαινόταν άτρωτο στην άνοδο του λαϊκισμού που παρατηρείται αλλού.

Όμως το κόμμα αντιμετωπίζει πλέον μια από τις σοβαρότερες προκλήσεις στη μεταπολεμική του ιστορία.

Οι «πόλεμοι του ρυζιού»: οργή στα σούπερ μάρκετ

Ήταν δύσκολα τα τελευταία χρόνια για τα ιαπωνικά νοικοκυριά. Πάλευαν με τον πληθωρισμό, τις υψηλές τιμές, τους στάσιμους μισθούς και μια νωθρή οικονομία.

Η τιμή του ρυζιού διπλασιάστηκε από πέρυσι και μια τυπική σακούλα 5 κιλών κοστίζει πλέον πάνω από 4.000 γεν (περίπου 20 λίρες) στα σούπερ μάρκετ.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στην κακή σοδειά του 2023, αλλά επιδεινώθηκε από έναν ισχυρό σεισμό που προκάλεσε φόβους για έναν «μεγασεισμό» – οδηγώντας σε πανικόβλητες αγορές.

Τοπικά τηλεοπτικά κανάλια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχναν ουρές ανθρώπων να περιμένουν να αγοράσουν ρύζι.

«Το ρύζι είναι βασική τροφή για εμάς. Πάντα το θεωρούσαμε δεδομένο, αλλά αυτό επηρεάζει τους πάντες, όχι μόνο εμένα και το μωρό μου, αλλά και τις επιχειρήσεις», λέει η Μομόκο Άμπε, 36 ετών, ψωνίζοντας με την τετράμηνη κόρη της σε σούπερ μάρκετ στο βόρειο Τόκιο. «Ήταν σοκαριστικό να δεις την τιμή να ανεβαίνει έτσι σε τόσο μικρό διάστημα.»

Ένας άλλος καταναλωτής, ο 65χρονος Τακέσι Βατανάμπε, μου λέει πως δεν έχει επιλογή. «Είναι ακριβό, αλλά πρέπει να το αγοράσουμε. Η τιμή του ρυζιού ελέγχεται από την κυβέρνηση», λέει.

Ο υπουργός Γεωργίας, Σιντζίρο Κοϊζούμι, υποσχέθηκε να ρίξει τις τιμές και να τροποποιήσει την εφοδιαστική αλυσίδα – και περισσότερο ρύζι έχει ήδη διοχετευθεί στην αγορά – αλλά οι τιμές παραμένουν υψηλές.

Αυτό αποτελεί σύμπτωμα μιας κυβέρνησης που παλεύει να αναζωογονήσει την οικονομία και να συγκρατήσει τον πληθωρισμό.

Από το «America First» στο «Japan First»

Οι νέοι Ιάπωνες είναι ιδιαίτερα απογοητευμένοι. «Έχουμε κουραστεί από την πολιτική κατάσταση», είπε μια νεαρή ψηφοφόρος, η Ερίκο Χαράντα, σε δημοσιογράφους σε μια συγκέντρωση του Sanseito.

Μια άλλη, η Ούτα Κάτο, λέει: «Είναι απλό. Το Sanseito κέρδισε γιατί μιλά εκ μέρους μας.»

Η απογοήτευση – και ο θυμός – είναι εμφανείς στις πολιτικές συγκεντρώσεις, αλλά και στους διαδρόμους των σούπερ μάρκετ. Είναι αυτό που οδήγησε πολλούς να στηρίξουν ένα κόμμα που θέτει «την Ιαπωνία πρώτα». Όμως υπήρχε και κάτι ακόμη.

«Πολλά από αυτά προέρχονται από τον Λευκό Οίκο, από τη γη του MAGA», λέει ο Τζεφ Κίνγκστον, καθηγητής Ασιατικών Σπουδών στο Temple University στο Τόκιο, αναφερόμενος στο κίνημα Make America Great Again του Τραμπ.

«Ο Τραμπ αφυπνίζει τα πρωτογενή ένστικτα των ανθρώπων παγκοσμίως.»

Ένα άλλο κοινό σημείο με τους Ρεπουμπλικάνους του Τραμπ και άλλα ακροδεξιά κινήματα είναι η εστίαση στη μετανάστευση.

Η Ιαπωνία είχε ιστορικά πολύ χαμηλά ποσοστά μετανάστευσης, αλλά αυτό αλλάζει. Ο αριθμός των ξένων κατοίκων στο τέλος του περασμένου έτους ήταν περίπου 3,77 εκατομμύρια – αύξηση σχεδόν 11% από το προηγούμενο έτος και νέο ιστορικό ρεκόρ.

Ο πληθυσμός της Ιαπωνίας γερνά ταχύτατα και πολλοί υποστηρίζουν ότι χρειάζονται μετανάστες για να εργαστούν, να πληρώνουν φόρους και να φροντίζουν τους ηλικιωμένους.

Όμως άλλοι διαφωνούν.

«Ο αριθμός των μεταναστών που δεν υπακούν στους κανόνες αυξάνεται», υποστηρίζει η νεαρή ψηφοφόρος Ούτα Κάτο. «Το βάρος στους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των φόρων, είναι μεγαλύτερο και η ζωή γίνεται πιο δύσκολη.»

Το Sanseito κατηγορεί την κυβέρνηση για τις πολιτικές που επιτρέπουν περισσότερους ξένους στη χώρα.

«Δεν προωθούμε την ξενοφοβία», δήλωσε ο ιδρυτής του κόμματος, Σοχέι Καμίγια, σε συνέντευξη Τύπου τον Ιούνιο. «Οι Ιάπωνες αισθάνονται ανασφάλεια και δυσαρέσκεια επειδή δεν υπάρχουν καθιερωμένοι κανόνες για την υποδοχή ξένων.»

Σε άλλη συνέντευξη είπε: «Πολλοί πολίτες είναι απογοητευμένοι που ξοδεύονται υπερβολικά χρήματα για κοινωνική ασφάλιση και στήριξη στην εκπαίδευση των ξένων.»

Ο υπουργός Πρόνοιας, Τακαμάρο Φουκουόκα – του LDP – διέψευσε τους ισχυρισμούς ότι η κυβέρνηση προσφέρει ευνοϊκή ιατρική ή κοινωνική πρόνοια σε ξένους κατοίκους.

Ωστόσο, το μήνυμα βρίσκει απήχηση στους υποστηρικτές. «Οι ξένοι είναι τρομακτικοί. Φοβάμαι ότι μπορεί να ξεφύγουν», δήλωσε ένας 54χρονος εθελοντής του Sanseito στην εφημερίδα Asahi Shimbun. Όταν ρωτήθηκε γιατί φοβάται τους ξένους, παραδέχτηκε ότι δεν είχε βιώσει προσωπικά καμία απειλή.

Μια 35χρονη νοικοκυρά που παρακολουθούσε συγκέντρωση του Sanseito με τον σύζυγο και το παιδί της είπε στην εφημερίδα: «Το Sanseito λέει πράγματα που άλλα κόμματα δεν λένε.»

Το πρόβλημα με τους τουρίστες

Η αδυναμία του γιεν έχει αναγκάσει τις ιαπωνικές οικογένειες να μειώσουν τις δαπάνες, επιτρέποντας ταυτόχρονα σε εκατομμύρια τουρίστες να απολαύσουν εκεί τις διακοπές τους, με τα χρήματά τους να έχουν πολύ μεγαλύτερη αξία από ό,τι στο παρελθόν. Ως αποτέλεσμα, η Ιαπωνία έχει σημειώσει μεγάλη αύξηση στον αριθμό των εισερχόμενων τουριστών, με σχεδόν 37 εκατομμύρια τουρίστες να ταξίδεψαν στην Ιαπωνία το 2024, αριθμός που αποτελεί ρεκόρ όλων των εποχών. Οι περισσότεροι προέρχονται από άλλες χώρες της Ανατολικής Ασίας, όπως την Κίνα και τη Νότια Κορέα, ενώ μια σημαντική μειοψηφία προέρχονται από τη Δύση.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι τουρίστες συμπεριφέρονται με αγένεια και ασεβώς, παραβιάζοντας τους αυστηρούς κανόνες ευγένειας τους οποίους οι Ιάπωνες υπερηφανεύονται.

Τον περασμένο Νοέμβριο, ένας 65χρονος Αμερικανός τουρίστας συνελήφθη με την υποψία ότι έκανε γκράφιτι σε μια ξύλινη πύλη στο ιερό Meiji Jingu στο Τόκιο. Επιπλέον, πέρυσι, οι κάτοικοι της πόλης Fujikawaguchiko εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για τους τουρίστες που παραβιάζουν τους κανόνες κυκλοφορίας προκειμένου να φωτογραφίσουν το όρος Φούτζι, που υψώνεται πάνω από την περιοχή. Για την αποφυγή τέτοιων περιστατικών, οι αρχές έστησαν ένα παραπέτασμα για να εμποδίσουν τη θέα. «Είναι λυπηρό που πρέπει να το κάνουμε αυτό εξαιτίας ορισμένων τουριστών που δεν σέβονται τους κανόνες», δήλωσε ένας τοπικός αξιωματούχος.

Ο 65χρονος Kazuhiko Iwama, ο οποίος έχει ζήσει όλη του τη ζωή στην πόλη, μίλησε για αυτό το θέμα εκείνη την εποχή. «[Οι τουρίστες] διασχίζουν το δρόμο και δεν φαίνεται να ενδιαφέρονται καθόλου για τα αυτοκίνητα, είναι επικίνδυνο». «Αφήνουν σκουπίδια και αποτσίγαρα παντού».

Ο θαυμαστής του Τραμπ που ίδρυσε τo Sanseito

Το Sanseito, που μεταφράζεται ως «Συμμετοχή στην πολιτική», ξεκίνησε το 2020, την χρονιά που η πανδημία Covid-19 βρισκόταν στο αποκορύφωμά της, και απέκτησε φήμη με βίντεο στο YouTube που διέδιδαν θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τους εμβολιασμούς.

Ο ιδρυτής του, Σοχέι Καμίγια, είναι πρώην διευθυντής σούπερ μάρκετ και έφεδρος της Αυτοάμυνας (όπως ονομάζεται ο στρατός της Ιαπωνίας). Ο ίδιος έχει επηρεαστεί από τον Τραμπ, θαυμάζοντας το «τολμηρό πολιτικό του στυλ».

Προσέλκυσε άτομα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ήταν δυσαρεστημένα με τα συμβατικά κόμματα, κερδίζοντας υποστήριξη με προειδοποιήσεις για μια «σιωπηλή εισβολή» μεταναστών και υποσχέσεις για μειώσεις φόρων και δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας. Και το 2022, ο Kamiya ήταν ο μόνος υποψήφιος του Sanseito που εκλέχθηκε στην άνω βουλή.

Σε ένα βίντεο που δημοσιεύτηκε στο κανάλι του στο YouTube, ο Καμίγια αναφέρθηκε στο «βαθύ κράτος», την ιδέα ότι ο στρατός, η αστυνομία και οι πολιτικές ομάδες συνεργάζονται κρυφά για να προστατεύσουν συγκεκριμένα συμφέροντα και να κυβερνούν μια χώρα χωρίς να έχουν εκλεγεί. «Υπάρχει ένα βαθύ κράτος παντού», είπε στο βίντεο. «Όπως στα μέσα ενημέρωσης, στον τομέα της ιατρικής, στον τομέα της γεωργίας και στο Κασουμιγκασέκι [κυβερνητικές υπηρεσίες]». Έκανε επίσης ορισμένες αμφιλεγόμενες δηλώσεις κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, οι οποίες διαδόθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

«Μόλις ξεκίνησε ο κύκλος της προεκλογικής εκστρατείας, όλα τα μέσα ενημέρωσης και τα διαδικτυακά φόρουμ μιλούσαν για το «Sanseito»… και για αμφιλεγόμενες δηλώσεις ή πολιτικές θέσεις», λέει ο Rintaro Nishimura, συνεργάτης του think tank Asia Group.

Πηγή: BBC