Οικόσιτες γάτες ταξίδεψαν από τον Silk Road στην Κίνα πριν από περίπου 1.400 χρόνια

Οι γάτες του σύγχρονου κόσμου είναι προϊόντα μιας μακράς διαδικασίας εξημέρωσης και εμπορίου. Ξεκίνησε πριν από περίπου 10.000 χρόνια στη σημερινή Τουρκία, όταν οι Ανατολίτες εξημέρωσαν και έγιναν φίλοι με τις άγριες γάτες της Εγγύς Ανατολής. Περίπου 7.000 χρόνια αργότερα, αυτές οι γάτες συντροφιάς εξαπλώθηκαν στην Ευρώπη μέσω του εμπορίου. Αλλά οι επιστήμονες αναρωτιούνται εδώ και καιρό πότε και πώς οι φίλοι αιλουροειδείς έφτασαν στην Κίνα -όπου σήμερα είναι το πιο δημοφιλές αστικό κατοικίδιο.

Τώρα, χρησιμοποιώντας γενετικές δοκιμές, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι γάτες συντροφιάς έφτασαν στην Κίνα πιθανότατα γύρω στο 600 μ.Χ. - πάνω από 1.500 χρόνια μετά την εισαγωγή τους στην Ευρώπη. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στον διακομιστή προεκτύπωσης bioRxiv, οι γάτες ήταν ένα από τα πολλά περιουσιακά στοιχεία που ταξίδευαν ανατολικά στον περίφημο Δρόμο του Μεταξιού, το μακρύ εμπορικό δίκτυο που συνέδεε την Ασία με την Ευρώπη μεταξύ του δεύτερου αιώνα π.Χ. και του 15ου αιώνα μ.Χ.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η παλαιότερη γνωστή οικόσιτη γάτα της Κίνας έζησε στην κεντρική επαρχία Shaanxi μεταξύ 706 και 883, κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Τανγκ. Πιθανότατα έφερε κοντό, ολόλευκο ή μερικώς λευκό τρίχωμα -όπως οι περισσότερες κινεζικές γάτες σπιτιού σήμερα- και μακριά ουρά, και οι πρόγονοί της πιθανώς προέρχονταν από το Καζακστάν.

Με την άφιξη των οικόσιτων γατών στην Κίνα -ως δώρα που δόθηκαν στις κινεζικές ελίτ από δυτικούς εμπόρους- έγιναν τόσο δημοφιλείς που γράφτηκαν στην κινεζική λαϊκή θρησκεία, «θεωρούμενες ως πολύτιμα, εξωτικά κατοικίδια», όπως λέει στον Sascha Pare του Live Science ο συν-συγγραφέας της μελέτης Shu-Jin Luo, επικεφαλής ερευνητής στο Εργαστήριο Γονιδιωματικής Ποικιλομορφίας και Εξέλιξης στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου στην Κίνα.

«Οι αρχαίοι Κινέζοι πραγματοποιούσαν ακόμη και συγκεκριμένες θρησκευτικές τελετουργίες όταν έφερναν μια γάτα στα σπίτια τους, θεωρώντας τις όχι ως απλή ιδιοκτησία αλλά ως τιμώμενους επισκέπτες», λέει η Luo. «Οι μυστηριώδεις συμπεριφορές των γατών -που εναλλάσσονταν μεταξύ απόστασης και στοργής- προσέδιδαν έναν αέρα μυστηρίου».

Για τη μελέτη, οι ερευνητές ανέλυσαν τα λείψανα 22 γατών που βρέθηκαν σε 14 κινεζικούς αρχαιολογικούς χώρους που καλύπτουν περίοδο περίπου 5.000 ετών. Χρονολόγησαν με ραδιοάνθρακα ορισμένα από τα λείψανα και στη συνέχεια τα ταξινόμησαν ανά είδος: Felis catus, τη σύγχρονη οικόσιτη γάτα που προήλθε από τις αγριόγατες, ή Prionailurus bengalensis, μια μικρή λεοπάρδαλη γάτα που κατάγεται από την Κίνα και δεν ήταν οικόσιτη αλλά ζούσε ανάμεσα στους ανθρώπους. Δεκατέσσερις από τους σκελετούς που μελετήθηκαν ανήκαν σε κατοικίδιες γάτες. Τέλος, οι ερευνητές συνέκριναν το DNA των δειγμάτων με παγκόσμια γενετικά δεδομένα για τις γάτες.

«Αυτή είναι μακράν η μεγαλύτερη και πιο ολοκληρωμένη μελέτη για τα μικρά αιλουροειδή που ζούσαν στενά με τον άνθρωπο στην Κίνα», λέει ο Luo στο Live Science. «Η συγκέντρωση των αρχαιολογικών δειγμάτων υπολειμμάτων γάτας από την Κίνα σε όλη αυτή τη χρονική περίοδο [ήταν] ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο».

Οι επιστήμονες είχαν προηγουμένως υποθέσει ότι οι λεοπάρδαληδες γάτες ήταν στην πραγματικότητα ανεξάρτητα εξημερωμένες στην Κίνα: Στο χωριό Quanhucun, ηλικίας άνω των 5.000 ετών, οι ερευνητές βρήκαν κάποτε υπολείμματα μικρών αιλουροειδών που προφανώς ζούσαν κοντά στους ανθρώπους. Σύμφωνα με τη μελέτη του 2013, μία από αυτές τις γάτες πέθανε σε μεγάλη ηλικία, με θαμπά δόντια, τρώγοντας προφανώς μια διατροφή με σιτηρά, γεγονός που υποδηλώνει ότι κάποιος μπορεί να τη φρόντιζε.

Οι Κινέζοι αγρότες μπορεί να αναγνώρισαν ότι οι γάτες ήταν καλοί «δολοφόνοι» αρουραίων και άρχισαν να τις ταΐζουν. Αυτές οι γάτες πιθανότατα δεν ήταν εξημερωμένες, αλλά μπορεί να βρίσκονταν στο «κατώφλι της εξημέρωσης», όπως λέει η Melinda Zeder, αρχαιοζωολόγος στο Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Smithsonian, στον David Grimm του Science.

Όσον αφορά τις εξημερωμένες γάτες της Κίνας, όλες οι σπιτόγατες της νέας μελέτης μοιράζονται μια γενετική υπογραφή που ονομάζεται κλάση IV-B, αναφέρει το Science. Αν και σπάνια έχει βρεθεί στη Μέση Ανατολή, η κλάση IV-B είχε προηγουμένως εντοπιστεί στα λείψανα μιας γάτας που έζησε στο μεσαιωνικό Καζακστάν, μεταξύ 775 και 940 π.Χ. Αυτή η γάτα είναι η αρχαιότερη οικιακή γάτα που βρέθηκε ποτέ στο Δρόμο του Μεταξιού. Αυτό οδήγησε τους ερευνητές να πιστεύουν ότι τα κινεζικά δείγματά τους έχουν ρίζες στη Μέση Ανατολή και έφτασαν στην Κίνα μέσω της αρχαίας εμπορικής οδού.

«Πριν από τώρα, υπήρχαν μόνο εικασίες», λέει ο Luo στο Science. «Αυτή είναι η πρώτη επιστημονική απόδειξη».

Με πληροφορίες από Smithsosian Magazine