Air India: Πώς έκλεισαν οι διακόπτες καυσίμου; Τα ερωτήματα που δεν έχουν απαντηθεί για την πτώση του Boeing 787

Η προκαταρκτική έκθεση σχετικά με τα αίτια της απώλειας της πτήσης 171 της Air India τον περασμένο μήνα παρείχε ορισμένες απαντήσεις, αλλά ταυτόχρονα προκάλεσε κύμα εικασιών για τα πραγματικά αίτια του δυστυχήματος. Το Boeing 787 Dreamliner συνετρίβη πάνω σε κτήριο λιγότερο από ένα λεπτό μετά την απογείωσή του από την πόλη Ahmedabad, στη δυτική Ινδία, με προορισμό το Λονδίνο, σκοτώνοντας 241 άτομα που επέβαιναν, καθώς και 19 άτομα στο έδαφος. Ένας επιβάτης επέζησε.

Πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην έκθεση του Γραφείου Διερεύνησης Αεροπορικών Ατυχημάτων της Ινδίας (AAIB), την πρώτη επίσημη αποτίμηση του συμβάντος, έχουν εγείρει ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο των πιλότων.

Ωστόσο, ειδικοί της αεροπορικής βιομηχανίας υποστηρίζουν ότι οι ερευνητές ήταν ιδιαίτερα επιλεκτικοί ως προς όσα επέλεξαν να δημοσιοποιήσουν.

Τι λέει η έκθεση

Σύμφωνα με τα διεθνή πρωτόκολλα, το κράτος που ηγείται μιας έρευνας αεροπορικού δυστυχήματος πρέπει να εκδίδει προκαταρκτική έκθεση εντός 30 ημερών. Το 15σέλιδο έγγραφο που δημοσίευσε το Σάββατο το AAIB καλύπτει αυτή την υποχρέωση.

Αν και το AAIB ηγείται της έρευνας, εκπροσωπούνται επίσης αμερικανικά συμφέροντα, αφού τόσο η Boeing (κατασκευάστρια του αεροσκάφους) όσο και η GE Aerospace (κατασκευάστρια των κινητήρων) είναι αμερικανικές εταιρείες.

Η έκθεση δεν καταλήγει σε κανένα συμπέρασμα για τα αίτια του δυστυχήματος. Παρ’ όλα αυτά, έχει πυροδοτήσει έντονη διαμάχη.

Σύμφωνα με την αφήγηση του AAIB για την πτήση, δύο διακόπτες αποκοπής καυσίμου μετακινήθηκαν από τη θέση «λειτουργία» στη θέση «αποκοπή» λίγα δευτερόλεπτα μετά την απογείωση.

Αυτό στέρησε τους κινητήρες από καύσιμο, με αποτέλεσμα να χάσουν ώση. Αν και τα δεδομένα από τον καταγραφέα πτήσης δείχνουν ότι οι κινητήρες επανεκκινήθηκαν αργότερα, ήταν πολύ αργά για να αποτραπεί η συντριβή.

Οι συγκεκριμένοι διακόπτες χρησιμοποιούνται συνήθως μόνο για να τεθούν οι κινητήρες σε λειτουργία πριν από την πτήση και να απενεργοποιηθούν μετά το τέλος της. Διαθέτουν μηχανισμό κλειδώματος, που απαιτεί να τραβηχτούν προς τα έξω πριν περιστραφούν — ένα σύστημα σχεδιασμένο για να αποτρέπει την ακούσια ενεργοποίησή τους.

Η έκθεση αναφέρει επίσης ότι ένας πιλότος ρώτησε τον άλλο «γιατί το έκοψες» κι εκείνος απάντησε ότι «δεν το έκανε».

Ωστόσο, δεν παρατίθεται καμία άμεση απομαγνητοφώνηση αυτής της συνομιλίας, η οποία θα είχε καταγραφεί στον καταγραφέα φωνής πιλοτηρίου (CVR). Ούτε προσδιορίζεται ποιος πιλότος έκανε την ερώτηση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι προκαταρκτικές εκθέσεις δεν προορίζονται να δώσουν την πλήρη εικόνα ή να καταλήξουν σε τελικά συμπεράσματα. Στόχος τους είναι μια συνοπτική, αντικειμενική παρουσίαση των στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί στα αρχικά στάδια μιας ενδεχομένως μακράς έρευνας.

Η αρμόδια αρχή διερεύνησης δεν έχει καν υποχρέωση να δημοσιοποιήσει την προκαταρκτική της έκθεση.

Ελλιπείς πληροφορίες

Οι πληροφορίες που έχουν δοθεί μέχρι στιγμής οδήγησαν σχολιαστές, στα μέσα ενημέρωσης και στο διαδίκτυο, να ισχυρίζονται ότι το δυστύχημα οφείλεται σε σκόπιμη και εσκεμμένη ενέργεια κάποιου από τους πιλότους.

Η άποψη αυτή προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση της Ένωσης Εμπορικών Πιλότων της Ινδίας, η οποία προειδοποίησε ότι «η διατύπωση ενός τόσο σοβαρού ισχυρισμού με βάση ελλιπή ή προκαταρκτικά στοιχεία δεν είναι απλώς ανεύθυνη – είναι βαθιά προσβλητική για τα άτομα και τις οικογένειες που εμπλέκονται».

Η Ένωση πρόσθεσε ότι «είναι χονδροειδές ηθικό ατόπημα να γίνεται λόγος για αυτοκτονία πιλότου χωρίς διασταυρωμένα στοιχεία».

Σε σημείωμά του προς το προσωπικό, ο διευθύνων σύμβουλος της Air India κινήθηκε στο ίδιο μήκος κύματος. Ο Campbell Wilson προειδοποίησε να μην εξαχθούν «πρόωρα συμπεράσματα».

Έκτοτε, το BBC μίλησε με διάφορους ανθρώπους του κλάδου — πιλότους, ερευνητές ατυχημάτων και μηχανικούς. Αν και οι θεωρίες για το τι ακριβώς συνέβη ποικίλλουν, η κυρίαρχη άποψη είναι ότι λείπουν σημαντικές πληροφορίες.

«Μας είπαν αυτά που ήθελαν να ξέρουμε προς το παρόν και απέκρυψαν αυτά που δεν ήθελαν να μάθουμε», εξήγησε πιλότος που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. «Δεν είναι πλήρης έκθεση».

Μία από τις βασικές επικρίσεις αφορά την απουσία απομαγνητοφώνησης από τον καταγραφέα φωνής πιλοτηρίου, η οποία θα μπορούσε να βάλει σε πλαίσιο τη συνομιλία των πιλότων για τους διακόπτες αποκοπής καυσίμου.

Ο Bjorn Fehrm, αναλυτής αεροναυπηγικής στη Leeham News, χαρακτήρισε αυτή την παράλειψη «εντελώς απαράδεκτη».

«Υπάρχουν τόσα τεχνικά στοιχεία. Μετά υπάρχει μια αναφορά σε διάλογο, αλλά δεν λένε ούτε ποιος μιλάει», είπε.

Ο κ. Fehrm εξέφρασε επίσης ανησυχία για το γεγονός ότι δεν υπάρχει αναφορά στο τι συνέβη στο πιλοτήριο ανάμεσα στη στιγμή που οι διακόπτες μετακινήθηκαν στη θέση αποκοπής και τη στιγμή που ο πρώτος διακόπτης ξαναγύρισε στη θέση του για να επανεκκινήσει ο πρώτος κινητήρας δέκα δευτερόλεπτα αργότερα.

«Κάποιος προσπαθεί να κρύψει κάτι», σχολίασε.

Επιλεκτικά στοιχεία

Πηγή από τον χώρο της μηχανικής χαρακτήρισε την έκθεση «πολύ επιλεκτική», επισημαίνοντας ότι δεν περιλαμβάνει λεπτομέρειες για την κατάσταση των κινητήρων αμέσως πριν μετακινηθούν οι διακόπτες. Το έγγραφο αναφέρει απλώς ότι η ταχύτητα των κινητήρων άρχισε να μειώνεται από τις τιμές απογείωσης «καθώς η παροχή καυσίμου διακόπηκε».

Αυτό, σύμφωνα με την ίδια πηγή, είναι σημαντικό – διότι το να μετακινήσεις τους διακόπτες σε θέση αποκοπής και πίσω είναι κάτι που ένας πιλότος εκπαιδεύεται να κάνει προκειμένου να επανεκκινήσει έναν κινητήρα που ήδη χάνει ισχύ.

Ο Tim Atkinson, σύμβουλος αεροπορίας και πρώην ερευνητής αεροπορικών δυστυχημάτων στο Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε ότι «είναι πολύ απογοητευτικό να διαβάζεις μια έκθεση που ενώ παρέχει ορισμένα βασικά γεγονότα, αφήνει ακόμα περισσότερα ερωτήματα αναπάντητα».

Άλλο σημείο που προκάλεσε αντιδράσεις ήταν η αναφορά σε ειδικό δελτίο ασφάλειας – γνωστό ως Ειδικό Δελτίο Πληροφοριών Πληρωσιμότητας (Special Airworthiness Information Bulletin) – που δημοσίευσε η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA) το 2018.

Το δελτίο αυτό προειδοποιούσε την αεροπορική κοινότητα ότι ορισμένοι χειριστές αεροσκαφών Boeing 737 είχαν αναφέρει περιπτώσεις όπου οι διακόπτες αποκοπής καυσίμου είχαν τοποθετηθεί χωρίς να ενεργοποιηθεί το χαρακτηριστικό κλειδώματος – γεγονός που θα μπορούσε να επιτρέψει την ακούσια μετακίνησή τους.

Η FAA τότε το χαρακτήρισε ως «θέμα πληρωσιμότητας», αλλά είπε ότι δεν αποτελούσε «μη ασφαλή κατάσταση» που θα απαιτούσε υποχρεωτική ενέργεια μέσω Οδηγίας Πληρωσιμότητας.

Οι χειριστές διαφόρων μοντέλων Boeing με παρόμοιους διακόπτες, μεταξύ αυτών και 787, έλαβαν συστάσεις να διενεργήσουν απλούς ελέγχους.

Η έκθεση αναφέρει ότι η Air India δεν πραγματοποίησε αυτούς τους ελέγχους – γεγονός που οδήγησε σε εικασίες ότι το δυστύχημα μπορεί να προκλήθηκε από ελαττωματικούς διακόπτες που μετακινήθηκαν κατά λάθος.

Ωστόσο, σε εσωτερικό σημείωμα που είδε το BBC, η FAA επανέλαβε την πεποίθησή της ότι το ζήτημα δεν έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια.

Πηγές από τον χώρο της μηχανικής επισήμαναν επίσης ότι η έκθεση αναφέρει πως το σύστημα ελέγχου των γκαζιών του αεροσκάφους είχε αντικατασταθεί δύο φορές, πιο πρόσφατα δύο χρόνια πριν το δυστύχημα. Αυτό θα περιλάμβανε και αντικατάσταση των διακοπτών αποκοπής.

Σύμφωνα με τον Bjorn Fehrm της Leeham News, η αναφορά στις οδηγίες της FAA ήταν «εντελώς άσχετη» με τα πραγματικά αίτια του δυστυχήματος.

Παρά ταύτα, η Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Αεροπορίας της Ινδίας ζήτησε από όλους τους χειριστές αεροσκαφών που καλύπτονται από το αρχικό δελτίο της FAA να ολοκληρώσουν τους ελέγχους μέχρι τις 21 Ιουλίου.

Για τον πρώην ερευνητή ατυχημάτων Tim Atkinson, η αοριστία της έκθεσης ενδέχεται να ήταν σκόπιμη – προκειμένου να υπονοήσει μια εξήγηση για το δυστύχημα χωρίς να είναι υπερβολικά ξεκάθαρη.

«Οι χειρότερες εκθέσεις είναι αυτές που γράφονται για να διαβαστούν “ανάμεσα στις γραμμές” και αν αυτό έχουμε εδώ, τότε δεν τιμά τους ερευνητές», είπε.

Εν τω μεταξύ, όσοι αναζητούν ξεκάθαρες απαντήσεις για το τι συνέβη στην πτήση 171 μάλλον θα πρέπει να περιμένουν.

Τα διεθνή πρωτόκολλα προβλέπουν ότι μια τελική έκθεση πρέπει να δημοσιευθεί εντός ενός έτους από το δυστύχημα. Στην πράξη, ωστόσο, κάτι τέτοιο μπορεί να πάρει πολύ περισσότερο χρόνο.

Πηγή: BBC