Ο εμπορικός πόλεμος που κήρυξε ο Ντόναλντ Τραμπ κατά της Κίνας και της ΕΕ βρίσκεται μόνο στην αρχή
Το show off του Αμερικανού προέδρου ταυτόχρονα στην Ουάσινγκτον και στο Ριάντ δεν ήταν αρκετό για να αποτρέψει την προσοχή από την δεινή ήττα που υπέστη η Αμερική στο πρώτο ουσιαστικά μπρα ντε φερ με την Κίνα. Ο Ντόναλντ Τραμπ προσγειώθηκε στη Σαουδική Αραβία με την πρόθεση να υπογράψει συμφωνίες ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων με τους Άραβες του Περσικού Κόλπου. Στο αεροδρόμιο Ντάλες στην αμερικανική πρωτεύουσα η κυβέρνηση Τραμπ επιφύλασσε «θερμή» υποδοχή στους πρώτους Afrikaaners που, εντός ελάχιστου χρονικού διαστήματος, προμηθεύτηκαν βίζα εγκατάστασης στις Ηνωμένες Πολιτείες ως «θύματα ρατσισμού» στη χώρα τους, τη Νότια Αφρική. Πρόκειται για μία ακόμη ανατροπή της πραγματικότητας. Η λευκή μειονότητα εξακολουθεί να διατηρεί το 70% των γαιών στην Νότια Αφρική και το μέσο εισόδημα των λευκών είναι πέντε φορές μεγαλύτερο από εκείνο των γηγενών Αφρικανών.
Απλά ο Ντόναλντ Τραμπ προ του εμφανούς αδιεξόδου στον εμπορικό πόλεμο που κήρυξε μονομερώς κατά πάντων, παρουσιάζει την περιοδεία του στον Περσικό Κόλπο ως επιτομή της οικονομικής διπλωματίας και την απόδοση status ασύλου σε λευκούς από τη Νότια Αφρική ως απάντηση της θεωρίας MAGA στο ζήτημα του μεταναστευτικού. Όλα αυτά για πετάξει την μπάλα στην εξέδρα μετά την ολοφάνερη αδυναμία της κυβέρνησής του να αντισταθεί στα ανταποδοτικά χτυπήματα της Κίνας στον πόλεμο των δασμών. Αλλά τι πραγματικά συνέβη στη Γενεύη εκείνες τις δύο ημέρες των συνομιλιών μεταξύ Αμερικανών και Κινέζων για το ζήτημα του εμπορικού πολέμου;
Για να κατανοήσουμε την ψυχολογία της αμερικανικής αντιπροσωπείας, επικεφαλής της οποίας ήταν ο υπουργός οικονομικών των ΗΠΑ, Σκοτ Μπέσεντ, μαζί με τον υπεύθυνο επί θεμάτων εμπορίου, Τζέιμισον Γκριρ, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι έφτασαν στην ελβετική πόλη με μια σφαιρική απειλή να αιωρείται πάνω από την αμερικανική οικονομία. Η Κίνα είχε επιβάλει ανταποδοτικά δασμούς 125% στις σπάνιες γαίες, των οποίων είναι η μεγαλύτερη παραγωγός παγκοσμίως αλλά και μακράν η πρώτη χώρα στον κόσμο ραφιναρίσματος αυτών των ορυκτών. Κίνηση ματ δηλαδή. Ταυτόχρονα η επίσημη έκθεση του οργανισμού διαχείρισης του λιμένα του Λος Άντζελες διαπίστωνε μια πτώση της τάξης του 35% της λιμενικής δραστηριότητας στο τρέχον και το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Η δε Κίνα αποκάλυπτε την ίδια ώρα πως ένα μεγάλο τμήμα των προϊόντων προς εξαγωγή για τις ΗΠΑ, εξάγονταν πρώτα στο Βιετνάμ (χώρα με ελάχιστη επιβάρυνση δασμών από τις ΗΠΑ) κι από εκεί κατευθύνονταν προς την αμερικανική αγορά.
Να θυμίσουμε πως ο πρόεδρος της Κίνας εξαρχής στοιχημάτισε στις περιορισμένες αντοχές του μέσου Αμερικανού καταναλωτή. Παιδί ακόμη, ακολούθησε τον πατέρα του για επτά χρόνια στον τόπο όπου εκτοπίστηκε κατά τη διάρκεια της «Πολιτιστικής Επανάστασης» του Μάο. Εκεί πέρασε με τον πατέρα του το «Καθαρτήριο» του υπαρκτού σταλινισμού made in China. Προφανώς και εκπαιδεύτηκε να αντέχει στα δύσκολα, όπως έχει εκπαιδευτεί διά του μαστιγίου και του κομματικού καρότου και ο μέσος Κινέζος πολίτης. Με λίγα λόγια, ο πρόεδρος Σι ουδέποτε αμφέβαλε για τις αντοχές του μέσου Κινέζου καταναλωτή σε περίπτωση οικονομικής κρίσης. Διότι απλώς ο μέσος Κινέζος πολίτης είναι υποχρεωμένος να αντέχει σε όλα. Σε αντίθεση με τον μέσο Αμερικανό, ο οποίος είναι εκπαιδευμένος, ως γνήσιος δυτικός, να μην αντέχει σε τίποτα.
Την παραμονή της αμερικανο-κινεζικής συνάντησης στην Ελβετία, το Πεκίνο ανακοίνωνε με κάθε επισημότητα μια αύξηση της τάξης του 8,1% των κινεζικών εξαγωγών, κι αυτό παρά την τερατώδη αύξηση των αμερικανικών δασμών, που εκείνη τη στιγμή είχαν αγγίξει το 145%. Οι Κινέζοι είχαν καταφέρει να «απλώσουν τον εξαγωγικό τους τραχανά» σε άλλους προορισμούς ή να παρακάμψουν την αμερικανική φορολογία χρησιμοποιώντας τρίτες χώρες με πολύ χαμηλούς εξ Αμερικής δασμούς.
Την ίδια μέρα, όπως μετέδιδε το αμερικανικό δίκτυο CBS, οι διευθύνοντες σύμβουλοι των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ Walmart και Target είχαν προειδοποιήσει ότι τα ράφια πολύ σύντομα θα ήταν άδεια. Τα μηνύματα αυτά αποδείχτηκαν αρκετά για να ξεπεράσουν την εικονική αποφασιστικότητα του Τραμπ.
Ωστόσο, η κατάληξη της διαπραγμάτευσης αποτελεί σημαντικό πλήγμα για τον Ντόναλντ Τραμπ, από τη στιγμή που το Πεκίνο δεν έχει κάνει μέχρι στιγμής καμία παραχώρηση όσον αφορά το άνοιγμα της αγοράς του, επιμένοντας στην επιστροφή στο status quo πριν από την κλιμάκωση του Απριλίου.
Η κρίση αυτή, ή μάλλον αυτή η φάση του εμπορικού πολέμου, θα αφήσει βαθιά ίχνη στις αμερικανο-κινεζικές σχέσεις αλλά και όχι μόνον. Η Κίνα έχει ήδη αυξήσει τις αγορές της βραζιλιάνικης σόγιας τις τελευταίες εβδομάδες. Οι αμερικανικοί κολοσσοί του λιανεμπορίου, από την πλευρά τους, εξετάζουν επειγόντως πώς μπορούν να προμηθεύονται εμπορεύματα από άλλες πηγές εκτός από τα κινεζικά εργοστάσια. Και στις δύο πλευρές παραμένει μια βαθιά ριζωμένη αίσθηση ότι η σχέση έχει γίνει πολύ επικίνδυνη, πολύ πολιτικά φορτισμένη για να εξαρτώνται σε τέτοιο βαθμό η μία από την άλλη.
Με λίγα λόγια, ο εμπορικός πόλεμος που κήρυξε ο Ντόναλντ Τραμπ κατά της Κίνας και της ΕΕ βρίσκεται μόνο στην αρχή. Και στον πόλεμο αυτό η μεν Ευρώπη εξαρτάται και θα εξαρτάται στρατηγικά από τις ΗΠΑ, η δε Κίνα υποχρεούται –και ήδη διακριτικά το επιχειρεί– να απαλλαγεί από την ασφυκτική προσκόλληση και άρα εξάρτηση της οικονομίας της από το δολάριο. Η Κίνα και δευτερευόντως η Ιαπωνία άρχισαν με μεγάλη προσοχή να διοχετεύουν στην αγορά αμερικανικά ομόλογα. Ήδη το διεθνές εμπόριο μεταξύ Κίνας, Ρωσίας, Ταϊλάνδης, Βιετνάμ, Ινδονησίας κ.λπ. έχει αρχίσει να κινείται σε ζώνη εκτός δολαρίου και στον ενεργειακό τομέα. Κακά μαντάτα για το αμερικανικό νόμισμα όλα αυτά. Κακά μαντάτα και για όσους, λόγω στρατηγικής εξάρτησης, εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται εντός ζώνης δολαρίου, ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα. Ακόμη και η Σαουδική Αραβία συζητά «αιρετικές πρακτικές» σε πληρωμές.
Η Αμερική εμβρόντητη πληροφορήθηκε προ ημερών πως το Κατάρ σχεδιάζει να δωρίσει στον Ντόναλντ Τράμπ ένα χρυσοποίκιλτο Boeing 747, αξίας 400 εκατομμυρίων δολαρίων, για τις ανάγκες της Air Force One. Οι πάντες, ακόμη και τα τρολ του Αμερικανού προέδρου το εξέλαβαν ως δωροδοκία. Ο ίδιος επιμένει πως πρόκειται για μια διαυγέστατη συναλλαγή. Ο Ντόναλντ Τραμπ επιδεικνύει μια ιδιόμορφη τάση μετάλλαξης της πολιτειακής διοίκησης μιας ισχυρής χώρας σε δομή διαχείρισης μας ιδιωτικής Ανώνυμης Εταιρείας. Συμπεριφέρεται περισσότερο ως CEO παρά ως πρόεδρος και αντιλαμβάνεται τις διεθνείς σχέσεις περισσότερο ως PR παρά ως σύνολο κανόνων, κωδίκων, πρωτοκόλλων και ρυθμιστικών διατάξεων μέσω συνθηκών. Αυτή του η αντίληψη τον οδηγεί σε δηλώσεις του τύπου «Δεν ξέρω αν θα πρέπει να σεβαστώ το Σύνταγμα». Ενδεχομένως ήδη να προετοιμάζεται για την ανατροπή του. Όταν αντιληφθεί πως η διακυβέρνησή του οδηγεί αναπόφευκτα τη χώρα του σε αποδρομή.
31°
