Η δέσμευση των εταιρειών για διαφορετικότητα, ισότητα και συμπερίληψη και η επανεκλογή του Ντόνταλντ Τραμπ που άλλαξε τα δεδομένα
«Η εταιρεία στην οποία εργάζομαι σήμερα δεν έχει καμία σχέση με την εταιρεία στην οποία εργαζόμουν πριν από τρία χρόνια», μου είπε στέλεχος πολυεθνικής πρόσφατα. «Τότε συζητούσαμε συνέχεια για συμπερίληψη, διαφορετικότητα, work-life balance, στόχους ισότητας των φύλων στη διοικητική ομάδα και στις αμοιβές, εργασία από το σπίτι, βιωσιμότητα. Σήμερα αυτά δεν υπάρχουν στο λεξιλόγιό μας».
Τελικά, πόσο αυθεντική ήταν η δέσμευση για Diversity, Equity and Inclusion (DEI: διαφορετικότητα, ισότητα και συμπερίληψη), που προέβαλλαν οι εταιρείες τα τελευταία χρόνια; Ήταν έκφραση αξιών ή απλώς καλό branding στην εποχή της πολιτικής ορθότητας; Σήμερα, οι ίδιες εταιρείες σιωπούν. Τα παραδείγματα είναι πολλά, ενδεικτικά μιας γενικευμένης μετατόπισης.
Η Accenture, η μεγαλύτερη συμβουλευτική εταιρεία στο πεδίο της τεχνολογίας και διοίκησης, ακύρωσε τους παγκόσμιους στόχους της για τη διαφορετικότητα στις αρχές Φεβρουαρίου. Αυτό έγινε έπειτα από «εκτίμηση του πολιτικού τοπίου στις ΗΠΑ», όπως έγραψε η ίδια η διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας, Τζούλια Σουίτ, σε επιστολή της προς τους 800.000 περίπου εργαζόμενούς της παγκοσμίως. Η εταιρεία είχε η ίδια θέσει αυτούς τους στόχους το 2017. Σε άρθρο τους οι Financial Times θυμίζουν παλαιότερες δηλώσεις της Τζούλια Σουίτ, η οποία το 2020 είχε πει σε συνέντευξή της ότι η δέσμευση στη διαφορετικότητα είναι «το σωστό πράγμα που πρέπει να κάνουμε» και ότι η Accenture θα θέσει τα στελέχη της παγκοσμίως προ των ευθυνών τους για την τήρηση «σαφών στόχων». Την ίδια χρονιά, η Σουίτ συνυπέγραψε έκθεση της εταιρείας η οποία ανέφερε τα εξής: «Η πρόοδος (στο DEI) απλώς δεν είναι αρκετά γρήγορη. Γιατί δεν είναι οι εταιρείες πιο ποικιλόμορφες και χωρίς αποκλεισμούς, όταν κάθε χρόνο ενισχύονται τα επιχειρήματα υπέρ μιας κουλτούρας ισότητας; Και γιατί το ποσοστό των γυναικών σε ηγετικές θέσεις παραμένει τόσο χαμηλό;»
Η Black Rock, η μεγαλύτερη εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων στον κόσμο, ανακοίνωσε τον Μάρτιο ότι εγκαταλείπει όλες τις περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες τις οποίες στήριζε, καθώς και τους στόχους διαφορετικότητας που είχε θέσει εσωτερικά. Γι’ αυτούς τους στόχους, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Λάρι Φινκ, είχε δηλώσει μόλις πριν από τρία χρόνια: «πρέπει να ενσωματώσουμε τους στόχους διαφορετικότητας σε ό,τι κάνουμε». Ήδη στον φετινό της ετήσιο απολογισμό απουσίαζε κάθε σχετική αναφορά, ενώ παράλληλα η εταιρεία έχει υποβαθμίσει τις οδηγίες (guidance) διαφορετικότητας στη διοίκηση που μέχρι τώρα έδινε στις εταιρείες στις οποίες επένδυε. Αξίζει να αναφερθεί ότι, ως αποτέλεσμα αυτής της απόφασης, η Black Rock αφαιρέθηκε από μια λίστα εταιρειών που διατηρεί η Πολιτεία του Τέξας, στις οποίες οι Ρεπουμπλικανικές Πολιτείες δεν επενδύουν κεφάλαια λόγω της στάσης τους αναφορικά με τις επενδύσεις σε παραγωγούς ενέργειας.
Άλλες πολυεθνικές εταιρείες που έχουν ακυρώσει σχετικές πρωτοβουλίες τους είναι οι McDonalds, Citigroup, Meta, Google, Bloomberg, Pepsi, Disney (και σε ό,τι αφορά τις προειδοποιήσεις για ρατσιστικό/αναχρονιστικό/προσβλητικό περιεχόμενο στην αρχή ταινιών, που είχαν συζητηθεί πολύ και στην Ελλάδα), Intel, PayPal, Deloitte, Goldman Sachs, και πολλές άλλες. Μιλάμε όμως για κάποιες από τις μεγαλύτερες, με παγκόσμια παρουσία, από τις οποίες η αγορά «παίρνει γραμμή», κατά κάποιον τρόπο.
Έχει ενδιαφέρον η περίπτωση της JPMorgan, της οποίας ο διευθύνων σύμβουλος, Τζέιμι Ντάιμον, δήλωσε στις αρχές του Φεβρουαρίου «είδα πώς ξοδεύαμε χρήματα για κάποια από αυτά τα ηλίθια πράγματα και πραγματικά τσατίστηκα», και ανέφερε ότι θα ακυρωθούν κάποιες σχετικές πρωτοβουλίες της τράπεζας. Ωστόσο, επανέλαβε τη δέσμευσή του για την προσέγγιση μαύρων, ισπανόφωνων, ΛΟΑΤΚΙ και αναπήρων. Στον φετινό ετήσιο απολογισμό της, η τράπεζα ανέφερε ότι «έχει δεχτεί και αναμένει ότι θα συνεχίσει να δέχεται κριτική από ακτιβιστές, πολιτικούς και άλλα μέλη του κοινού σχετικά με τις επιχειρηματικές πρακτικές ή τις θέσεις που έχει λάβει η JPMorgan Chase σε σχέση με θέματα δημόσιας πολιτικής (όπως πρωτοβουλίες για τη διαφορετικότητα, την ισότητα και την ένταξη)».
Άλλες εταιρείες που δεν έχουν τροποποιήσει τις πολιτικές τους είναι οι Microsoft, Patagonia, Costco (που επίσης απέρριψε πρόταση της NCPPR, με ποσοστό 98%), Delta Airlines και άλλες, λιγότερο γνωστές στην Ελλάδα.
Ήταν λοιπόν οι εταιρείες υποκριτικές πριν από τον Τραμπ και απελευθερώθηκαν τώρα;
Δεν είναι σίγουρο. Οι εταιρείες στην Αμερική έχουν να αντιμετωπίσουν ακτιβιστές μετόχους, νόμους, και την ίδια την κυβέρνηση, που αντιτίθεται σε οτιδήποτε DEI. Η περίπτωση του Χάρβαρντ δείχνει ότι η αντίσταση, αν μη τι άλλο, θα έχει σοβαρό κόστος. Επομένως, είναι πιθανό να έχουν σταματήσει να διαφημίζουν τις πρωτοβουλίες και τους στόχους διαφορετικότητας που είχαν υιοθετήσει, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πάντα ότι τους έχουν εγκαταλείψει στην πράξη. Πράγματι, σε πολλές περιπτώσεις τα τμήματα που προήγαγαν αυτούς τους στόχους έχουν μετονομαστεί, χωρίς τη χρήση λέξεων που μπορεί να προσελκύσουν την προσοχή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, όπως diversity, equity και inclusion. Προτιμούνται πλέον οι λέξεις talent, opportunity και culture (ταλέντο, ευκαιρίες, κουλτούρα). Η αισιόδοξη άποψη είναι ότι σιωπηρά οι εταιρείες εξακολουθούν να προάγουν τη διαφορετικότητα, αλλά, κινούμενες με ρεαλισμό σε ένα περιβάλλον που είναι εχθρικό, δεν το φωνάζουν.
Επιχειρηματικά, αυτό είναι απολύτως λογικό. Αυτό που ενδιαφέρει κάθε εταιρεία είναι η προσέλκυση των καλύτερων εργαζομένων, και οι έρευνες που δείχνουν ότι η ποικιλομορφία έχει θετική επίδραση στην οικονομική ευρωστία των επιχειρήσεων είναι πάρα πολλές για να αγνοηθούν. Επομένως, είναι προς το συμφέρον τους να αναζητούν εργαζομένους σε όσο το δυνατόν ευρύτερες ομάδες υποψηφίων – άρα η διαφορετικότητα δεν μπορεί παρά να είναι μια επιχειρηματική προτεραιότητα. Απλώς, είχαμε μάλλον παρασυρθεί στο να θεωρούμε ότι οι πρωτοβουλίες DEI δεν βασίζονταν σε επιχειρηματική λογική, αλλά στην επιθυμία των διοικήσεων να φαίνονται καλές, ακόμα κι αν αυτό είχε κόστος στα οικονομικά τους αποτελέσματα (το λεγόμενο bottom line).
Ας ελπίσουμε, λοιπόν, ότι αυτό που μοιάζει με υποχώρηση είναι μόνο μια αλλαγή στη φρασεολογία και όχι στην ουσία. Ότι η διαφαινόμενη υποκρισία αφορούσε περισσότερο την υπερβολική επικοινωνιακή φόρτιση και όχι την ορθολογική επιχειρηματική απόφαση να ενισχύουν οι εταιρείες τη διαφορετικότητα επειδή πολύ απλά αυτό συμφέρει.
32°
