Τι είναι η νόσος PolG που οδήγησε στον θάνατο τον 22χρονο πρίγκιπα Φρειδερικό του Λουξεμβούργου

Πέθανε σε ηλικία μόλις 22 ετών ο πρίγκιπας Φρειδερίκος του Λουξεμβούργου. Από ηλικία 14 ετών ο νεαρός Φρειδερίκος είχε διαγνωστεί με μία σπάνια γενετική πάθηση, τη νόσο PolG. 

Ο πρίγκιπας Φρειδερίκος του Νασσάου πέθανε την 1η Μαρτίου, μετά από μακρά μάχη με τη μιτοχονδριακή νόσο PolG.

Τι είναι η νόσος PolG

Η νόσος PolG είναι μια γενετική διαταραχή που αφαιρεί ενέργεια από τα κύτταρα του σώματος, προκαλώντας με τη σειρά της προοδευτική δυσλειτουργία και ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων. Θα μπορούσε κανείς να το συγκρίνει με μια ελαττωματική μπαταρία που δεν επαναφορτίζεται ποτέ πλήρως και βρίσκεται σε συνεχή εξάντληση. Η ασθένεια είναι ασυνήθιστη, επομένως κανείς δεν γνωρίζει πόσοι ασθενείς υπάρχουν.

Όπως αναφέρει το ίδρυμα PolG, τα μιτοχόνδρια είναι τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας του κυττάρου, που μετατρέπουν την τροφή που τρώμε στο είδος της ενέργειας που χρειάζεται το σώμα μας για να λειτουργήσει. Εκτός από το ότι είναι κρίσιμα, μια ιδιαιτερότητα αυτών των οργανιδίων είναι ότι περιέχουν το δικό τους DNA το οποίο, για να αντιγραφεί, απαιτεί ένα ένζυμο (πολυμεράση γ, «POLG») που κωδικοποιείται στα γονίδια POLG και POLG2 του κυττάρου ξενιστή. Οι μεταλλάξεις σε αυτά τα γονίδια εμποδίζουν την αποτελεσματική αντιγραφή του DNA των μιτοχονδρίων, προκαλώντας συμπτώματα που μπορεί να ξεκινήσουν από την πρώιμη παιδική ηλικία έως την ενήλικη ζωή. Τα συμπτώματα, τα οποία μπορεί να είναι ήπια έως σοβαρά, περιλαμβάνουν συχνότερα οφθαλμοπληγία, μυϊκή αδυναμία, επιληψία και ηπατική ανεπάρκεια. Επειδή η νόσος PolG προκαλεί τόσο ευρύ φάσμα συμπτωμάτων και επηρεάζει τόσα πολλά διαφορετικά συστήματα οργάνων, είναι πολύ δύσκολο να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί.

Οι μιτοχονδριακές ασθένειες πιστεύεται τώρα ότι επηρεάζουν έναν στους 5.000 ανθρώπους παγκοσμίως, καθιστώντας το τη δεύτερη πιο συχνά διαγνωσμένη, σοβαρή γενετική ασθένεια (μετά την κυστική ίνωση). Για όλους τους ασθενείς με διαταραχές PolG, το μέλλον είναι βαθιά αβέβαιο. Δεν υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες, πόσο μάλλον μια θεραπεία που μπορεί να τους σώσει. Καθημερινά γίνονται μάρτυρες του δικού τους εκφυλισμού και προοδευτικής απώλειας λειτουργικότητας, μια οδυνηρή εμπειρία ζωής.

Τα μιτοχόνδρια αναφέρονται συχνά ως οι σταθμοί παραγωγής ενέργειας του κυττάρου. Αυτά τα οργανίδια είναι οι ενδοκυτταρικές θέσεις, όπου το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που προσλαμβάνουμε ως τροφή μετατρέπεται στο μόριο τριφωσφορική αδενοσίνη (ATP), τον ενεργειακό φορέα του σώματος που χρησιμοποιείται για να τροφοδοτεί μια ποικιλία λειτουργιών του σώματος. Έτσι, ενώ οι περισσότεροι τύποι κυττάρων στο σώμα περιέχουν μιτοχόνδρια, είναι ιδιαίτερα πολυάριθμοι σε ιστούς με υψηλή ζήτηση ενέργειας και μεταβολική δραστηριότητα. Ένα ηπατικό κύτταρο, για παράδειγμα, περιέχει συνήθως έως και 1000 – 2000 αντίγραφα.

Τα μιτοχόνδρια περιβάλλονται από δύο μεμβράνες και περιέχουν το δικό τους γονιδίωμα. Στους ανθρώπους, αυτό το μιτοχονδριακό DNA (mtDNA) κωδικοποιεί 13 βασικές πρωτεΐνες από τις περίπου 1000 πρωτεΐνες που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία των μιτοχονδρίων. Όλες αυτές οι άλλες πρωτεΐνες κωδικοποιούνται στο πυρηνικό DNA εντός του πυρήνα του κυττάρου, συντίθενται χρησιμοποιώντας τον μηχανισμό κυτταρικής πρωτεϊνοσύνθεσης και μεταφέρονται στα μιτοχόνδρια για να εκπληρώσουν τις διάφορες λειτουργίες τους. Ενώ το πυρηνικό DNA αντιγράφεται σε κάθε κυτταρική διαίρεση, το μιτοχονδριακό DNA αντιγράφεται εντός των μιτοχονδρίων και ανακατανέμεται συνεχώς μέσω της σύντηξης και του διαχωρισμού των μιτοχονδρίων. Αυτή η αντιγραφή του μιτοχονδριακού DNA συμβαίνει ανεξάρτητα από τον κυτταρικό κύκλο και πραγματοποιείται από το ένζυμο πολυμεράση γ. Η πολυμεράση γ κωδικοποιείται στον πυρήνα του κυττάρου από τα δύο γονίδια PolG καθώς και PolG2 .

Περισσότερες από 200 μεταλλάξεις στο PolG έχουν περιγραφεί που σχετίζονται με ασθένεια. Μεμονωμένα, ή πιο συχνά σε συνδυασμό, τέτοιες μεταλλάξεις παράγουν πολυμεράση γ με μειωμένη λειτουργία, με αποτέλεσμα λιγότερο αποτελεσματική αντιγραφή του μιτοχονδριακού DNA και επομένως στη συσσώρευση διαγραφών εντός του mtDNA καθώς και στην εξάντληση του mtDNA. Αυτό οδηγεί σε μιτοχονδριακή δυσλειτουργία και τελικά σε ασθένεια. Τα συμπτώματα επηρεάζουν κυρίως μέρη του σώματος που είναι ιδιαίτερα «πεινασμένα» για ενέργεια (κεντρικό νευρικό σύστημα, μύες, συκώτι κ.λπ.). Στην πραγματικότητα, λίγα είναι γνωστά για το τι ακριβώς προκαλεί την κλινική εμφάνιση της νόσου και ποιοι εξωτερικοί παράγοντες συμβάλλουν στην ανάπτυξη των συμπτωμάτων και τη βαρύτητά τους.

Το συγκινητικό αντίο για τον θάνατο του πρίγκιπα Φρειδερίκου 

«Με βαθύτατη θλίψη, θα θέλαμε η γυναίκα μου και εγώ να σας ανακοινώσουμε τον θάνατο του γιου μας» είπε ο πρίγκιπας Ροβέρτος για τον θάνατο του παιδιού του, περιγράφοντας τις τελευταίες του στιγμές. «Βρήκε τη δύναμη και το θάρρος να αποχαιρετήσει τον καθένα μας ξεχωριστά...είχε ήδη πει όλα όσα είχε στην καρδιά του στη μητέρα του, η οποία δεν είχε φύγει από το πλευρό του τα τελευταία 15 χρόνια. Ακόμη και στις τελευταίες του στιγμές, η αστείρευτη αίσθηση του χιούμορ και η απεριόριστη καλοσύνη του τον ώθησαν να μας χαρίσει ένα τελευταίο αστείο, για να μας κάνει να χαμογελάσουμε».

Στη συνέχεια, ο Ροβέρτος μοιράστηκε ένα από τα πιο συγκλονιστικά λόγια του γιου του λίγο πριν φύγει από τη ζωή, ανέφερε το People. «Με ρώτησε: ‘Πατέρα, είσαι περήφανος;' Με το ζόρι μπορούσε να μιλήσει εδώ και αρκετές ημέρες, ωστόσο η διαύγεια αυτών των λέξεων ήταν τόσο εκπληκτική όσο και το βάρος της στιγμής», τόνισε ο Ροβέρτος και χωρίς δεύτερη σκέψη επιβεβαίωσε στον γιο του ότι ήταν πάντα ο «σούπερ ήρωάς» του.

«Ο Φρέντερικ ξέρει ότι είναι ο υπερήρωας μου, όπως είναι για όλη την οικογένειά μας και για πάρα πολλούς καλούς φίλους. Γεννήθηκε με μια ιδιαίτερη ικανότητα για θετικότητα, χαρά και αποφασιστικότητα. Πάλεψε γενναία με την ασθένειά του μέχρι το τέλος. Η λαχτάρα του για τη ζωή τον ώθησε να ξεπεράσει τις πιο δύσκολες σωματικές και ψυχικές προκλήσεις», συμπλήρωσε ο Ροβέρτος, κάνοντας έκκληση προς το κοινό να στηρίξει το έργο του ιδρύματος κρατώντας ζωντανή την παρακαταθήκη του γιου του.