Ανάλυση BBC για Ιράν: Το Ισραήλ ελπίζει μακροπρόθεσμα σε κατάρρευση του καθεστώτος

Η «Επιχείρηση Rising Lion» του Ισραήλ, όπως αποκαλεί την επίθεσή του κατά του Ιράν, είναι άνευ προηγουμένου. Είναι πολύ πιο εκτεταμένη και φιλόδοξη από οτιδήποτε έχει γίνει μέχρι τώρα, συμπεριλαμβανομένων των δύο ανταλλαγών πυραύλων και drone που είχε με το Ιράν πέρυσι. Για το Ιράν, αυτή είναι η μεγαλύτερη επίθεση στο έδαφός του από τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ του 1980-1988.

Στις πιο σκοτεινές ώρες πριν την αυγή, η πολεμική αεροπορία του Ισραήλ έπληξε όχι μόνο στόχους που συνδέονται με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αλλά και τις αεροπορικές άμυνες και τις βάσεις βαλλιστικών πυραύλων της χώρας, μειώνοντας έτσι την ικανότητα του Ιράν να ανταποδώσει τα πυρά.

Στο έδαφος και στη σκιά, το δίκτυο πρακτόρων που εργάζονται για τη Μοσάντ, την ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών στο εξωτερικό, φέρεται να βοήθησε στον εντοπισμό της ακριβούς θέσης βασικών προσώπων τόσο της στρατιωτικής ηγεσίας όσο και των πυρηνικών επιστημόνων.

Μεταξύ των νεκρών της νύχτας είναι ο επικεφαλής του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC), οι οποίοι ανέτρεψαν το καθεστώς του Σάχη το 1979. Το Ιράν αναφέρει ότι τουλάχιστον έξι από τους επιστήμονές του έχουν σκοτωθεί.

Για άλλη μια φορά, η μυστική υπηρεσία του Ισραήλ αποδεικνύει ότι έχει διεισδύσει με επιτυχία στην καρδιά του ιρανικού συστήματος ασφαλείας, αποδεικνύοντας ότι κανείς δεν είναι ασφαλής.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Μοσάντ κατάφερε να εκτοξεύσει drones από το εσωτερικό του Ιράν στο πλαίσιο αυτής της επίθεσης. Οι κύριοι στόχοι όλης αυτής της επιχείρησης ήταν η εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ και βάσεις που ανήκουν στο IRGC. Για τους ισραηλινούς στρατιωτικούς σχεδιαστές, αυτό ήταν κάτι που ετοιμαζόταν εδώ και καιρό.

Το Ιράν είναι σε κατάσταση σοκ και αυτό μπορεί να είναι μόνο η πρώτη φάση. Θα υπάρχουν πολλοί περισσότεροι πιθανοί στόχοι στη λίστα του Ισραήλ, αν και ορισμένοι μπορεί να είναι εκτός της εμβέλειάς του, θαμμένοι βαθιά υπόγεια σε ενισχυμένες βάσεις κάτω από συμπαγή βράχους.

Τι οδήγησε λοιπόν σε αυτή την επίθεση του Ισραήλ και γιατί τώρα;

Το Ισραήλ και αρκετές δυτικές χώρες υποψιάζονται ότι το Ιράν εργάζεται κρυφά για την ανάπτυξη ενός λειτουργικού πυρηνικού όπλου. Το Ιράν το αρνείται και επιμένει ότι το πολιτικό πυρηνικό του πρόγραμμα – το οποίο έχει λάβει βοήθεια από τη Ρωσία – έχει αποκλειστικά ειρηνικούς σκοπούς.

Για περισσότερο από μια δεκαετία, το Ισραήλ προσπαθεί, με ποικίλη επιτυχία, να επιβραδύνει και να ανακόψει την πρόοδο του Ιράν στον πυρηνικό τομέα. Ιρανοί επιστήμονες έχουν δολοφονηθεί μυστηριωδώς από άγνωστους δράστες, ενώ ο στρατιωτικός επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος, ταξίαρχος Φαχριζάντε, σκοτώθηκε από τηλεκατευθυνόμενο πολυβόλο σε έναν ερημικό δρόμο κοντά στην Τεχεράνη το 2020.

Πριν από αυτό, αμερικανοί και ισραηλινοί κυβερνοεγκληματολόγοι κατάφεραν να εισάγουν έναν καταστροφικό ιό υπολογιστών, με την κωδική ονομασία Stuxnet, στους φυγοκεντρωτές του Ιράν, με αποτέλεσμα να χάσουν τον έλεγχο.

Αυτή την εβδομάδα, ο πυρηνικός οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών, η Διεθνής Οργάνωση Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ), διαπίστωσε ότι το Ιράν παραβίασε τις υποχρεώσεις του για τη μη διάδοση πυρηνικών όπλων και απείλησε να παραπέμψει την υπόθεση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Πολλές από τις ανησυχίες για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν προέρχονται από την αποθήκευση υψηλά εμπλουτισμένου ουρανίου (HEU) που έχει εμπλουτιστεί έως και 60%, πολύ πάνω από το επίπεδο που απαιτείται για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας για πολιτικούς σκοπούς και σχετικά κοντά στο επίπεδο που απαιτείται για την κατασκευή βόμβας.

Υπήρχε μια συμφωνία για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Η συμφωνία συνήφθη το 2015 κατά τη διάρκεια της προεδρίας Ομπάμα, αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ την χαρακτήρισε «τη χειρότερη συμφωνία στον κόσμο» και όταν ανέλαβε την προεδρία των ΗΠΑ, την ακύρωσε. Τον επόμενο χρόνο, το Ιράν σταμάτησε να τη συμμορφώνεται.

Κανείς εκτός του Ιράν δεν θέλει η Ισλαμική Δημοκρατία να διαθέτει πυρηνική βόμβα. Το Ισραήλ, μια μικρή χώρα με το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού των 9,5 εκατομμυρίων κατοίκων να συγκεντρώνεται σε αστικές περιοχές, θεωρεί ένα Ιράν με πυρηνικά όπλα ως υπαρξιακή απειλή.

Πού θα οδηγήσει αυτό;

Είναι σαφές τι θέλει το Ισραήλ με αυτή την επιχείρηση: στο ελάχιστο, να καθυστερήσει κατά χρόνια το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Κατά προτίμηση, θα ήθελε να το σταματήσει εντελώς.

Θα υπάρχουν επίσης πολλοί στους στρατιωτικούς, πολιτικούς και μυστικούς κύκλους του Ισραήλ που θα ελπίζουν ότι αυτή η επιχείρηση θα αποδυναμώσει την ηγεσία του Ιράν σε τέτοιο βαθμό που θα καταρρεύσει εντελώς, οδηγώντας σε ένα πιο ήπιο καθεστώς που δεν θα αποτελεί πλέον απειλή για την περιοχή. Αυτό μπορεί να είναι ευσεβής πόθος εκ μέρους τους.

Ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε την Παρασκευή ότι το Ιράν έχει «δεύτερη ευκαιρία» να συμφωνήσει σε μια συμφωνία. Η έκτη γύρος των διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν επρόκειτο να πραγματοποιηθεί την Κυριακή στη Μουσκάτ, αλλά το Ισραήλ δεν δίνει μεγάλη σημασία σε αυτές τις συνομιλίες.

Ακριβώς όπως η Ρωσία κατηγορείται ότι παρατείνει τις ειρηνευτικές συνομιλίες με την Ουκρανία, το Ισραήλ πιστεύει ότι το Ιράν κάνει το ίδιο σε αυτή την περίπτωση. Το Ισραήλ πιστεύει ότι αυτή είναι η καλύτερη και πιθανώς η τελευταία ευκαιρία να καταστρέψει το ύποπτο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του Ιράν.

«Οι άνευ προηγουμένου επιθέσεις του Ισραήλ κατά τη διάρκεια της νύχτας στο Ιράν είχαν ως στόχο να καταστρέψουν τις πιθανότητες του προέδρου Τραμπ να καταλήξει σε συμφωνία για τον περιορισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος», λέει η Έλι Γκεράνμαγιε, ανώτερη ερευνήτρια πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR).

Η Ουάσιγκτον έχει καταβάλει προσπάθειες για να μεταφέρει στο Ιράν ότι δεν εμπλέκεται στην επίθεση. Ωστόσο, αν το Ιράν αποφασίσει να ανταποδώσει σε οποιαδήποτε από τις πολλές αμερικανικές βάσεις στην περιοχή, είτε άμεσα είτε μέσω των αντιπροσώπων του, τότε υπάρχει ο κίνδυνος οι ΗΠΑ να εμπλακούν σε έναν ακόμη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.

Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, έχει υποσχεθεί «σκληρή τιμωρία» για το Ισραήλ, αλλά το Ιράν βρίσκεται σήμερα σε πολύ πιο αδύναμη θέση από ό,τι πριν από δύο χρόνια και οι επιλογές του για αντίποινα είναι περιορισμένες.

Συζήτηση για πυρηνικό ανταγωνισμό

Υπάρχει, ωστόσο, ένας ακόμη μεγαλύτερος κίνδυνος. Η επιχείρηση του Ισραήλ θα μπορούσε να έχει αντίθετα αποτελέσματα, πυροδοτώντας έναν πυρηνικό ανταγωνισμό.

Οι σκληροπυρηνικοί εντός του ιρανικού κατεστημένου ασφαλείας υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι η καλύτερη αποτροπή μελλοντικών επιθέσεων από το Ισραήλ ή τις ΗΠΑ θα ήταν η απόκτηση πυρηνικής βόμβας. Θα έχουν λάβει υπόψη τους τις διαφορετικές τύχες των ηγετών της Λιβύης και της Βόρειας Κορέας.

Ο συνταγματάρχης Καντάφι της Λιβύης εγκατέλειψε το πρόγραμμα όπλων μαζικής καταστροφής το 2003. Οκτώ χρόνια αργότερα, βρήκε το θάνατο σε ένα χαντάκι, ανατρεπόμενος από τις διαμαρτυρίες της Αραβικής Άνοιξης, που υποστηρίχθηκαν από την αεροπορική δύναμη των δυτικών χωρών.

Αντίθετα, η Βόρεια Κορέα αψήφησε όλες τις διεθνείς κυρώσεις και δημιούργησε ένα τρομερό οπλοστάσιο πυρηνικών κεφαλών και διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων, ικανό να κάνει οποιονδήποτε πιθανό επιτιθέμενο να το σκεφτεί δύο φορές.

Όποια και αν είναι η τελική ζημιά από την ισραηλινή επιχείρηση «Rising Lion», αν το καθεστώς του Ιράν επιβιώσει – και έχει αψηφήσει τις πιθανότητες στο παρελθόν – τότε υπάρχει ο κίνδυνος να επιταχύνει τώρα τον αγώνα του για την κατασκευή και ακόμη και τη δοκιμή μιας πυρηνικής βόμβας.

Αν αυτό συμβεί, τότε θα προκαλέσει σχεδόν αναπόφευκτα έναν πυρηνικό αγώνα εξοπλισμών στη Μέση Ανατολή, με τη Σαουδική Αραβία, την Τουρκία και πιθανώς την Αίγυπτο να αποφασίζουν ότι χρειάζονται και αυτές μια πυρηνική βόμβα.