Η Γαλλία ανοίγει τον δρόμο για τη νομιμοποίηση της ευθανασίας

Το κοινοβούλιο της Γαλλίας ενέκρινε υπέρ ενός νομοσχεδίου για τη νομιμοποίηση της υποβοηθούμενης θανάτωσης, ανοίγοντας τον δρόμο για ευθανασία και υποβοηθούμενο θάνατο υπό συνθήκες που, σύμφωνα με τους υποστηρικτές, παραμένουν από τις αυστηρότερες στην Ευρώπη.

Ύστερα από μια κατά διαστήματα φορτισμένη συναισθηματικά συνεδρίαση, οι βουλευτές ενέκριναν την πρώτη ανάγνωση του νομοσχεδίου με ψήφους 305 υπέρ και 199 κατά. Παράλληλα, ενέκριναν ομόφωνα έναν λιγότερο αμφιλεγόμενο νόμο που καθιερώνει το δικαίωμα στην παρηγορητική φροντίδα σε εξειδικευμένα ιδρύματα για το τέλος της ζωής.

Οι δύο ψηφοφορίες αποτελούν την αρχή μιας μακράς κοινοβουλευτικής διαδικασίας, καθώς το νομοσχέδιο πρέπει να περάσει από τη Γερουσία (την άνω βουλή) και να επιστρέψει στη Βουλή των Αντιπροσώπων για δεύτερη ανάγνωση, γεγονός που σημαίνει ότι είναι απίθανο να γίνει νόμος πριν από το επόμενο έτος.

Η κυβέρνηση χαρακτήρισε τον νόμο για το δικαίωμα στον θάνατο ως «ηθική απάντηση στην ανάγκη υποστήριξης των ασθενών και των πασχόντων», τονίζοντας ότι δεν αποτελεί «ούτε νέο δικαίωμα ούτε ελευθερία … αλλά ισορροπία μεταξύ σεβασμού και προσωπικής αυτονομίας».

Η νομοθεσία θα επιτρέπει σε ιατρική ομάδα να αποφασίζει εάν ο ασθενής πληροί τα κριτήρια για «πρόσβαση σε θανατηφόρα ουσία όταν έχει εκφράσει τη σχετική επιθυμία». Οι ασθενείς θα μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν οι ίδιοι ή να τους χορηγηθεί από γιατρό ή νοσηλευτή «εάν δεν είναι σε θέση σωματικά να το κάνουν οι ίδιοι».

Οι ασθενείς πρέπει να πληρούν σειρά αυστηρών προϋποθέσεων: να είναι άνω των 18, να έχουν γαλλική υπηκοότητα ή άδεια διαμονής και να πάσχουν από «σοβαρή και ανίατη, απειλητική για τη ζωή, προχωρημένη ή τελική ασθένεια» η οποία είναι «μη αναστρέψιμη».

Η ασθένεια πρέπει να προκαλεί «συνεχή, αφόρητο σωματικό ή ψυχολογικό πόνο» που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ιατρικά, και ο ασθενής πρέπει να είναι ικανός να «εκφράζει ελεύθερα και ενσυνείδητα» την επιθυμία του να τερματίσει τη ζωή του.

Το νομοσχέδιο —το οποίο στη Γαλλία αναφέρεται ως νόμος για το «τέλος της ζωής» ή «υποβοήθηση στον θάνατο» και όχι ως «υποβοηθούμενη θανάτωση» ή «ευθανασία»— υποστηρίχθηκε από την πλειοψηφία των κεντρώων βουλευτών του Εμανουέλ Μακρόν και των συμμάχων τους, καθώς και από την αριστερά, ενώ οι περισσότεροι δεξιοί και ακροδεξιοί βουλευτές τάχθηκαν κατά.

Όλες οι κοινοβουλευτικές ομάδες είχαν ελεύθερη ψήφο ώστε να εκφράσουν τις προσωπικές τους πεποιθήσεις. Η ευθανασία αποτελεί εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα στη Γαλλία, μια χώρα με βαθιά ριζωμένη καθολική παράδοση, ενώ ο νόμος αντιμετωπίζεται με αντίθεση και από πολλούς επαγγελματίες υγείας.

«Ο γαλλικός λαός είναι έτοιμος γι’ αυτό, και του οφείλουμε αυτό το ραντεβού με την ιστορία», δήλωσε ο βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Στεφάν Ντελοτρέ κατά τη συνεδρίαση. Οι νόμοι θα αποτελέσουν «το μέτρο αυτής της βουλής, στα χνάρια σημαντικών κοινωνικών μεταρρυθμίσεων» όπως το δικαίωμα στην άμβλωση και η κατάργηση της θανατικής ποινής, πρόσθεσε.

Ωστόσο, ο Πατρίκ Χετσέλ, βουλευτής του κεντροδεξιού κόμματος Les Républicains, τόνισε ότι είναι «παραπλανητικό και ακόμη και επικίνδυνο να πιστεύουμε ότι μπορούμε να συζητήσουμε τη νομιμοποίηση της ευθανασίας χωρίς πρώτα να έχουμε διασφαλίσει καθολική πρόσβαση σε παρηγορητική φροντίδα».

Ο πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού, ένας ευσεβής καθολικός, είχε δηλώσει πως είχε «ερωτήματα» και θα απείχε αν ήταν βουλευτής, ενώ ο Μακρόν είχε πει πέρυσι ότι η Γαλλία χρειάζεται αυτή τη νομοθεσία επειδή «υπάρχουν καταστάσεις που δεν μπορείς να αποδεχτείς ανθρωπίνως».

Η Γαλλία επιτρέπει σήμερα την παθητική ευθανασία – όπως η διακοπή τεχνητής υποστήριξης ζωής – και τη βαθιά καταστολή πριν τον θάνατο, αλλά οι ασθενείς που επιθυμούν ενεργές επιλογές για το τέλος της ζωής πρέπει να ταξιδέψουν σε χώρες όπου η ευθανασία είναι νόμιμη.

Οι υποστηρικτές του δικαιώματος στον θάνατο χαιρέτησαν τον νόμο, αν και τον χαρακτήρισαν σχετικά μετριοπαθή. «Είναι ένα πρώτο βήμα, που θα είναι σημαντικό για ό,τι ακολουθήσει», δήλωσε ο Στεφάν Ζεμανί της ένωσης ADMD.

«Το περιμέναμε αυτό επί δεκαετίες. Ελπίζουμε ότι η Γαλλία θα ευθυγραμμιστεί σταδιακά με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες», πρόσθεσε. «Το να αναγκάζεις ανθρώπους να πάνε στο Βέλγιο ή την Ελβετία, να πληρώνουν 10.000 ή 15.000 ευρώ … Η σημερινή κατάσταση είναι απλώς λάθος.»

Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία των Γάλλων είναι υπέρ της υποβοηθούμενης θανάτωσης, αλλά η Γαλλία έχει καθυστερήσει σε σχέση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες στο να την νομιμοποιήσει. Άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, βρίσκονται επίσης σε διαδικασία συζήτησης επί του θέματος.

Η ενεργή ευθανασία, όπου ο φροντιστής προκαλεί τον θάνατο κατόπιν αιτήματος του ασθενούς, και η υποβοηθούμενη θανάτωση, όπου οι γιατροί παρέχουν τα μέσα για να θέσει ο ασθενής τέλος στη ζωή του, είναι νόμιμες στην Ολλανδία και στο Βέλγιο από το 2002.

Και οι δύο χώρες εφαρμόζουν παρόμοιες προϋποθέσεις – γιατρός και ανεξάρτητος ειδικός πρέπει να συμφωνούν ότι ο ασθενής υποφέρει αφόρητα και χωρίς προοπτική βελτίωσης – και έχουν από τότε επεκτείνει το δικαίωμα και σε παιδιά κάτω των 12 ετών.

Το Λουξεμβούργο αποποινικοποίησε επίσης την ενεργή ευθανασία και την υποβοηθούμενη θανάτωση το 2009. Η ενεργή ευθανασία απαγορεύεται στην Ελβετία, αλλά η υποβοηθούμενη θανάτωση είναι νόμιμη από τη δεκαετία του 1940 και οργανώσεις όπως οι Exit και Dignitas έχουν βοηθήσει χιλιάδες άτομα να θέσουν τέλος στη ζωή τους.

Η Αυστρία νομιμοποίησε την υποβοηθούμενη θανάτωση το 2022, ενώ η Ισπανία υιοθέτησε έναν νόμο το 2021 που επιτρέπει την ευθανασία και την ιατρικά υποβοηθούμενη θανάτωση για άτομα με σοβαρή και ανίατη ασθένεια, εφόσον είναι ικανά και ενσυνείδητα, η αίτηση γίνεται γραπτώς,