Πώς η Ινδία και το Πακιστάν μοιράζονται ένα από τα πιο επικίνδυνα σύνορα στον κόσμο

Το να ζεις κατά μήκος της Γραμμής Ελέγχου (LoC) - των συνόρων που χωρίζουν την Ινδία και το Πακιστάν - ισοδυναμεί με το να υπάρχεις διαρκώς στην κόψη του ξυραφιού μεταξύ εύθραυστης ειρήνης και ανοιχτής σύγκρουσης.

Η πρόσφατη κλιμάκωση μετά την επίθεση στο Παχαλγκάμ, έφερε την Ινδία και το Πακιστάν στο χείλος του γκρεμού για άλλη μια φορά. Οι οβίδες έπεφταν βροχή και στις δύο πλευρές της γραμμής ελέγχου, μετατρέποντας τα σπίτια σε ερείπια και τις ζωές σε στατιστικά στοιχεία. Τουλάχιστον 16 άνθρωποι φέρονται να σκοτώθηκαν από την ινδική πλευρά, ενώ το Πακιστάν ισχυρίζεται ότι έχει σκοτώσει 40 αμάχους, αν και παραμένει ασαφές πόσοι προκλήθηκαν άμεσα από τους βομβαρδισμούς. «Οι οικογένειες στο LoC υπόκεινται στις ινδικές και πακιστανικές ιδιοτροπίες και αντιμετωπίζουν το κύριο βάρος των έντονων εντάσεων», δήλωσε στο BBC ο Anam Zakaria, ένας Πακιστανός συγγραφέας με έδρα τον Καναδά.

«Κάθε φορά που ξαναρχίζουν οι πυρκαγιές, πολλοί καταλήγουν σε καταφύγια, χάνονται ζώα και μέσα διαβίωσης, οι υποδομές - σπίτια, νοσοκομεία, σχολεία - καταστρέφονται. Η ευαλωτότητα και η αστάθεια που βιώνουν έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην καθημερινή τους ζωή», δήλωσε η κα Ζακαρία, συγγραφέας ενός βιβλίου για το Κασμίρ που διοικείται από το Πακιστάν.

Η Ινδία και το Πακιστάν μοιράζονται σύνορα μήκους 3.323 χιλιομέτρων (2.064 μιλίων), συμπεριλαμβανομένης της γραμμής ελέγχου μήκους 740 χιλιομέτρων και της Διεθνούς Συνοριακής Ζώνης (IB), που εκτείνεται σε μήκος περίπου 2.400 χιλιομέτρων. Η γραμμή ελέγχου ξεκίνησε ως Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός το 1949 μετά τον πρώτο πόλεμο Ινδίας-Πακιστάν και μετονομάστηκε βάσει της Συμφωνίας Σίμλα του 1972.

Η γραμμή ελέγχου που διασχίζει το Κασμίρ ένα από τα πιο στρατιωτικοποιημένα σύνορα στον κόσμο

Η γραμμή ελέγχου που διασχίζει το Κασμίρ - το οποίο διεκδικείται πλήρως και διοικείται εν μέρει τόσο από την Ινδία όσο και από το Πακιστάν - παραμένει ένα από τα πιο στρατιωτικοποιημένα σύνορα στον κόσμο. Οι παραβιάσεις της κατάπαυσης του πυρός εδώ μπορεί να κυμαίνονται από «χαμηλού επιπέδου πυρά έως μεγάλη αρπαγή γης και χειρουργικά πλήγματα», λέει ο Happymon Jacob, ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Jawaharlal Nehru (JNU) του Δελχί. 

Η γραμμή ελέγχου, λένε πολλοί ειδικοί, είναι ένα κλασικό παράδειγμα «συνόρων χαραγμένων με αίμα, σφυρηλατημένων μέσω συγκρούσεων». Είναι επίσης μια γραμμή, όπως λέει ο κ. Ζακαρία, «χαραγμένη από την Ινδία και το Πακιστάν, στρατιωτικοποιημένη και οπλισμένη, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι κάτοικοι του Κασμίρ». Τέτοια σύνορα σε καιρό πολέμου δεν είναι μοναδικά στη Νότια Ασία. Η Sumantra Bose, καθηγήτρια διεθνούς και συγκριτικής πολιτικής στο London School of Economics, λέει ότι η πιο γνωστή είναι η «Πράσινη Γραμμή» - η γραμμή κατάπαυσης του πυρός του 1949 - η οποία είναι το γενικά αναγνωρισμένο σύνορο μεταξύ Ισραήλ και Δυτικής Όχθης.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η προσωρινή ηρεμία κατά μήκος της γραμμής ελέγχου που είχε επικρατήσει από τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός του 2021 μεταξύ των δύο πυρηνικά οπλισμένων γειτόνων κατέρρευσε εύκολα μετά τις τελευταίες εχθροπραξίες. «Η τρέχουσα κλιμάκωση στη LoC και στα Διεθνή Σύνορα (IB) είναι σημαντική, καθώς έρχεται μετά από μια τετραετή περίοδο σχετικής ειρήνης στα σύνορα», δήλωσε στο BBC η Surya Valliappan Krishna του Carnegie India.

Συγκρούσεις, παραβάσεις και χτυπήματα

Η βία κατά μήκος των ινδο-πακιστανικών συνόρων δεν είναι κάτι καινούργιο - πριν από την κατάπαυση του πυρός του 2003, η Ινδία ανέφερε 4.134 παραβιάσεις το 2001 και 5.767 το 2002. Η εκεχειρία του 2003 αρχικά διατηρήθηκε, με αμελητέες παραβιάσεις από το 2004 έως το 2007, αλλά οι εντάσεις επανεμφανίστηκαν το 2008 και κλιμακώθηκαν απότομα μέχρι το 2013. Μια ανανεωμένη εκεχειρία τον Φεβρουάριο του 2021 οδήγησε σε άμεση και διαρκή μείωση των παραβιάσεων έως τον Μάρτιο του 2025.

«Κατά τη διάρκεια περιόδων έντονων διασυνοριακών πυρών έχουμε δει χιλιάδες πληθυσμούς των συνόρων να εκτοπίζονται για μήνες ασταμάτητα», λέει η κ. Κρίσνα. Μεταξύ τελών Σεπτεμβρίου και αρχών Δεκεμβρίου 2016, περισσότεροι από 27.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν από τις παραμεθόριες περιοχές λόγω παραβιάσεων της κατάπαυσης του πυρός και διασυνοριακών πυρών.

Οι εντάσεις οξύνθηκαν μετά την επίθεση στο Παχαλγκάμ, με την Ινδία να αναστέλλει τη βασική συνθήκη κατανομής νερού μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, γνωστή ως Συνθήκη για τα Ύδατα. Το Πακιστάν απάντησε απειλώντας να αποχωρήσει από τη Συμφωνία Σίμλα του 1972, η οποία επισημοποίησε την LoC - αν και δεν έχει ακόμη υλοποιηθεί.

Ο κ. Τζέικομπ εντοπίζει δύο κύριες αιτίες για τις παραβιάσεις: Το Πακιστάν συχνά χρησιμοποιεί πυρά κάλυψης για να διευκολύνει τη διείσδυση μαχητών στο υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ, το οποίο έχει βιώσει ένοπλη εξέγερση κατά της ινδικής κυριαρχίας για πάνω από τρεις δεκαετίες. Το Πακιστάν, με τη σειρά του, κατηγορεί την Ινδία για απρόκλητα πυρά σε περιοχές αμάχων. Υποστηρίζει ότι οι παραβιάσεις της κατάπαυσης του πυρός κατά μήκος των ινδο-πακιστανικών συνόρων είναι λιγότερο προϊόν πολιτικής στρατηγικής υψηλού επιπέδου και περισσότερο αποτέλεσμα τοπικής στρατιωτικής δυναμικής.

Μεταξύ 2004 και 2007, η μετατροπή της LoC σε ένα ήπιο σύνορο ήταν κεντρικής σημασίας σε μια νέα ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ Ινδίας-Πακιστάν για το Κασμίρ - μια διαδικασία που τελικά ναυάγησε. Σήμερα, επανήλθε ο κύκλος βίας και αβεβαιότητας για όσους ζουν στην περιοχή. 

Πηγή: BBC