Ουκρανία και Ρωσία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στην Τουρκία - Τι θα κάνει τελικά ο Πούτιν

Η Ουκρανία και η Ρωσία θα βρεθούν σήμερα (15.5) στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στην Τουρκία για την κατάπαυση πυρός. Ερωτηματικό παραμένει η στάση που θα τηρήσει ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς δεν είναι γνωστό ακόμη αν θα πάει. 

Αυτή την εβδομάδα υπήρξαν εικασίες ότι ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, θα μπορούσε να συναντηθεί με τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Τουρκία την Πέμπτη - εάν ο Ρώσος ηγέτης αποφάσιζε να εμφανιστεί για συνομιλίες που ο ίδιος είχε προτείνει. Η πιθανότητα συνάντησης των δύο ανδρών πρόσωπο με πρόσωπο προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό, αλλά ενδέχεται να μην συμβεί, αφού ο κατάλογος των αντιπροσώπων του Κρεμλίνου δεν έκανε καμία αναφορά στον Πούτιν.

Το CNN επικοινώνησε με το Κρεμλίνο για να διευκρινίσει εάν ο Πούτιν δεν θα παραστεί στις πολυαναμενόμενες συνομιλίες – αφού Ρώσοι αξιωματούχοι πέρασαν μέρες προετοιμάζοντας δικαιολογίες για την απουσία του. Οι συνομιλίες είναι απίθανο να αποφέρουν άμεσα αποτελέσματα και σχεδόν σίγουρα δεν θα φέρουν την άπιαστη «συμφωνία» που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει υποσχεθεί. Ωστόσο, παρά τις επιφυλάξεις, μια άμεση συνάντηση μεταξύ Κιέβου και Μόσχας σε οποιοδήποτε επίπεδο θα σηματοδοτούσε ένα ορόσημο στη σύγκρουση. 

Πώς φτάσαμε στις διαπραγματεύσεις Ουκρανίας - Ρωσίας;

Οι συνομιλίες προτάθηκαν αρχικά από τον Πούτιν σε απάντηση στο τελεσίγραφο περί εκεχειρίας ή κυρώσεων που έδωσαν στη Μόσχα οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας το Σάββατο, όταν οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Πολωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου απαίτησαν από τη Ρωσία να αποδεχθεί μια πρόταση 30ήμερης κατάπαυσης του πυρός ή να αντιμετωπίσει έναν νέο γύρο «μαζικών» κυρώσεων. Ο Πούτιν αγνόησε το τελεσίγραφο, προτείνοντας αντ' αυτού «άμεσες συνομιλίες» μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Αυτή ήταν πιθανότατα μια τακτική καθυστέρησης από τον Πούτιν - κάτι που έχει εφαρμόσει με επιτυχία αρκετές φορές στο παρελθόν. Αλλά φαίνεται ότι απέτυχε.

Οι Ευρωπαίοι και η Ουκρανία αρχικά δήλωσαν ότι δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν συνομιλίες πριν συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός, αλλά αυτό άλλαξε γρήγορα όταν παρενέβη ο Τραμπ. Σε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προέτρεψε δημόσια τον Ζελένσκι να «ΚΑΝΕΙ ΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ, ΤΩΡΑ!!!» Δύο αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου δήλωσαν στο CNN ότι ο Τραμπ δεν σχεδιάζει να ταξιδέψει στην Τουρκία αργότερα αυτή την εβδομάδα, σε μια απόφαση που κλείσει την πόρτα στις εικασίες ημερών ότι θα μπορούσε να συμμετάσχει μαζί με τον Πούτιν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αν ο Πούτιν αποφασίσει να εμφανιστεί, θα υπονομεύσει τη δική του αφήγηση ότι ο Ζελένσκι και η κυβέρνησή του είναι παράνομοι. Αλλά μένοντας σπίτι, ο Πούτιν μπορεί να δώσει στον Ζελένσκι την ευκαιρία να επισημάνει, για άλλη μια φορά, ότι η Ρωσία δεν παίρνει στα σοβαρά την ειρήνη.

Το Κίεβο και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί του έχουν δηλώσει εδώ και καιρό ότι δεν πιστεύουν ότι ο Πούτιν ενδιαφέρεται σοβαρά για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα εκφράσει στο παρελθόν την πεποίθησή του για το αντίθετο, αν και άρχισε να εκφράζει τις αμφιβολίες του τις τελευταίες εβδομάδες, αμφισβητώντας το αν ο Πούτιν επιθυμεί ειρήνη μετά τη συνομιλία του με τον Ζελένσκι στο περιθώριο της κηδείας του Πάπα Φραγκίσκου στο Βατικανό τον περασμένο μήνα. Το θέαμα του Ζελένσκι να κάθεται απέναντι από το τραπέζι σε μια άδεια καρέκλα πιθανότατα θα ενίσχυε αυτό το σημείο.

Τι θα μπορούσε να συμβεί στο τραπέζι;

Οι δύο πλευρές βρίσκονται σε τόσο μεγάλη απόσταση μεταξύ τους που δεν είναι σαφές τι θα αφορούν οι συνομιλίες – αν επρόκειτο να πραγματοποιηθούν. Ο Ζελένσκι δήλωσε την Τρίτη ότι οτιδήποτε άλλο εκτός από μια συμφωνία για άνευ όρων κατάπαυση του πυρός θα ήταν αποτυχία. Εν τω μεταξύ, ο Πούτιν δήλωσε ότι ενώ η Ρωσία δεν αποκλείει ότι «κατά τη διάρκεια αυτών των συνομιλιών θα υπάρξει η δυνατότητα να διευθετηθεί κάποιο είδος νέας εκεχειρίας, μια νέα κατάπαυση του πυρός», οι συνομιλίες θα στοχεύουν στην εξάλειψη των «βασικών αιτιών» της σύγκρουσης. Οι «βασικές αιτίες» που αναφέρει περιλαμβάνουν μακροχρόνια ρωσικά παράπονα που περιλαμβάνουν την ύπαρξη της Ουκρανίας -πρώην μέρους της Σοβιετικής Ένωσης- ως κυρίαρχου κράτους, και την επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Τι συνέβη την τελευταία φορά που μίλησαν η Ουκρανία και η Ρωσία;

Οι τελευταίες γνωστές άμεσες συνομιλίες μεταξύ Κιέβου και Μόσχας πραγματοποιήθηκαν στην Τουρκία και τη Λευκορωσία την άνοιξη του 2022, όταν έγινε σαφές ότι το αρχικό σχέδιο του Πούτιν να καταλάβει ολόκληρη την Ουκρανία και να εγκαταστήσει μια νέα κυβέρνηση-μαριονέτα στο Κίεβο μέσα σε λίγες μέρες, είχε πάει καταστροφικά στραβά. Αυτό άφησε τη Ρωσία να παλεύει, προσπαθώντας να επιτύχει τους στόχους της μέσω διαπραγματεύσεων. Το Ινστιτούτο Μελέτης του Πολέμου, ένα παρατηρητήριο συγκρούσεων με έδρα τις ΗΠΑ, δήλωσε ότι η συμφωνία που προτάθηκε από τη Μόσχα καλούσε την Ουκρανία να παραδώσει την κυριαρχία της και θα την είχε καταστήσει εντελώς ανίσχυρη, απέναντι σε τυχόν μελλοντικές επιθέσεις.

Μόλις οι ουκρανικές δυνάμεις άρχισαν να απελευθερώνουν τμήματα της βόρειας Ουκρανίας, βρίσκοντας σαφή στοιχεία για σφαγές και άλλες φρικαλεότητες καθώς προχωρούσαν, οι συνομιλίες άρχισαν να καταρρέουν.

Αν όχι ο Πούτιν, ποιος άλλος θα μπορούσε να έρθει;

Λίγο αφότου ο Ζελένσκι προκάλεσε τον Ρώσο ηγέτη να ταξιδέψει στην Τουρκία, το Κρεμλίνο άρχισε να προετοιμάζει τις βάσεις για την πιθανότητα να μην παραστεί ο Πούτιν.  Το Κρεμλίνο αργότερα δήλωσε ότι ο Βλαντιμίρ Μεντίνσκι, ανώτερος βοηθός του Πούτιν και μέλος του γραφείου του Ανώτατου Συμβουλίου της χώρας, θα ηγηθεί της αντιπροσωπείας. Ο βοηθός ηγήθηκε προηγουμένως της ρωσικής αντιπροσωπείας το 2022, όταν το Κίεβο και η Μόσχα είχαν τις τελευταίες γνωστές άμεσες συνομιλίες τους. Τα διακυβεύματα είναι υψηλότερα αυτή τη φορά, καθώς τόσο ο Τραμπ όσο και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας δήλωσαν ότι θα επιβάλουν περισσότερες κυρώσεις στη Μόσχα, εάν δεν συμφωνήσει με την κατάπαυση του πυρός.

Τι άλλο γνωρίζουμε για τις συνομιλίες;

Όχι πολλά. Η τουρκική κυβέρνηση δήλωσε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι ήταν έτοιμη να παράσχει «κάθε είδους υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένης της διαμεσολάβησης και της φιλοξενίας διαπραγματεύσεων, για την επίτευξη ειρήνης» στην Ουκρανία. Η Τουρκία έχει διαδραματίσει τον ρόλο της γέφυρας μεταξύ Μόσχας και Κιέβου στο παρελθόν, κυρίως όταν μεσολάβησε στην Πρωτοβουλία Σιτηρών της Μαύρης Θάλασσας, η οποία εγγυάται την ασφαλή διέλευση των ουκρανικών πλοίων που μεταφέρουν εξαγωγές τροφίμων - μια σπάνια διπλωματική επιτυχία στη βίαιη σύγκρουση. Η Ρωσία αποσύρθηκε από τη συμφωνία το 2023.

Ως μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία έχει εμπλακεί στη σύγκρουση, αλλά θεωρείται επίσης πιο δεκτική απέναντι στη Ρωσία, με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να έχει προηγουμένως επαινέσει την «ειδική σχέση» του με τον Πούτιν. Ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ στην Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ, και ο απεσταλμένος του για θέματα εξωτερικών υποθέσεων Στιβ Γουίτκοφ σχεδιάζουν να βρεθούν στην Κωνσταντινούπολη για τις συνομιλίες, δήλωσε την Τρίτη ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ, δήλωση που επιβεβαιώθηκε από άλλη πηγή που γνωρίζει τα σχέδια.

Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, βρίσκεται επίσης στην Τουρκία, όπου συμμετέχει σε άτυπη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ. Από την Τρίτη, το σχέδιο ήταν οι Αμερικανοί αξιωματούχοι να παρακολουθήσουν τις συνομιλίες μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων, οι οποίες διεξάγονται υπό την αιγίδα της Τουρκίας. Οι Ρούμπιο, Κέλογκ και Γουίτκοφ συμμετείχαν και οι δύο σε ορισμένους από τους προηγούμενους γύρους συνομιλιών στη Σαουδική Αραβία, στους οποίους ενήργησαν ως μεσάζοντες.

Αυτή τη φορά, το γεγονός ότι οι δύο αντιπροσωπείες ενδέχεται να συναντηθούν πρόσωπο με πρόσωπο είναι σημαντικό - ακόμη και αν ο στόχος τους είναι περισσότερο να ικανοποιήσουν τον Τραμπ παρά να καταλήξουν σε μια πραγματική συμφωνία.

Πηγή: CNN